“Уонна хаһан…” диэн тускулу тутуһар Михаил Окороков

Ыал олоҕун айана сыарҕалаах ат айаныгар холонор. Ол сыарҕалаах ат айанын аҕа баһылык муоһалаан, суолу хорутан, дьиэ-кэргэн ис-тас тутулун, туругун тэрийэр.   Атыннык эттэххэ,  аҕа киһи сүнньүн туппут, санаатын бөҕөргөппүт буолуохтаах.

БЫҺААРЫЫ

Михаил Окороков – «СӨ ыччакка бэлиитикэтин туйгуна», «Учууталлар динас­тиялара» бэлиэ хаһаа­йына, Хатас орто оскуолатын учууталлар анал сойуустарын бэрэссэдээтэлэ, Хатас бочуотун кинигэтигэр араас номинацияларынан 5 төгүл киирбитэ.

Мүччүргэннээх быыһык кэмнэргэ күһэҥэ туллаҥныыр биэтэккэ эр санаалаах дьоммут оччолортон баччаҕа  диэри олох ыарахаттарын, моһоллорун ааһарга төһүү күүс буолаллар. Дьиҥнээх эр киһи ис чиҥнээх, өрүһүлтэлээх,  өйүн өркөнүн туһалаахха туһаайар, наадалаахха наардыыр, олоххо баар моһоллору-мэһэйдэри туоруурга, дьон олоҕун туруктаах буолуутугар ураты көрүүнү киллэрэр.  Оттон үтүө киһи үктээбит суола үйэлэргэ сүппэт. Төһөнөн ол суол ыраа­һый, сырдыгый, сылааһый – соччонон үйэлээх, үтүө туруктаах. Онтон ыал диэн норуот салҕанар ситимэ диэн өйдөбүл баар эбит буоллаҕына,  ол аата, аҕа киһи оруола сүдү улахан буолар.

Тумус туттар ыалбыт

Биһиэхэ, Хатаска,  бу үтүө өйдөбүлү тутуһан олорор ыаллартан биирдэстэринэн  54 сылын бииргэ олорор Любовь Михайловна, Спартак Константинович Окороковтар барыбытыгар үтүө холобур буолар дьоннор. Бу ыалга сиэн эбээтин өйдөөбөтүттэн дуу, эбээ «аныгы ыччаты» ылымматыттан дуу тыҥааһын суох. Хас биирдии киһи бэйэтин көҥүлүн кимиэхэ да былдьаппакка,  дьиэтээҕи хаһаа­йыстыба түбүгүн бэйэтин эйгэтин кытта дьүөрэлээн,  сити­һиилээхтик үлэлиир-хамсыыр, сайдар-үүнэр.

Миша күн сирин көрүөҕүттэн тулалыыр эйгэтэ – чөл, чэгиэн олох, сүүрүү-көтүү, кыайыгас-хотугас буолуу.

Мин бүгүн бу ыаллар сыдьааннарын,  Хатаспыт нэһилиэ­гин биир тумус туттар эдэр ыала Татьяна уонна Михаил Окороковтар аҕа баһылыктарын Михаил туһунан кэпсиэх­пин баҕардым.

