Уопсастыбаннай түмсүү – модун күүс!

2022 сыл олунньу 24 күнүттэн анал байыаннай дьайыы саҕаланан, дойдубут Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин балаҕан ыйын 21 күнүгэр 647 №-дээх Ыйааҕынан, быстах хомууру биллэрбитэ. Балаҕан ыйын 29 күнүгэр Бүлүү куоратыгар “Бүлүү улууһа эһигинниин бииргэ!” диэн анал байыаннай дьайыы кыттыылаахтарыгар уонна кинилэр дьиэ кэргэттэригэр улуустааҕы көмө оҥорор пууну тэрийэн,  биир дойдулаахтарбытыгар, Саха сириттэн Ийэ дойдуларын көмүскүү сылдьар буойуннарга тиһигин быспакка  көмө оҥорон  үһүс сылбытын үлэлии сылдьабыт.

2022 сыллаахха биһиги Бүлүүбүт улууһуттан элбэх уол быстах хомуурга ыҥырыллан, туох да  бэлэмэ суох, бэбиэскэ тутаат  да, ол күн хайдах таҥастаах сылдьыбыттарынан, туох да мала-сала суох барбыттара. Улуус дьаһалтатын кытары уопсастыбаннай түмсүүлэр суһаллык  анал байыаннай дьайыыга ыҥырыллан барар биир дойдулаахтарбытыгар сонно тута мал-сал, ичигэс таҥас хомуйар  аахсыйа оҥорон, куорат, нэһилиэк олохтоохторо күүстээхтик көмөлөспүттэрэ. Байаҥкамааттан барар  уолаттарбытын, сороҕор күҥҥэ иккитэ утары туттуллар малы-салы, ичигэс таҥаһы, үрүҥ көмүс волонтер Екатерина Герасимовна илиитин сылааһынан астаан аҕалбыт алаадьытын биэрэн, алҕаан атаартыыр  этибит.

Маҕаһыыннарга, ырыынакка таҥас наһаа ыарахан уонна уолаттарбытыгар сөптөөх байыаннай көстүүмнэр суохтар да этэ, ол иһин матырыйаал атыылаһан, бэйэбит тигиэххэйиҥ диэн түмсүүлэргэ этии киллэрбитим. Улуус түмсүүлэрэ бары харчынан кыттыһаммыт, улуус дьаһалтатын иһинэн быстах хомуурга барар, барбыт дьоннорбутугар анаан тэриллибит  пуондаттан  100 тыһыынча солкуобай харчы  көрүллэн, Дьокуускайтан тигэр матырыйаалларбытын, фурнитура атыылаһан  аҕаламмыт, улуус уопсастыбаннай түмсүүлэрэ 2022 сыл  алтынньы ыйыттан анал байыаннай дьайыыга кытта сылдьар уолаттарбытыгар ичигэс таҥастары тигэн саҕалаабыппыт. Онон уолаттарбытыгар түмсүү ийэлэрэ, эбэлэрэ илиилэрин сылааһын иҥэрэн тикпит таҥастарын, оҥоһуктарын биэрэн ыыталыыр буолбуппут.

“Бүлүү улууһа эһигинниин бииргэ” диэн көмө оҥорор пууммут үлэ күнүгэр күн аайы сарсыарда 9-с чаастан, эбиэккэ тохтобула суох,  киэһэ 6-та чааска диэри, оттон үлэбит элбэх буоллаҕына, сорох күн хойукка диэри, өрөбүлэ суох үлэлиибит.

Биһиги пууммут 7 хайысханан үлэлиир.

Бастакы хайысхабыт – иистэнии:

1. Дьыл кэминэн көрөн, сөп түбэһэр таҥаһы, камуфляжнай халыҥ, чараас, плащевай, флисовай көстүүмнэри, кууркалары, сэлиэччиктэри, толстовкалары тигэбит;
2. Трикотажнай, флисовай матырыйаалтан балаклава, бэргэһэ, үтүлүк, футболка;
3. Ардахтан харыстанар пончолары;
4. Сахалыы кэтинчэлэри, куллукулары;
5. Ардахха илийбэт матырыйаалтан үс гына хомуллар, иһигэр халыҥ пенофоллаах, курдаах олбоҕу;
6. Таба түүтэ симиллибит олбохторун;
7. Уолаттарбыт барахсаттар сиргэ сыталларыгар сылаас буоллун диэн 1,5 сантиметр халыҥнаах пенофол истээх, 2 миэтирэ уһуннаах, 60-70 сантиметр кэтиттээх плащевай матырыйаалтан кыра көбүөр;
8. Саа уоһун ардахтан, бадараантан харыстыыр хаалары;
9. Харысхал угуллар мөһөөччүктэрин;
10. Биэрэн ыытар таҥастарбытын, малларбытын угарга анаан мөһөөччүктэри тигэттиибит.

