Түүлээххэ судаарыстыба көмөтүн туһанан үйэтитии үлэтэ барар

Норуот көҕүлээһинин өйүүр-өйдүүр, үбүлүүр бырагыраама үлэтэ киэҥ нэлэмэн Сахабыт сиригэр үгүс элбэх үтүө дьыаланы оҥорор. Уус Алдан улууһун Түүлээх нэһилиэгэ бу хамсааһыҥҥа кыттан, хаста даҕаны кыайыылааҕынан тахсан туппута-оҥорбута элбэх.

Быйылгы сылга Улуу Кыайыы үбүлүөйүгэр туһуламмыт бырайыагынан кыттан, Кыайыы болуоссатын сөргүтүүгэ-саҥардыыга, эбии тутууга үлэ тэтимнээхтик бара турар. Сайыҥҥы кэмҥэ айан-суол уустуктардааҕын өйдөөн, бу үлэни оҥорор «РИМ» диэн Дьокуускай куоракка үлэлиир-хамсыыр тэрилтэ (салайааччы Копырин П.И) эрдэттэн дьаһанан кыһыҥҥы суолу баттаһа туттар тэриллэрин, матырыйаалларын таспыт буоланнар, күн бүгүн үлэ туох даҕаны харгыһа суох бара турар. Скрябин Василий, Пестряков Спиридон, ини-бии Эрсан, Иван Готовцевтар састааптаах биригээдэ Дьокуускайтан, Бороҕонтон, Түүлээхтэн хомуллан, бэриллибит болдьоххо сөп түбэһиннэрэн сайыҥҥы кэми баттаһа, күнү-түүнү аахсыбакка үөрэ-көтө, айа-тута сылдьалларын көрө-көрө олохтоохтор астыналлар-дуоһуйаллар.

Нэһилиэк өттүттэн икки тыраахтар – Михаил Новгородов, Семен Бочкарев мыраантан кумаҕы, анал уурууллубут миэстэттэн тротуартнай плитканы тастылар, сирин-уотун тэҥнээн, бэлэмнээн биэрдилэр. Биригээдэ үлэни болдьоммут кэмигэр бүтэрэргэ эрэллээх.

Манна даҕатан суруйдахха, Түүлээх нэһилиэгэ үбүлүөйдээх сылга норуот баҕатынан, күүһүнэн, үбүлээһининэн өссө биир улахан дьыаланы оҥордо. Ол курдук “Ытык иэс” диэн кинигэни кэҥэтэн-хаҥатан, байытан, үйэтитии үлэтигэр сүҥкэн кылааты киллэрдэ. Бу түгэҥҥэ нэһилиэнньэ талааннаах, ирдиир-тордуур, чинчийэр дьоҕурдаах, дьулуурдаах, сүрдээх үлэһит, суруйар-бичийэр мындыр, тобуллаҕас толкуйдаах биир дойдулаахтарыгар Алексеевтар – аҕалара Афанасий Кононовичка, кини төрөппүт оҕолоро Марияҕа, Яковка, Татьянаҕа махталлара муҥура суох. Ол курдук, Афанасий Кононович эдэр эрдэҕиттэн үйэтитии үлэтигэр болҕомтолоох, туруоруллубут сыалы ситиһэр идэлээх буолан, өр сылларга илиитин араарбакка ыыппыт үлэтэ урут дьоҕус кинигэ буолан тахсыбыта. Онно эбии өссө үлэлэспит матырыйаалларын сыа-сым курдук харыстабыллаахтык сыһыаннаһан биири даҕаны сыыска-буорга түһэрбэккэ улахан оҕото Мария Афанасьевна-Арылы Дуйдаах салайыытынан, эрэдээктэрдээһининэн, ситэри-хотору холбооһунунан Түүлээх нэһилиэгин устуоруйатын чаҕылхай кэрдиис кэмнэригэр үлэлээбит-хамсаабыт, дойдуну халабырдьыттартан босхолоспут хорсун-хоодуот дьоммут ааттара-суоллара эрэ буолбакка, ырытыылардаах ыстатыйалардаах, ахтыылардаах дьоһун кинигэҕэ үйэтитилиннэ.

Наталья Руфова, Хатас-Түүлээх.