“Уһун уонна көхтөөх олох”

“Уһун уонна көхтөөх олох” («Продолжительная и активная жизнь») Арассыыйаҕа 2025 сыл тохсунньу 1 күнүттэн олоххо киллэриллэн, 2030 сылга диэри үлэлиэхтээх. Бу бырайыак — “Доруобуйа харыстабыла” национальнай бырайыак салгыыта.

Бырайыак сүрүн соруга — 2030 сылга олох уһунун 78 сааска тириэрдии уонна нэһилиэнньэ доруобуйатын чэбдигирдии, олоҕун хаачыстыбатын тупсарыы.

«Уһун уонна көхтөөх олох» национальнай бырайыак чэрчитинэн өрөспүүбүлүкэ доруобуйатын харыстабылыгар араас үлэ тиһиктээхтик ыытыллар.

Эминэн хааччыйыы

С вирустаах хроническай гепатиттаах (ВГС) ыарыһахтары “Уһун уонна көхтөөх олох” национальнай бырайыак чэрчитинэн эминэн хааччыйаллар.

Бу ыарыы быары сүһүрдэр уонна циррозка, быар үлэтэ кэһиллиитигэр, гепатоцеллюлярнай карциномаҕа тириэрдиэн сөп. Ол иһин, улахан кыһалҕаҕа кубулуйда.

Дойду бэрэсидьиэнэ Владимир Путин көҕүлээбит национальнай бырайыагын чэрчитинэн, эми-тому, препараттары кииннээн атыылаһаллар, ыраах сытар улуустарга ыарыһахтары кэтээн көрөргө телемэдиссиинэни туһаналлар, нэһилиэнньэҕэ сырдатар үлэни киэҥник ыыталлар уонна мэдиссиинэ үлэһиттэрин тиһигин быспакка үөрэтэллэр.

Ол эрэн, билигин вируска быһа дьайар препараттар (ПППД) көмөлөрүнэн эмтээһин көдьүүстээх уонна табыгастаах буолла.

ВГС эмтииргэ бырайыак сыалынан-соругунан ыарыһах уонна өлүү ахсаанын аҕыйатыы, аныгы ПППД туһаныы табыгастаах буоларын хааччыйыы, ыарыы содулун туоратыы буолаллар.

Дойду бэрэсидьиэнэ Владимир Путин көҕүлээбит национальнай бырайыагын чэрчитинэн, эми-тому, препараттары кииннээн атыылаһаллар, ыраах сытар улуустарга ыарыһахтары кэтээн көрөргө телемэдиссиинэни туһаналлар, нэһилиэнньэҕэ сырдатар үлэни киэҥник ыыталлар уонна мэдиссиинэ үлэһиттэрин тиһигин быспакка үөрэтэллэр.

Билигин диспансер учуотугар ВГС-таах 5 тыһыынчаттан тахса эмтэнээччи баар. Мэдиссиинэ булгуччулаах страховкатын суотугар күнүскү балыыһаларга 902 ыарыһах киирэн эмтэннэ. 2025 сылга вируһу утары терапиянан тыһыынчаттан тахса киһини эмтиэхтээхтэр. Ити курдук, бырайыагы олоххо киллэрии түмүгүнэн, С вирустаах гепатиттаах дьон аныгы препараттарынан көдьүүстээхтик эмтэнэр буоллулар.

Инникитин ыарыыны сэрэтэр үлэни уонна эрдэ булууну күүһүрдэр сорук турар. Ону сэргэ ыраах сытар улуустарга эми-тому тириэрдии логистикатын оптимизациялыахтара, мэдиссиинэ үлэһиттэрин идэлэрин үрдэтиэхтэрэ уо. д. а.

Мэдиссиинэ суһал көмөтө

Саха сиригэр киһи олоҕор кутталы үөскэтэр ыарыыларга уонна ыарахан эчэйиилэргэ санитарнай-авиационнай көмө суукканы быһа оҥоһуллар. Ыарыһахтары Саахал мэдиссиинэтин өрөспүүбүлүкэтээҕи киинэ өрөспүүбүлүкэ балыыһаларыгар аҕалар.

Холобур, от ыйыгар Нерюнгри улууһугар тахсыбыт улахан быһылааҥҥа, «КамАЗ-вахтовка» үөһэттэн сууллуутугар Саахал мэдиссиинэтин киинин 4 исписэлииһиттэн турар биригээдэ суһаллык көтөн тиийбитэ уонна эмсэҕэлээбит дьону Өрөспүүбүлүкэтээҕи 2 №-дээх балыыһаҕа аҕалбыта.