“Аҕа” диэн дьоһун ааты толору сүгэр

Михаил Спартакович Окороков диэтэххэ,  хатас­тар эрэ буолбакка, бүтүн куорат, куорат таһынааҕы нэһи­лиэктэр бэри диэн бэркэ билэллэр. Миша күн сирин көрүөҕүттэн тулалыыр эйгэтэ – чөл, чэ­­гиэн олох, сүүрүү-көтүү, кыа­йыгас-хотугас буолуу. «Билигин буолбатаҕына хаһан буолуой?” диэн тускулу тутуһан олорор. Кыра эрдэҕиттэн бэйэтин олох үчүгэйдик кыанар. Успуорка, култуураҕа, араас уопсастыбаннай хамсааһыннары тэрийиигэ, биир тылынан эттэххэ, олох бары хайысхатыгар  дэгиттэр талааннаах. Хатас сирэ, дьоно-сэргэтэ хаһан даҕаны чөл, чэгиэн дьонунан тутахсыйбатаҕа уонна оннук буоларын туһугар туһуламмыт үлэ оччоттон-баччаҕа диэри болҕомтоҕо куруутун баар. Чөл, чэгиэн диэн өйдүүн-санаалыын, олорор олоҕунан куруутун инники күөҥҥэ  сылдьар, тулалыыр эйгэҕэ баар бары хамсааһыҥҥа көхтөөхтүк кыттар киһи ааттанар. Чэгиэн турук сааһыттан тутулуга суох, этэргэ дылы, эдэриттэн эмэниттэн, саастааҕыттан кырдьаҕаһыттан тутулуга суох хайа да киһиэхэ олус наадалаах. Онно маассабай ус­­пуорт көрүҥнэрэ сүрүн төһүү күүс буолаллар. Хатас сиригэр-уотугар уруккуттан волейбол, хоккей, ос­­туол тенниһэ, хайыһар курдук көрүҥнэргэ сирдьит сулус  оҥостор, тумус туттар дьоннордоохпут. Михаил, эппитим курдук, эт-хаан да өттүнэн сайдыыта дэгиттэр. Үрдүк үөрэҕи үөрэнэн бүтэрэн ылбыт идэтэ  сахаларга дэҥҥэ  көстөр – акробатика успуорда этэ. Ити идэтинэн анал оҥоһуулаах саалаҕа эрэ дьарыктанаҕын. Хата дэгиттэр спортсмен буолан,  ханнык да көрүҥтэн иҥнибэккэ үлэлэһэр, төрөөбүт төрүт нэһилиэгэр, оскуолаҕа үлэ­лиир. Үлэтинэн эрэ муҥурдаммакка нэһилиэк, куорат уопсас­тыбаннай олоҕор көхтөөхтүк кыттар. Ону тэҥэ сүрүн тэри­йээччинэн, көҕүлээччинэн буолар.  Түөлбэ үлэтэ, аҕалар сүбэлэрэ, гендернэй кылаас оҕолорун салайааччыларыгар көмө, сүбэ-ама, оскуола идэлээх со­­йууһа, ансаамбылынан ырыа, түөрт оҕолоох дьиэ-кэргэн аҕа баһылыга, сүөһүнү, сылгыны көрүү, оттоооһун, сүөһү көрөр ыал күннээҕи түбүгэр сүрүн көмөлөһөөччү – бу барыта Михаил туһунан этиллэр. Байанай күрэҕин, сааскы, күһүҥҥү булт, балыктааһын, кустааһын, уһаныы туһунан этэ да барыллыбат. Манна барытыгар төрөппүт уолаттарын илдьэ сылдьан,  оҕолоро тыа сирин ыалын олоҕун сурах хоту буол­бакка, эттэринэн-­хааннарынан, өйдөрүнэн-са­­нааларынан билэллэр. Онон сахалыы өйдөрө-санаалара, сатабыллара сайдар-үүнэр, мындыр буоларга хардыылары оҥороллор. Уолаттарын кытта нэһилиэкпит саамай киинигэр, элбэх киһи сылдьар “Күөх сирэм” искибиэргэ “Доруобуйа ыллыга” диэн бырайыагы оҥороннор дьон-сэргэ кэрэхсэбилин ылыахтарын ылбыттара. Бу ыллыгынан хаампыт киһи этин-хаанын сайыннарыытын ааһан,  айылҕаҕа хары­с­табыллаах сыһыаҥҥа уһуйуллар, бэйэлэрин туруктарын бэ­­йэлэрэ сааһыланарга эмиэ ку­­йаар куодунан киирэн сүбэ-­ама ылаллар.

Бэйэ холобурунан иитии

Окороковтар дьиэ кэргэнинэн Дьокуускай куорат аатыттан өрөспүүбүлүкэ күрэҕэр кыттаннар,  иккис миэстэ буолан Хатаспыт аатын бүтүн Сахабыт сирин үрдүнэн ааттаппыттара. Онтон быйыл Арассыыйаҕа Дьиэ кэргэн, Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр Оҕо сылларыгар анаммыт Дьокуускай куорат дьаһалтата ыытар “Аҕа күрэҕэ” тэрээһиҥҥэ улахан уолунаан Айуоллуун иккис миэстэ буоллулар. “Саха” НКИХ ыытар нэһилиэктэр икки ардыларыгар НВК кубогын күрэҕэр эмиэ Айуолунаан киирбиттэрэ. Сергейдэрэ Дьокуускай куорат оскуола оҕолоругар волейболга хомуур хамаандатын биир баар суох оонньооччута. Улахан кыыстара Люба үөрэх туйгуна, тохсус кы­­лааска үөрэнэр, кылаас тарбахха баттанар лиидэрэ. Кырачаан Дарина – уһу­йаан иитиллээччитэ. Ийэлэрэ Татьяна Григорьевна эмиэ дэгиттэр талааннаах, “Тускул” Култуура киинин тутаах үлэһитэ,  хормейстер, СӨ култууратын туйгуна, 2022 сылга “Култуура бастыҥ үлэһитэ” буол­бута.  Михаил быйыл Хатаспытыгар 10 төгүлүн ыытыллыбыт “Байанай күрэҕин” саҕалааччыларыттан, тэрийээччилэриттэн биирдэстэринэн буолар. Бу күрэх нэһилиэнньэ бэйэ­тэ көҕүлээн, бэ­­йэтэ үбүлээн ыытарынан ураты­лаах. Киһи үөрэрэ диэн,  бу көҕүлээһини, саҕа­лааһыны олохтоох дьаһалта сүүс бырыһыан өйдүүр-­өйүүр буолан кэккэ сылларга буолбут, буола турар балаһыанньаҕа даҕаны тох­тообокко ыытыллан кэллэ.

Маны барытын тэҥҥэ тутан наардаан, сааһылаан, былааннаан оҥоруохха-тутуохха, олоруохха, айыахха-тутуохха диэтэххэ, уол оҕо аҕыс кырыы­лааҕа буолуохха наада.

Саха сиригэр Аҕа күнэ быйыл муус устар 7 күнүгэр бэлиэтэнэр.

Наталья РУФОВА.

Хатас.

Хаартыскалар Окороковтар тус архыыптарыттан