Хаартыскалары К.Алексеева ыытта
Саха сиригэр дьон үксэ ипэтиэкэ көмөтүнэн дьиэ-уот оҥостор. Соторутааҕыта “Тыа сирин ипэтиэкэтэ” (“Сельская ипотека”) диэн аһыллыбытын истибит буолуохтааххыт. Салгыы быһаарабыт.
Манна ыстаапката — 3%. Ипэтиэкэни ылааччы бастакы усунуоһун — 30% киллэриэхтээх. Саха сиригэр Дьокуускай куорат, Дьокуускай куорат уокуруга уонна Нерюнгри к. бу ипэтиэкэнэн кыайан туһамматтар. Атын нэһилиэнньэлээх пууннар олохтоохторо “Тыа сирин ипэтиэкэтин” туһаныахтарын сөп
“Чэпчэтиилээх кирэдьииттээһини биэрии тутаах ыстаапка аччааһынын суотугар Россельхозбааҥҥа баар лимиити тыырыы түмүгэр кыалынна. Бырагыраама ирдэбилинэн чэпчэтиилээх усулуобуйанан ипэтиэкэ кирэдьиитин 25 сылга диэри болдьоххо 6 мөл солк. диэри сууманы ылыахха сөп”, — диэн баан үлэһитэ бэлиэтээбит.
Кирэдьиит үбүн олорорго бэлэм дьиэни атыылаһыыга, биитэр туттууга эбэтэр аккредитациялаах бэдэрээтчитинэн кэтэх дьиэни туттууга туһаныахха сөп. Маны тэҥэ бырагыраама 5 этээстэн үрдүгэ суох элбэх кыбартыыралаах дьиэҕэ тирэх нэһилиэнньэлээх пууҥҥа саҥа дьиэҕэ кыбартыыраны атыылаһарга көмөлөһөр.
Чэпчэтиилээх бырагыраама саҥа усулуобуйатынан сайаапканы агробырамыысыланнай комплекс үлэһиттэрэ эбэтэр тыа сиригэр үлэлиир социальнай эйгэ үлэһиттэрэ, ону тэҥэ байыаннай дьайыы кыттыылаахтара биэриэхтэрин сөп.
Дьиэ акылаата (фундамена) лафет, бетон таас, кирпииччэ, ленточнай, тутуу коммуникациялаах буолуохтаах (сылааһынан, уунан хааччыллыы, электрификация баар буолуохтаах. Коммуникацията кииннэммит эбэтэр автономнай холбонуулаах буолара ирдэниллэр. Саамай сүрүнэ диэн, тутууну түбэһиэх дьон буолбакка, аккредитацияламмыт бэдэрээтчиттэр тутуохтаахтар. “Тыа сирин ипэтиэкэтигэр” ийэ хапытаалын бастакы усунуос быһыытынан ылбаттар дииллэр, арай, эрдэлээн-урутаан сабаргар туһаныаххын сөп.
Сааһынан хааччахтааһын эмиэ баар, 65 сааска диэри диэн. Ол эрээри, ити сааһы 75 сааска диэри төлөөн бүтэрэр туһугар эдэр саастаах сойуомсугу кытыннарыы туһалыан сөп диэн билэр риэлтор этэр. Өссө бырапыыскаҕа болҕомто ууруллуохтаах эбит. Атыыласпыт, туппут эбийиэгэр сүрүн сойуомсук бастайааннай регистрациятын сылга 1‑дэ биэс сыл тухары бигэргэтиэхтээх. Туһааннаах бырагырааманан үлэлээх буолуутун эмиэ 5 сыл устата (хас 6 ый кэннэ) бигэргэтиэхтээх. Кырдьык, баан үбү-харчыны мээнэ биэрбэтэ чахчы. Барыта докумуон, ирдэбил буолара биллэр.
Өссө биир интэриэһинэйэ диэн, аккредитациялаах бэдэрээтчит тэрилтэ харчыны үс түһүмэҕинэн ылар эбит. Бастаан дуогабарга илии баттаһыы уонна сир учаастагын бааҥҥа солуок быһыытынан регистрациялааһын, онтон акылаата түспүтүн кэннэ — 40-нуу%-ны. Бүтэһигэр дьиэ тутуутун силигэ-сиэрэ барыта түмүктэммитин кэннэ — 20%-ны. Бу, хайдах эрэ, куоракка тас дойдуттан кэлбит тутааччылар өрөмүөн хаамыытынан көрөн, үс төгүл төлөбүрдэрин ылыыга майгыныыр.
Бэрдьигэстээххэ Күннэй Алексеева ипэтиэкэҕэ докумуону былырыын балаҕан ыйыгар хомуйан эрдэҕинэ, кубуота бүттэ диэбиттэр. Хата, сыл бүтэһигэр Арассыыйа Бырабыыталыстыбатын Бэрэссэдээтэлэ Михаил Мишустин кубуота көрүлүннэ диэбитин кэннэ, кыл-мүччү хамсанан, ахсынньыга ылбыт.