Иккис хайысхабыт — араас оҥоһуктары оҥоруу:

1. Сиэлтэн харысхаллары;
2. Сиэлтэн угунньалары хатайдаан, өрөн оҥоруу;
3. Кыра дэйбиирдэри;
4. Блиндаж чүмэчилэрин;
5. Уһуннук умайар испиискэлэри;
6. Аармыйа дууштарын.
7. Маһы түргэнник уматар күөдьүтүүнү.

Үһүс хайысхабыт – эмтээх оттору, ыраастыырга туттуллар үүнээйилэри хомуйуу:

Сайын аайы пуун үлэһиттэрэ, нэһилиэк уопсастыбаннай түмсүүлэрэ Бүлүүгэ үүнэр эмтээх оттору, ыраастыырга туттуллар үүнээйилэри хомуйан хатаран, анал мөһөөччүктэри тигэн, барытын онно уган бэлэмниибит. Ол мөһөөччүктэрбит биир өттүгэр харысхал бэлиэлээхтэр, иккис өттүгэр Бүлүү улууһун ураыт бэлиэтэ (гербэтэ) ойуулаахтар.

Төрдүс хайысхабыт – өстөөх хараҕыттан, дронтан харыстанар сиэккэлэри, нашлемниктары өрүү:

Тиэхиньикэҕэ, байыаска тус бэйэтигэр диэн тус-туспа матырыйаалынан арааран, хас да араас схеманан харыстанар сиэккэлэри өрөбүт. Сиэккэ өрүүтүгэр нэһилиэк уопсастыбаннай түмсүүлэрэ киирэннэр матырыйаалларын барытын ылан тахсаллар уонна нэһилиэк олохтоохторун кытары бары куолаан өрө охсон киллэрэллэр, куоракка тэрилтэлэр үлэһиттэрэ үлэлэрин бириэмэтигэр 1-2 чаас пууҥҥа кэлэн, өрөн көмөлөһөллөр.

Бэһис хайысхабыт:

Госпиталь үлэһиттэрин  үлэлэрин чэпчэтэр наадатыгар уонна бааһырбыт байыастарбыт бэрэбээскилэнэллэригэр, укуолланалларыгар таҥастарын устарга, кэтэргэ эрэйдэммэтиннэр диэн,  ойоҕосторун сиигин оннугар липучканан туттарыллар ыстааннары, ис таҥастары, Илизаров аппарааттаахтар атахтарыгар кэтэллэригэр анаан чараас, халыҥ кэтинчэлэри тигэбит. Ону таһынан атахтарын, илиилэрин эчэппиттэргэ көмө буоллун диэн валиктары, бубликтары, косточкалары, сыттыктары, копчиктарын анныгар угуллар ортотунан хайаҕастаах, иһигэр халофайбер симиллибит сыттыктары тигэбит. Косточка, бублик, валик уонна кыра сыттык иһигэр таҥаһы 1 сантиметр гына кырыйан угабыт, биир косточка, бублик, валик, сыттык иһигэр наһаа элбэх кырыллыбыт таҥас симиллэр эбит. Пуун үлэһиттэрэ, түмсүүлэр, “Алмазик” уһуйаан, Г.С. Донской аатынан 2-с №-дээх оскуола  үлэһиттэрэ, үөрэнээччилэр куруук көмөлөһөллөр.

Анал байыаннай дьайыы кыттыылаахтарыгар уонна кинилэр дьиэ кэргэттэригэр анаан көмө аахсыйалары оҥоробут.

