«Түһэ барыы»

XIX  үйэ бүтүүтүгэр сахаларга уол, кыыс сөбүлэҥин ылан, дьонун кытары кэпсэтэн, ый саҥатыгар эбэтэр ый ортотугар «түһэ барар».

Ол аата күтүөт суорумньутун эбэтэр аҕатын кытта курумун, кэһиитин илдьэ кыыс дьонугар айанныыр.

Түһэ барыан иннинэ «түҥүр түһэр», «ходоҕой түһэр» диэн туомнар оҥоһуллаллар. Онно сулууга анаммыт сүөһүлэрин кытта үптэрин илдьэллэр.

Сүөһү үүрээччилээх, эт көтөҕөөччүлээх, хоонньоһор кэһиитигэр атах эттээх, ынахтаах, сылгылаах буолаллара. Бастыҥ түҥүрүнэн уол аҕата инники барар.

Кэпсэтиһии быһыытынан, кыыс сулуута бэриллэн бүттэҕинэ биирдэ уруурҕаһыы саҕаланара. Икки-үс хоноот, күтүөт дьонугар, дойдуларыгар төннөллөрө. Ити кэнниттэн күтүөт саҥа дьонугар сылдьар кыахтанара.

Афанасий Федоров «Саха ыалын сиэрэ-туома» кинигэтиттэн.

Саха ыалын халандаарыттан,

«Айар», 2025 с.