Түөкүттэр албастара уларыйа турар

Хара санаалаах түөкүттэр дьон харчытын суйдуур сыалтан, саҥаттан саҥа албастары толкуйдууллар. Хаһыат бүгүҥҥү нүөмэригэр түөкүттэр хабаларыгар киирбэт курдук, дьоҕус сүбэлэри  биэрэбит.

 

“Голосовой” көмөлөһөөччүгэ кибератаака Бу аата тугуй?

— “Голосовой” ассистеннар эһиги саҥаҕытын таһынан, түөкүттэр сымыйа хамаандаларын эмиэ истиэхтэрин сөп;

— Хара санаалаахтар атыылаһыыны, төлөпүөнүнэн эрийиини холбуулларын таһынан, өссө тус дааннайдаргытын көрүөхтэрин сөп.

Хайдах харыстанабыт?

— Колонканы туһаммат буоллаххытына, микрофону араарыҥ;

— Куолаһынан аутентификацияны туруоруҥ;

— Сыһыарыыга тугу көрбүккүтүн, тугу гыммыккытын барытын бэрэбиэркэлээҥ.

QR-куод куттала: түөкүттэр сигэлэри уларыталлар

Туох буоларый?

— Сымыйа QR-куод фишинговай саайтка ыытар биитэр вируһу хачайдыыр;

— Кафеҕа, тырааныспарга, афишаҕа дьиҥнээх куйаар-куод үрдүгэр атыны сыһыараллар.

Хайдах харыстанабыт?

— Анал сканер-сыһыарыылары туһаныҥ. Маннык сыһыарыылар сигэни тута көрдөрөллөр;

— Аадырыһы үчүгэйдик бэрэбиэркэлээҥ;

— Сэрэхэдийэр саайтаргытыгар тус чахчыларгытын хаһан даҕаны суруйумаҥ.

Өйдөөх чаһылар уонна фитнес-браслеттар нөҥүө атаакалааһын

Туох кутталлааҕый?

— Доруобуйаҕыт туруга, сүрэххит тэбиитэ, утуйар кэмҥит итиэннэ ханна бараргыт-кэлэргит туһунан иһитиннэриилэр түөкүттэргэ тиийиэхтэрин сөп;

— Туһааннаах тэриллэр алдьанымтыаларын таһынан, улахан көмүскэлэ суохтар.

Тугу гынабыт?

— Сыһыарыыларга икки фактордаах аутентификацияны туруоруҥ;

— Бырагыраамаҕытын куруук саҥардыҥ;

— Геолокацияны хааччахтааҥ.

Бырагырааманан хааччыйыы (ПО) албын саҥардыылара: вирустар

Ол хайдаҕый?

— Төлөпүөҥҥүтүгэр “обновите систему/браузер” диэн тахсар түгэнигэр, троян хачайданыан сөп;

— Вирустар үгүс өттүгэр саайтар, эмискэ тахсар угуйуктар нөҥүө тарҕаналлар.

Хайдах харыстанабыт?

— Төлөпүөҥҥэ, көмпүүтэргэ бэйэтигэр баар сыһыарыы нөҥүө ПО-ну саҥардыҥ;

— Браузерга эмискэ тахсан кэлэр “түннүктэргэ” наадыйымаҥ;

— Антивируһу туһаныҥ.

“Киберзаложниктар”: смартфону хааччахтааһын (блокировка)

Ол хайдах үлэлиирий?

— Куттааллаах ПО-лар төлөпүөнү блокировкалыыллар уонна харчы көрдүүллэр;

— Ардыгар “дааннайдары сотторор” биитэр “хаартысканы куйаар ситимигэр ыытарга” куттууллар.

Хайдах харыстанабыт?

— Саппаас куоппуйалары оҥоруҥ;

— Эрэллээх сыһыарыылары эрэ туруоруҥ;

— Түөкүттэргэ хаһан даҕаны харчы ыытымаҥ.

Дааннайдары харайар анал сир (облачное хранилище) куттала

Туох буоларый?

— Туһанааччылар бэйэлэрэ сигэнэн ким баҕарар киирэригэр көҥүллүүллэр;

— Хакердар туһааннаах паапкалары анал көрдөтөр сыһыарыыларынан булаллар.

Хайдах харыстанабыт?

— Файлларгытын ким көрүөн сөбүн бэрэбиэркэлээҥ;

— Дааннайдары харайар анал сиргэ пааспаргыт уонна каартаҕыт докумуоннарын уура сылдьымаҥ;

— Икки фактордаах көмүскэли туруорунуҥ.