Быйыл Арассыыйа үтүөлээх, СӨ норуодунай артыыската Изабелла Николаева 75 сааһын туолар үбүлүөйдээх сааһын бэлиэтиир. Үйэ аҥаарыттан ордук кэм Саха тыйаатырын ытык сыанатыгар сүүстэн тахса араас хабааннаах уобарастары арыйда. Көрөөччү сүгүрүйэр артыыската үбүлүөйдээх сылыгар Алампа аатынан норуот бириэмийэтин “Чаҕылхай артыыска” анал ааты ылла, итиэннэ Чувашияҕа ыытыллыбыт “Чекес” (Хараҥаччы) эрэгийиэннэр икки ардыларынааҕы тыйаатыр бэстибээлин “Иккис былаан бастыҥ артыыската” анал аатын сүгэн кэллэ.
1974 с. Арассыыйа Малай тыйаатырын иһинэн М. С. Щепкин аатынан Үрдүкү театральнай училищены Москва куоракка бүтэрэн кэлэн, Саха тыйаатырын сыанатыгар Табун-Турковскаяны чаҕылхайдык оонньуоҕуттан көрөөччүгэ даҕаны, аҕа саастаах, уопуттаах биир идэлээхтэригэр даҕаны сонно сөбүлэппитэ. Оҕо оруолларыттан саҕалаан Гоголь “Кэргэн кэпсэтиитигэр” аҥаардас тас көрүҥүнэн киһини үөрдэр, күллэрэр Агафья Тихоновна, Н. Лугинов «Алампа, Алампатыгар» Дуня — Евдокия Гоголева, И. Гоголев “Наара суоҕар” — Суон Суоппуйа, В. Харысхал “Эргиллиэм хайаан да” айымньытыгар — Маарыйа, Г. Лорка “Иччитэх дьиэтигэр” — Ангустиас, А. Островскай “Сылдьыбыт сыыһы булар” айымньытынан испэктээккэ — Мамаева о. д.а. бэйэ-бэйэлэригэр ханан да маарыннаспат уустук уобарастары айан киэҥ амплуалаах улахан артыыс быһыытынан бар дьонугар билиннэ. Үгүс хрестоматийнай оруоллары оонньоото, омук, нуучча, саха классикатыгар табылынна: Шекспир, Островскай, Лорка, Мольер, Гоголь, Чехов, Шолохов, Горькай, Вампилов, Алампа, Ойуунускай, Суорун Омоллоон…
Актриса оонньуур дьоруойдарын арыйар баай тиэхиньикэлээх, хараахтардарын уйулҕатын, айылгытын көрөөччүнү итэҕэтэр гына чочуйан таһаарар үрдүк маастарыстыбалаах. Ол да иһин бэйэ бэйэлэрин хатыласпаттар. Олортон сорҕотун ахтан-санаан ааһыаҕыҥ.
Иза Николаева тыйаатырга бастакы оруолун Суорун Омоллоон “Сайсарытыгар” Кэчииги, тулаайах кыыһы оонньообутун күндүтүк саныыр. Сахалыы кылыһахтаах ырыаны ыллыырга бу оруола улахан уруок буолбута. В. Протодьяконов‑Кулантай «Манчаары Баһылай» айымньытынан режиссер
В. Фомин туруорбут испэктээгэр сүрүн дьоруойдартан биирдэстэрин — Манчаары тапталлааҕа Сөдүөччүйэни оонньообута. Саха килбик, сэмэй кыыһа Сөдүөччүйэ, оччотооҕуга “Кыым” хаһыакка суруллубутун курдук, Манчаары саһа-күрэнэ сылдьар хараҥа күннэрин сырдаппытын курдук, эдэр артыыска оонньуута испэктээги киэргэппитэ. Сөдүөччүйэ оруолун бастыҥ толоруутун иһин Иза Николаева Саха хомсомуолун «Сыл бастыҥ дебюта» наҕараадатын ылар чиэстэммитэ.
