Улахан күрэстэһиилээх быыбар буолара сабаҕаланар

Бүгүн, атырдьах ыйын 6 күнүгэр, СӨ Киин быыбардыыр хамыыһыйатын бэрэссэдээтэлэ Евгений Федоров Саха сиригэр олохтоох бэйэни салайыныы уорганнарыгар быыбарга хандьыдааттары туруоруу түмүгүн туһунан кэпсээтэ.

2025 сыл атырдьах ыйын 4 күнүгэр олохтоох бириэмэнэн 18:00 чааска өрөспүүбүлүкэ олохтоох салайыныы уорганнарыгар быыбарга кыттар хандьыдааттары туруоруу уонна регистрациялыырга докумуоннары тутуу түмүктэммитэ. Бу түһүмэххэ быыбар хамыыһыйаларыгар 1821 хандьыдаат докумуоннарын биэрбитэ билиннэ. Бу өрөспүүбүлүкэ бэлитиичэскэй олоҕор нэһилиэнньэ көҕө үрдүгүн туоһулуур.

Евгений Федоров кэпсээбитинэн, 39 хандьыдаат улуус сэбиэттэрин 15 депутатскай мандаатыгар, 1503 хандьыдаат нэһилиэк таһымнаах 1043 депутатскай мандаакка туруоруммуттар. Оройуон баһылыгын түөрт дуоһунаһыгар 21 хандьыдаат туруоруммут, 100 нэһилиэк баһылыгын дуоһунаһыгар 258 хандьыдаат докумуонун биэрбит. Биэс оройуон киинин – Алдан, Бэрдьигэстээх, Ытык-Күөл, Покровскай уонна Черскэй баһылыктарын дуоһунастарыгар 17 хандьыдаат турбут. Олортон:

630 хандьыдаат бэйэтэ туруоруммут;

945 – «Биир ньыгыл Арассыыйа» баартыйаттан;

79 – «Сиэрдээх Арассыыйа – Арассыыйа патриоттара» баартыйаттан;

72 – КПРФ-тан;

51 – ЛДПР-тан;

42 – «Саҥа дьон» баартыйаттан;

1 – «Родина» баартыйаттан;

1 – «Арассыыйа коммунистара» баартыйаттан.

Хандьыдааттары туруоруу уонна докумуону регистрациялааһыҥҥа тирэҕирэн, кэлэр быыбар күрэстэһиилээх буолара чуолкай, улуус баһылыктарын дуоһунастарыгар 3-тэн 7 киһиэхэ диэри, нэһилиэктэр баһылыктарын дуоһунастарыгар ортотунан 2-3 киһи киирсэр. Саамай элбэх киһи Уус Алдан улууһун баһылыгын дуоһунаһыгар туруорулунна – 7 киһи, Хаҥалас улууһугар – 6, Өлөөҥҥө – 4 уонна Сунтаарга – 3 хандьыдаат. 7 киһи Мииринэй оройуонун Айхал нэһилиэгин баһылыгын дуоһунаһыгар, Хаҥалас улууһун Покровскай куоратыгар 6 киһи, Алдаҥҥа 5 киһи туруоруннулар. Онон хас да улууһу кытары тэҥнээтэххэ, Уус Алдан улууһун баһылыгын дуоһунаһыгар уонна Хаҥалас улууһугар күүстээх күрэстэһии барара сабаҕаланар.

Бэриллибит дааннайынан, быыбар испииһэгин көрдөххө, хандьыдааттар үксүлэрэ эр дьон (улуус баһылыгын дуоһунаһыгар хандьыдааттар ортолоругар 90-ча % уонна нэһилиэктэргэ хандьыдааттар 83%-ра). Ол да буоллар, дьахталлар өлүүлэрэ, кыра да буоллар, эбиллибит: нэһилиэктэр быыбардарыгар 16 %-н тахса. Хандьыдааттар эмиэ араас саастаахтар: улуус баһылыктарын дуоһунастарыгар 40 %-ра 50-тан 59-гар диэри саастаахтар.

Интэриэһинэйэ диэн, нэһилиэктэр баһылыктарын дуоһунастарыгар хандьыдааттар ортолоругар 22 саастаах саамай эдэр да, саамай саастаах да –  71 саастаах, хандьыдаат баар. СӨ Киин быыбардыыр хамыыһыйатын бэрэссэдээтэлэ Евгений Федоров этэринэн: «Ол биир өттүнэн, ыччат бэлиитикэҕэ салгыы кыттарга дьулуһуутун, иккис өттүнэн – аҕа саастаах көлүөнэ уопутугар, муудараһыгар ытыктабылы тоһоҕолоон бэлиэтиир».

Оройуон сэбиэттэрин дьокутааттарыгар 15 мандаакка 39 хандьыдаат баар. 20,51%-на дьахталлар, 79,49%-ра эр дьон. Нэһилиэк дьокутааттарыгар 1043 мандаакка, 1503 хандьыдаат. Олортон дьахталлар 51,17%, эр дьон 48,83% ылаллар.

Билигин хандьыдааттары регистрациялыыр түһүмэҕэ бара турар. Быыбардыыр хамыыһыйалар, сокуон быһыытынан, докумуоннары туппут күннэриттэн 10 хонук иһигэр регистрациялыыр эбэтэр регистрацияны аккаастыыр туһунан быһаарыыны ылыныахтаахтар. Докумуоннарын атырдьах ыйын 4 күнүгэр туттарбыт хандьыдааттарга, атырдьах ыйын 13 күнүгэр быһаарыыны ылынар бүтэһик күн буолар.

Үөһэ этиллибитин курдук, олохтоох бэйэни салайыныы уорганнарыгар буолаары турар быыбардар күрэстэһиилээх уонна тэтимнээх буолаллара сабаҕаланар. Оттон дьон быыбарга көхтөөхтүк кыттыыта Саха сирин хас биирдии улууһугар уонна нэһилиэгэр олоҕу сайыннарыыга, тупсарыыга көмөлөһүөҕэ. Бэлитиичэскэй өйдөөх-санаалаах буолуу, уопут уонна эдэр бэлиитиктэр тахсыылара – өрөспүүбүлүкэ тирээн турар суолталаах соруктарын быһаарыыга улахан суолталаахтар.