Түөкүттэр оҕолору буруйу оҥорууга күһэйэллэр

Билиҥҥи оҕо күнэ куйаар ситимигэр оонньууттан саҕаланар диэтэхпинэ, арааһа  алҕаһаабатым буолуо. Төлөпүөҥҥэ, көмпүүтэргэ күн талбыт оонньуута барыта баар. Ол эрээри үгүс оҕо, улахан да дьон бу оонньууларга, араас социальнай ситимнэргэ саһан олорор хара санаалаах түөкүттэр  киирэн биэриэхтэрин сөп.

Билигин социальнай ситимнэргэ, араас сигэлэргэ “түргэн харчы” диэн биллэриилэри үгүс киһи бэлиэтии көрөр буолуохтаах. Түөкүттэр ордук эрдэҕэс саастаах оҕолору араастаан албыннаан үптэрин-харчыларын суйдаан ылалларын таһынан, оннооҕор буруйу оҥорууга да күһэйэллэр. Оҕо барахсан өйдөөбөккө, хара санаалаах дьон тылыгар итэҕэйэн, каартаттан харчыны устар, наркотигынан эргиниигэ, эбийиэги уоттааһыҥҥа, дойдутун холуннаран олоҕо суох сураҕы-садьыгы тарҕатыыга киирэн биэрэр.

Түөкүттэр оҕолору кытары кэпсэтэллэригэр араас психологическай албастары туһаналлар:

— Бастатан туран, итэҕэлгэ киирэллэр. Социальнай ситимнэр, мессенджердэр нөҥүө оҕолору кытта билсэн, сымыйанан доҕордоспута буолан ирэ-хоро кэпсэтэллэр, тус кыһалҕаларын ырытыһаллар, санаа атастаһаллар.

— Иккиһинэн, судургу сорудахтары биэрэллэр. Бастаан, хайа эрэ эбийиэги хаартыскаҕа түһэрэн ыыт, социальнай ситимҥэ пост таһаар, баһыылканы кимиэхэ эрэ илдьэн биэр диэн көрдөһөллөр. Бу аата оҕо төһө бэриниилээҕин тургутан көрөллөр.

— Үсүһүнэн, буруйу оҥорууга күһэйэллэр. Тугу эмит уоттааһыҥҥа, алдьатыыга, бобуулаах матырыйаалы, видеоны тарҕатарга ыҥыраллар.

Тугунан ымсыырдаллар?

— элбэх уонна түргэнник кэлэр харчынан;

— туох эрэ ураты холбоһукка кыттыгастаах буолаҕыт диэн;

— Аны холобур, тус дааннайдаргытын, хаартыскаларгытын ханна эрэ ыытыахпыт диэн куттууллар

Оҕоҕо куттал суоһаабытын хайдах билэбит?

— туохтан эрэ долгуйар, айманар;

— төлөпүөнүн экранын кистиир, суруктарын сотторор;

— баһаарга, тугу эрэ уоттааһыҥҥа, умайар булкадаһыктарга оҥорууга интэриэстэнэр;

— бэйэтигэр бүгэр, бииргэ үөрэнэр табаарыстарын кытары кэпсэппэт;

— суумкатыгар, сиэбигэр зажигалкалаах, баллончиктаах;

— элбэх харчыны көрдүүр, иэс ылар.

Онон, оҕолор куһаҕан дьайыыга киирэн биэрбэттэрин туһугар:

— төрөппүттэр оҕолоргутун кытары куруук аһаҕастык кэпсэтиҥ;

— социальнай ситимҥэ билбэт дьону кытары кэпсэтии кутталлаах буолуон сөбүн өйдөтөн этиҥ;

— “Чэпчэки, түргэн харчы”, “онлайн-хамнас” бу хабалаҕа киирии буоларын өйдөтүҥ;

— кыра кылаас оҕолоругар төлөпүөннэригэр “төрөппүт хонтуруола” бырагырааманы туруоруҥ.