“Россельхозбаан” кыргыттара барытын сып-сап толорон, ыйан-кэрдэн көмөлөспүттэрэ. Арай, страховканы ыарырҕаппытым. Итинник ирдэнэрин билбэт этим. 80 тыһ. солк. страховка иһин төлөөбүтүм. Уонна нотариальнай докумуону оҥорсуу сыаналаах этэ. Миигин бас билээччи оҥорбуттара. Тыа сиригэр бу бырагырааманан олохсуйарга олус табыгастаах буолсу. Туһалаах бырагыраама диэн сыаналыыбын, — диэн санаатын үллэһиннэ Күннэй Васильевна.
Онон эдэр ыал дьиэлэригэр киирэллэрэ чугаһаабыт. Билигин гаастааһына, күрүөтүн оҥоруута эрэ хаалбыт. “Тыа сирин ипэтиэкэтин” көмөтүнэн Арассыыйа 117 тыһ. ыала туһаммыт 321,8 млрд солк. бэриллибит. Холобура, Горнай улууһугар 2024 с. 21 ыал ылбыт. Итинтэн 4-дэ саҥа дьиэҕэ киирбит.
Софронеевтар, Горнай улууһун Бэрдьигэстээх сэл. олохтоохторо:
— Биһиги былырыын 2024 с. атырдьах ыйыгар “Тыа сирин ипэтиэкэтин” ыламмыт, бэдэрээтчит Дмитрий Саввин нөҥүө дьиэ туттан киирэн олоробут. Ипэтиэкэбит аҕабыт аатынан, кини үлэлиир, хамнастаах киһибит. Биэнсийэҕэ тахсара чугаһаата диэн 12 сыллаах дуогабар түһэрсибиппит, 6 мөл. суумаҕа. Онон ыйга 52 тыһ. тахсаны төлүүбүт. Ыларбытыгар учаастакка туох да тутуу суох, кураанах буолуохтаах диэн этэ, биһиэнэ хата хапсыспыта, сирбитин 800 тыһ. солк. тахса диэн сыаналаабыттара. Учаастакпытын икки өттүбүтүттэн ыалларбыт үтэн киирбит буоланнар, ипэтиэкэ ыларбытыгар ону көннөттөрбүппүт. Сири оҥорууга исписэлиис кэлэн барытын саҥаттан көннөрбүтэ, ыалларбытын кытта уопсай тылы булан, барытыгар сөбүлэһэбит диэн саҥа докумуон оҥотторбуппут, бу эмиэ босхо буолбатах. Ол быыһыгар тиэргэммит ортотугар уот остуолбата турарынан “ кыһыл зона” дииллэр эбит, ону РЭС-тэртэн сөбүлэҥ ылан, көҥүллэтэммит, дьэ, ипэтиэкэбитигэр бигэргэтии ылбыппыт. Дьиҥэ, барыта сөп буоллаҕына, наһаа уустуга суох, эдэр дьоҥҥо бырыһыана эҥин кыра буолан, үчүгэй ипэтиэкэ эбит дии саныыбыт.
Хата, бэдэрээтчиттэрэ усулуобуйаны барытын толорбут, онон билигин дьиэлэрэ сылаас муосталаах, гаас ититиилээх, толору хааччыллыылаах.
Дьэ, көрүҥ, хайдахтаах курдук тыа сирин дьоно тупсаҕайдык, сылаастык олороллоругар усулуобуйа тэриллибитий? Бу барыта “Тыа сирин ипэтиэкэтин” көмөтүнэн кыаллар.
Хаҥалас улууһун Мохсоҕоллоох бөһүөлэгэр бойобуой дьайыылар, локальнай сэриилэр, байыаннай дьайыы бэтэрээннэригэр анаммыт стела үөрүүлээх быһыыга-майгыга…
Тымныы түһэрин кытта гараастарга баһаар ахсаана элбиир. Аҥардас алтынньы саҕаланыаҕыттан Саха сиригэр 16 уот турбута…
2025 сыл үс кыбаарталын түмүгүнэн энергетиктар өрөспүүбүлүкэ Арбитражнай суутугар 662 мөлүйүөн солкуобайтан тахса суумалаах 502…
Алтынньы 19 күнүгэр Сахабыт сиригэр Ийэ күнэ бэлиэтэнэр. Ийэ күнүн көрсө киин куораппытыгар элбэх кэнсиэртэр…
Өлөөн улууһугар бэҕэһээ бөртөлүөт көтөн, сүппүт табалары булууга көмөлөстө. Бүгүн “Өлөөн” МУП зоотехнига Марина Николаева…
Өлүөхүмэ улууһугар «Умнас» трасса 652-с килэмиэтиригэр Дьороху үрэҕи туоруур күргэ хапытаалынай өрөмүөнэ түмүктэниэ. Бу туһунан…