Н. Гоголь “Кэргэн кэпсэтиитигэр” Агафья Тихоновна уобараһын чочуйан оҥорбута, классикаҕа оонньообута саҥа уустук оруоллары оонньууругар кынаттаабыта. Н. Лугинов «Алампа, Алампатыгар» олох киһи дьылҕатынан оонньуура, норуот трагедията, А. И. Софронов трагедията ойууланар. Бу испэктээккэ Дуняны оонньообута. М. Михайлова “Татыйаас” айымньытынан испэктээккэ Кэтириис оруолун дьаһаллаах ыалдьыт курдук туттубакка, барытыгар тэҥҥэ кыттыһан быһаарсан иһэр, оруннаах тыллаах-өстөөх, сыанаҕа алаадьылаан да саймаардар тыа дьахтарын уобараһын түмэн көрдөрбүтэ.
Изабелла Николаева омук классикатыгар — А. Гоффман “Крошка Цахес порозванию Циннобер” — “Чиччик” диэн айымньытынан олус ыарахан сүрүн оруолу оонньоон соһуппута. Кинини оннук оруолга күүппэтэхпит даҕаны, төрүт билбэтэхпит даҕаны. Үгүстэр хайдах маннык оруолга сөбүлэстиҥ диэн дьиктиргээбиттэрэ. «Ханнык да оруол дьоһун, бу ыарахан уонна быыччык үлэ» дииригэр сөбүлэһэҕин. Испэктээккэ Чиччик, Лиза корзинатыгар уган илдьэ испит оҕото дуоһунастаах Циннобер буолан уларыйыытын олус чаҕылхайдык, көрбүт эрэ өйүгэр хатанар курдук оонньообута. Манна артыыска дьиҥнээх интеллектуальнай артыыска быһыытынан арыллыбыта. Бу оруолун иһин 2015 с. өрөспүүбүлүкэтээҕи “Желанный берег” бэстибээл «Лучшая женская роль» номинациятыгар статуэтка ылбыта.
Режиссер С. Потапов кэлин М. Горькай «Васса Железнова» айымньытынан «Тимир Баасса» испэктээгин туруорарыгар сүрүн оруолга Иза Николаеваны ыҥырбыта. Испэктээк хамсык кэмигэр тахсыбыта. Онтон 2023 с. Саха тыйаатырыгар «Учуутал, Эн үрдүк ааккар» диэн Нуучча тыйаатырын оскуолатын күннэригэр түөрт улахан тыйаатыр артыыстара кыттыылаах хаһан да буолбатах бырайыакка Малай тыйаатыртан РФ норуодунай артыыската Людмила Титова, эдэр артыыс Максим Филатов, В. Маяковскай аатынан Москва академическай тыйаатырын артыыската Дарья Аносова-Хорошилова, Моссовет тыйаатырын артыыската Анна Гарнова Саха тыйаатырын артыыстарын кытта биир оруолу толорбуттара. Испэктээк үксүн нууччалыы тылынан барбыта. Изабелла бу артыыстары кытта биир сыанаҕа нууччалыы тылынан оонньообута, онно кини нууччалыы ыраас саҥатын хайҕаабыттара, “ханна баҕарар тиийэн оонньуоххун сөп эбиккин” диэбиттэрэ. Бу олус уустук оруолу арыйарыгар Иза Николаева бастакынан бэйэтигэр сыһыаран, маннык быһыыга-майгыга түбэстэхпинэ, тугу, хайдах гыныам этэй диэн ыйытыынан салайтаран, бэйэтигэр кээмэйдээн, бэйэтинэн аһардан, уобараһын айан таһаарбыта. “Бу классическай айымньы бүгүҥҥү олоххо туһаайыллыбыт курдук”, — диир артыыска.
Саха тыйаатырыгар Кэчиик оруолуттан саҕалаан, саха дьахтарыгар тиксэр оччотооҕу үйэ хараҥатын, дьылҕа, олох уустуктарын дууһатыгар сөҥөрдөн, эрдээхтик көрсөр күүстээх санаалаах, төһөлөөх да ис санаата муунтуйбутун иһин, эрэйтэн-муҥтан, олох очуруттан-чочуруттан үрдүктүк туран, дьонун харыстыыр санаата баһыйар, кэскиллээҕи, үйэлээҕи ыралыыр, арчылыыр-араҥаччылыыр Айыыһыт тэҥэ саха дьоһун-мааны Далбар Хотуттарын түмэн, сирэйдээн көрдөрөр артыыска буола үүммүтэ. Иза Николаева киэҥ хабааннаах оруоллары нуучча уонна омук классикатыгар оонньообутун сэргэ, “Максим” испэктээккэ Крупская, эбэтэр В. Харысхал “Үс реалист” айымньытыгар Арфо Аветисовна Петросян курдук историческай лиичинэстэри, кинилэр хараахтардарын, туох санаанан салайтаран олорбуттарын кыайа тутан оонньообута.