Саахал мэдиссиинэтин киинин санитарнай авиацията Дьокуускай куоракка, Орто Халымаҕа, Баатаҕайга, Ньурбаҕа, Мииринэйгэ, Тиксиигэ, Нерюнгрига уонна Ленскэйгэ баазаланар. Биригээдэ мэдиссиинэ аныгы тэриллэринэн сэбилэммит сөмөлүөттэринэн уонна бөртөлүөттэринэн көтөр. Бу көмөнү суһаллык оҥорорго уонна эмсэҕэлээбит дьону кылгас кэм иһигэр өрөспүүбүлүкэ балыыһаларыгар аҕаларга улахан көмөлөөх.

СЫЫППАРАЛАР
2025 сыл сэттэ ыйыгар
1825
ыарахан ыарыһаҕы уонна эмсэҕэлээбит киһини аҕаларга
1 259
санитарнай сорудах толорулунна.
834
түгэҥҥэ өрөспүүбүлүкэ улуустарыттан Дьокуускай куорат киин
куоратыгар аҕаллылар.
781
хаан эргиирин ыарыыларын
кытары сибээстээх.
358
киһи – ыарахан эчэйиилээх,
бааһырыылаах уонна үлүйүү

Саахарынай диабет

Саха сирэ киэҥник тарҕаммыт ыарыылартан биирдэстэрин — саахарынай диабеты утары охсуһуу федеральнай хампаанньатыгар киирсэн, 2024 сыллаахха куорат килиниичэскэй балыыһатын баазатыгар Эндокринология эрэгийиэннээҕи киинэ аһыллыбыта.

Доруобуйа харыстабылын аан дойдутааҕы тэрилтэтин (ВОЗ) чахчытынан, “чуумпу эпидемия” диэн ааты ылбыт ыарыы өлүү уонна инбэлииккэ тахсыы биир сүрүн төрүөтүнэн буолар. Саха сиригэр бу ыарыы хайыы үйэ 32 тыһыынчаттан тахса киһиэхэ баара бигэргэммитэ. Ону таһынан, Саха сиригэр саахарынай диабет ыарахан содуллаах буолара улахан кыһалҕанан буолар.

Онон Эндокринология киинэ аһыллыытын көдьүүһэ тугунан да кэмнэммэт.

2025 сылга Нерюнгрига уонна Мииринэйгэ оройуоннар икки ардыларынааҕы киин аһыллара былааннанар. Ону таһынан, нэһилиэнньэҕэ сырдатар үлэ киэҥник ыытыллар.

Ыйыт-хоруйдуубут:

«Уһун уонна көхтөөх олох” диэн бырайыак аата да киһини сэҥээрдэр. Ити С гепатиттаахтары эминэн хааччыйар буоллахтарына, сүрэх-тымыр ыарыылаахтар ити бырайыакка хапсаллар дуо?” диэн Өлөөн улууһун олохтооҕо ыйытыытыгар маннык харданы ыллыбыт.

СӨ Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтин нэһилиэнньэҕэ мэдиссиинэ көмөтүн оҥорор департамент сүрүн исписэлииһэ Анастасия Эверстова:

2025 сыл атырдьах ыйын 1 күнүнээҕи туругунан, чэпчэтиилээх эминэн хааччыллар бырааптаах сүрэх-тымыр ыарыылаах (ордук кутталлаах) дьон эрэгийиэннээҕи испииһэгэр 4782 киһи киирэн сылдьар. Онуоха “Уһун уонна көхтөөх олох” национальнай бырайыак чэрчитинэн “Сүрэх-тымыр ыарыыларын утары охсуһуу” эрэгийиэннээҕи бырагырааманан быйылгы сылга үп федеральнай уонна эрэгийиэн бүддьүөтүттэн көрүллүбүтэ. Бу бэриллибит үпкэ барытыгар атыылаһарга сайаапкалар оҥоһулуннулар.

Манна сыһыаран эттэххэ, “Сахафармация” эмтиэкэтин ыскылаатыгар уонна бу систиэмэҕэ киирэр эмтиэкэлэргэ тустаах препараттар баалларын туһунан балыыһаларга уонна поликлиникаларга иһитиннэрэллэр. Онон наадалаах эми эмтэнээччилэргэ тиһигин быспакка биэрии хааччыллар. Сыл саҕаланыаҕыттан ыла бу эминэн хааччыйыы бырагырааматын чэрчитинэн 10 тыһыынчаттан тахса ырысыап суруллан бэрилиннэ.

ХААРТЫСКА: СӨ ДОРУОБУЙА ХАРЫСТАБЫЛЫН МИНИСТИЭРИСТИБЭТИН АРХЫЫБЫТТАН.