«Тыа сирин үлэһит дьонугар үүт харчыта үрдээбитэ үчүгэй!»

Ил Дархан Айсен Николаев 2024 сылтан үүккэ, сүөһү төбөтүгэр субсидияны үрдэтэбит диэн эттэ. Ол туһунан тыа хаһаайыстыбатыгар үлэлии-хамсыы сылдьар дьонтон санааларын үллэстэллэригэр көрдөстүбүт.

Сунтаар улууһун Арыылаах нэһилиэгэр «Силис» тыа хаһаайыстыбатын потребительскэй-хааччыйар кэпэрэтиибин уонна эти-үүтү оҥорон таһаарар  «Благо-8» тыа хаһаайыстыбатын потребительскэй кэпэрэтииби Римма Павловна Семенова салайар.

«Благо-8» кэпэрэтиип ыаллартан үүтү тутар уонна бэйэлэрэ эмиэ үрүҥ илгэни үрүлүтэн, арыы, сүөгэй, суорат, йогурт,  иэдьэгэй, быырпах оҥороннор, нэһилиэнньэҕэ атыылыыллар. Сунтаар сэлиэнньэтигэр киллэрэн, бэйэлэрэ атыылыыр киоскалаахтар. Билигин үүт аҕыйаабыт кэмигэр, эттэн фарш, атын да бэлэм бородууксуйаны оҥорон, ынах иһин сууйан, кырбаан, суулаан атыылыыллар. Улуус киинин олохтоохторо үөрэ-көтө, хамаҕатык атыылаһаллар. «Арыылаах арыыта ураты минньигэс» диэн ааттыыллар.

2021 сыллаахха тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтиттэн субсидия ылан, 50 төбө турар хотону туттубуттара. Билигин 12 ыалтан сүөһүлэрин ылан, көрөн-истэн, иитэн туруораллар. «Силис» кэпэрэтиип 7, «Благо-8» 8 үлэһиттээхтэр. Бэйэлэрэ ууну баһар уонна сүөһү иигин-сааҕын оборторор массыыналаахтар, онон кыһын сүөһүлэрэ хотоҥҥо уулууллар.

— Билиҥҥи уустук кэмҥэ тыа сирин дьонугар көмө быһыытынан, үүккэ, сүөһү төбөтүгэр субсидия харчыта эбиллибитэ олус үчүгэй. Ил Дархан бу көҕүлээһинин өйүүбүт, тыа хаһаайыстыбатын боппуруостарын болҕомто күөнүгэр тутарыгар махтанабыт. Тыа хаһаайыстыбатын, оҥорон таһаарыыны илиибитигэр тутан хааллахпытына, сайыннардахпытына эрэ, норуот быһыытынан чөл туруктаах уонна доруобай, чэгиэн ыччаттаах буолуохпут.

Ол эрээри, быһаччы үлэлии сылдьар киһи быһыытынан, сүөһү төбөтүгэр субсидияны ылар дьоҥҥо сылга саатар 200-300 киилэ үүтү туттаралларын курдук булгуччулаах эбэһээтэлистибэ баара буоллар дии саныыбын. Төбөҕө субсидияны ылан баран, үүтү туттарар ыал аҕыйаата, ынахтарын ыабакка, тарбыйахтарын кытта ыытан кэбиһэллэр. Холобур, биһиэхэ 50-ча ыал утумнаахтык туттарар этилэр, билигин 30-ча ыал туттарар буолла. Сайын үүт дэлэйбит кэмигэр ынахтарын ыан, 200-300 киилэни туттарыахтарын сөп этэ. Сүөһү төбөтүгэр субсидияны ылар дьонтон үүттэрин 1 киилэтин 10 солкуобайга тутабыт.

Аны туран, урут ыччаты тыа сиригэр олохсутарга, быһаччы тыа хаһаайыстыбатыгар үлэлэтэргэ наһаа үчүгэй көмө баар этэ. Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтин хайысхатынан, эдэр ыаллар дьиэ туттар кыахтаахтара. Холобур, урукку сылларга биһиги Уһун Күөл бөһүөлэкпитигэр 9 эдэр ыал бу бырагырааманан толору хааччыллыылаах, киэҥ-куоҥ, саҥа дьиэлэри туттан дьэндэппиттэрэ. Билигин биһиги кэпэрэтииппитигэр 3 эдэр ыаллар үлэлииллэр. Бу бырагырааманы сөргүтэллэрэ буоллар, эдэр үлэһиттэрбит олохсуйалларыгар улахан көмө буолуо этэ. Тыа хаһаайыстыбатын идэлэригэр үөрэнэн баран, эдэр исписэлиистэр тыа сиригэр үлэлии барбаттарын хайдах быһаарыахха сөбүй? Технолог, лаборант, зоотехник идэлээх исписэлиистэр тиийбэттэр, — диэн уопуттаах салайааччы Римма Павловна санаатын үллэһиннэ.