Изабелла кэмиэдьийэҕэ оонньообут оруолларыгар талаана арыллыбыта. Гоголь “Ревизоругар” омсолоох дьоруой Анна Андреевна Сквозник-Дмухановскаяны — убаҕас өйдөөх, ньүдьү-балай, улахамсык, кыра ычалаах дьахтар уобараһын арыйан сүрүн дьоруойу көрдөрбүтэ, Хлестаков оруола арылларыгар көмөлөспүтэ. Гоголь оччотооҕу уопсастыба өйө-санаата татымын, киһи киһиэхэ аҥаардас тас көстүүнэн эрэ ыырданан сыһыаннаһар кыараҕаһын көрдөрбүтэ. Оттон А. Островскай “Сатабыллаах саһыл саҕалаах” кэмиэдьийэ испэктээгэр баай киһи Нил Федосеевич Мамаев кэргэнэ сибиэскэй хахайыыса эрээри, уопсастыба олоҕор эргийэр, сабыдыаллаах дьахтар Клеопатра Львовна Мамаева оруолун итэҕэтиилээхтик толорбута. Ж. Б. Мольер “Ыпсарыылаах Ыскыапыан” кэмиэдьийэтигэр Зербинетта характернай оруолун чаҕылхайдык арыйбыта.
Изабелла Николаева эдэригэр Джульеттаны оонньуон сөптөөҕө. Испэктээк кини эдэригэр турбатаҕа.2004 с. А. Борисов туруорарыгар Биэбэйдьит оруолугар оонньообута. Саастаах киһи эдэри оонньуура уустук. Артыыс өрүү киэбин тута сылдьарга дьулуһуохтаах. Ханнык баҕарар оруол, кыратыттан улаханыттан тутулуга суох дьоһун, ол уобараһын арыйыы улахан сыралаах үлэни эрэйэр.
Дьэ ити курдук, кэмиэдьийэлэртэн саҕалаан, оонньообут оруолларын көрдөххө, характернай уонна наар баай төрүттээх дьахталлар, эбэтэр баай дьон кэргэттэрин оруоллара репертуарыгар элбэхтэр. Режиссердар Иза Николаева тус энергетиката күүстээҕин, итинник хайысхаҕа барсарын көрөн араас хабааннаах оруоллары биэрдэхтэрэ.
Валентина Бочонина.
Өрөспүүбүлүкэ киин куоратыгар «Үтүө санаа харыйата» аахсыйа саҕаланна. Быйыл үтүө үгэскэ кубулуйбут аһымал тэрээһин 10…
Саха сирин үтүөлээх этээччитэ Арыйаана Романовна Михайлова оһуокайынан дьарыктаммыта 25 сыллаах үбүлүөйүнэн, оҕолорго үс түһүмэҕинэн…
Саҥа дьыл – саха дьонун биир саамай күүтүүлээх уонна тапталлаах бырааһынньыга. Бу кэмҥэ үгүстэр чугас…
Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дархана Айсен Николаев өрөспүүбүлүкэ олохтоохторун Оҕо хамсааһынын күнүнэн эҕэрдэлээтэ. Ытыктабыллаах оҕо уопсастыбаннай…
2026 сылга биэнсийэ биир коэффициенын сыаната 156,76 солкуобайга тиийиэҕэ, оттон страховой биэнсийэҕэ эбии бэриллэр төлөбүр…
Саха сиригэр суукка иһигэр буруйу оҥоруу туһунан 3 иһитиннэрии бэлиэтэннэ. Кинилэр бары процессуальнай бэрэбиэркэлэрэ уонна…