Убайбыт Аччыгый Сахаар

Ааспыкка улахан убайбыт Улахан Сахаар туһунан ахтан санаан ааспытым. Билигин Аччыгый Сахаар туһунан кэпсиэхпин баҕарабын. Бу икки Сахаардар биһиги ийэбит бииргэ төрөөбүт бырааттара буолаллар.

Маны таһынан ийэбит бииргэ төрөөбүт икки балыстаах. Балар эмиэ биир ааттаахтар. Аччыгый Маайыс уонна Улахан Маайыс диэн. Былыргы ыарахан олоххо тыа сиригэр мэдиссиинэ сайда илик кэмигэр эбэбит барахсан сүүрбэччэ оҕотуттан биэһин тутан хаалбыт. Бастакы оҕото биһиги ийэбит Кэтириис. Онтон кэлиҥҥи оҕолорун былыргы итэҕэлинэн абааһыттан куоттарабын диэн буккуйан итинник ааттаталаабыт.

Бу убайдарбыт, эдьиийдэрбит ыал буолан туһунан барыахтарыгар диэри бары бииргэ олорбуппут. Уруттаан эттэххэ, убайбыт Аччыгый Сахаар билигин бочуоттаах сынньалаҥҥа олорор. Сунтаар улууһугар Кириэстээххэ күтүөт буолан кэргэнин дойдутугар олохсуйбута. Сааһын тухары Кириэстээх сопхуоска салайар, кэлин нэһилиэккэ баһылыгынан талыллан үлэлээбитэ. Киһи ааҕан сиппэт элбэх араас наҕараадалаах. Тыа хаһаайыстыбатын бородууксуйатын оҥорон таһаарар салааҕа өр сыллаах эҥкилэ суох үлэтин сыаналааннар, СӨ тыатын хаһаайыстыбатын туйгуна диэн бочуоттаах ааты иҥэрбиттэрэ.

Икки оҕотуттан улахана Руслан диэн. Кини билигин өрөспүүбүлүкэ баһаарынай сулууспатын салайар. Кыра уола Рустам СӨ ИДьМ биир тутаах үлэһитэ.

Убайбыт Аччыгый Сахаар кыра эрдэҕиттэн бэрт сытыы-хотуу, биир сиргэ таба олорбот оҕо этэ. Дьээбэтинэн баппат этэ. Олортон биир түгэни кэпсиим. Эһэбит бостуугунан үлэлииригэр сылдьар ыллык суолугар тииккэ тигээйилэр уйаламмыттар. Эһэбит кэлэрин саҕана ону баран алдьаппыт. Уйалара алдьанан улаханнык кыыһырбыт тигээйилэр дыыгынаһа хаалбыттар. Дьэ, ол бэриэмэҕэ эһэм бииргэ үлэлиир киһитинээн ыҥыыр атынан кэлэн биэрбиттэр. Дьэ доҕоор, тигээйилэр кинилэргэ саба түспүттэр ээ!

Ийэбит кэпсииринэн, киэһээ хойут оҕонньордоро сирэйэ-хараҕа дарбаччы иһэн, хараҕын эрэ үүтэ көстөр буолуор диэри ыга кыыһыран кэлбит. Кимниин эрэ үөхсэр үһү. Өйдөөн истибиттэрэ. Кэлэр-барар сирдэригэр баччааҥҥа диэри этэҥҥэ турбут тигээйилэр уйаларын кимнээх эрэ собус-соруйан алдьатаннар, кинилэргэ тигээйилэр саба түспүттэр. Оттон тигээйи уйатын алдьаппыт сүрүн буруйдаах оҕонньор муҥатыйарын истэ-истэ суорҕанын анныгар күлэн быара суох сыппыт.

Өссө убайбыт олох эдэриттэн дьону түмэр, салайар дьоҕурдааҕа биллибитэ. Ол курдук, кинини оскуоланы бүтэрэрин кытта тута бөһүөлэккэ кулуупка сэбиэдиссэйинэн анаабыттара. Оччолорого бөһүөлэги түөлбэлэринэн арааран ырыаҕа-тойукка, успуорт араас көрүҥнэригэр күрэхтэһиилэри ыыталлара. Олору барытын биһиги убайбыт Аччыгый Сахаар тэрийэн ыытара. Оччолорго кыһыл таҥаска дьону үөрэххэ, үлэҕэ көҕүлүүр былакааттар хас дэриэбинэ аайы бааллара. Оттон биһиэхэ, Бээдигэ, аһара баран бөһүөлэккэ баар уот остуолбаларыгар тиийэ ыйанара. Дьиэбит иһэ-таһа эмиэ кулууп курдук араас былакааттарынан толору буолааччы.

Куруук кырыылаах бүрүүкэлээх, бинсээктээх сылдьарын өйдүүбүн. Билигин санаатахха, киниэхэ айылҕа муҥура суох элбэх талааны бэлэхтээбит эбит. Аны туран, убайбыт төһө даҕаны дьээбэлэннэр уонна сымнаҕас майгылаах да буоллар, оҕолор киниттэн толлор этибит. Оҕолорго барыбытыгар дьиэни хомуйууга, дьиэ ис-тас үлэтигэр ким тугу гыныахтааҕын суруйан баран истиэнэҕэ ыйыыра. Уонна киэһээ аайы ол сорудаҕы ким хайдах толорбутун отчуоттатара. Мөлтөхтүк толорбут буоллаххына, буруйгун боруостаан муннукка тураҕын. Төһө уһуннук тураргын бэйэтэ быһаарар. Кини ыыттаҕына эрэ бараҕын. Ыаллар оҕолоро оонньуу кэллэхтэринэ, хайаан даҕаны дорооболоһон киирэллэрин ирдиирэ. Өссө ааны тоҥсуйан баран киириэхтээххит диирэ. Бу барыта биһиэхэ, оҕолорго, улаатан бэйэбит ыал буолан иитиллэн тахсыыбытыгар көмөлөспүтэ чахчы.

Ол курдук биһиги сэттэ бииргэ төрөөбүттэр ортобутугар биир учуонай баар уонна бары араас анал идэни баһылаан, дьиэ-уот тэринэн, оҕо-уруу төрөтөн ыал буолан олоробут. Убайбытыгар Аччыгый Сахаарга — Босиков Захар Сергеевичка махталбыт муҥура суох.

Иван Сивцев-Бээди

Хаартыска И.Сивцев тиксэриитэ