Ол курдук Саҥа дьылга анал дьайыы кыттыылаахтарын оҕолоругар, минньигэс бэлэхтэри 27 ыал хас биирдии оҕотугар дьиэлэригэр илдьэн, эҕэрдэлээн туран туттартаабыппыт. Бу күннэргэ Үгүлээт нэһилиэгиттэн кэлбит сибиэһэй муҥха соботун улуус, куорат дьаһалталара уонна култуура киинэ 3 массыынаны биэрэннэр 106 ыалга дьиэлэригэр илдьэн кэһии гынан биэртэлээтибит. Бүлүүтээҕи Г.С. Донской аатынан 2-с №-дээх орто оскуола 4-с “б” кылааһын  23 үөрэнээччитэ, салайааччы Раиса Семеновна Ефремова, музыкальнай салайааччы Раиса Васильевна Торотоева анал байыаннай дьайыы кыттыылаахтарыгар улуустааҕы көмө оҥорор пууҥҥа  кэлэн, хас биирдиилэрэ байыастарга анаан оҥорбут уруһуйдарын, көмөлөрүн аҕалан туттардылар. Итиэннэ биһиэхэ анаан кэнсиэртээтилэр, ырыа бөҕөнү ыллаатылар, хоһоон аахтылар, хомуска, флейтаҕа оонньоотулар. Түмүккэ хас биирдиибитигэр махтал тыллаах бэйэлэрэ оҥорбут аккырыыккаларын,  сэмэй бэлэхтэрин туттараннар биһигини олус долгуттулар да, үөртүлэр да. Үс сыл үлэлээбиппит тухары маннык соһуччу үөрүүлээх түгэни биһиэхэ ким да бэлэхтии илик этэ. Маннык үтүө санаалаах оҕолорго барыларыгар уонна кинилэри үөрэтэр-такайар учууталларыгар Раиса Семеновна Ефремоваҕа, Раиса Васильевна Торотоеваҕа пуун волонтердарын ааттарыттан улахан махталбытын тириэрдэбит, үөрэххитигэр, үлэҕитигэр үрдүк ситиһиилэри баҕарабыт.

Сэттис хайысхабыт аадырыстаммыт баһыылкалары ыытыы:

2022 сылтан Бүлүү улууһун анал байыаннай дьайыыга сылдьар биир дойдулаахтарбытыгар аадырыстаах баһыылкалары оҥорон ыыталыыбыт. Саҥа дьыл  иннинэ, сэтинньигэ, тоҥ астаах баһыылкалары ыыппыппытын бары туппуттара. Олунньу 5 күнүгэр бэйэбит 68-с уолбутугар аадырыстаммыт  уонна Саха сириттэн сылдьар буойуттарга 21 баһыылканы Аҕа дойду көмүскэлин күнүгэр анаан тирэх пууҥҥа аадырыстаан ыыппыппытын бары туппуттарын махтанан  биллэрбиттэрэ. Ол иннинэ Ростов госпиталыгар анаан оҥорбут баһыылкаларбытын уонна инники кирбиигэ сылдьар буойуттарга өрбүт харыстанар сиэккэлэрбитин ыыппыппытын барытын туппуттара. 2024 сылга тыһыынча кэриҥэ харыстанар сиэккэ өрүллэн ыытылынна. Уоппускаҕа кэлэ сылдьар уонна хантараагынан барар уолаттар бары биһигиттэн кэлэн таҥналлар. Уопсайа 40-ча араас малы-салы, уопсастыбаннай түмсүүлэр амарах санаалаах ийэлэрэ, иистэнньэҥнэрэ илиилэрин сылааһынан тикпит көстүүмнэрин, таҥастарын, оҥорбут малларын, харысхалларын, харыстанар сиэккэлэрин барытын биэрэн, алҕаан, сахалыы сырылаччы сыллаан атаартыыбыт.

Өрөспүүбүлүкэҕэ ыытыллар аахсыйаларга куруук кыттабыт, ол курдук “От мам Якутии с любовью”, “Мы вместе”, «Открытка солдату», «Теплая зима», “Сылаас таҥас” диэн аахсыйаларга кыттан, флисовай, камуфляжнай, плащевай, көстүүмнэри, сэлиэччиктэри, толстовкалары, араас таҥастары, аптечкалары тигэн, эмтэрин уган, харысхаллары оҥортоон, харыстанар сиэккэлэри өрөн, утары туттуллар маллары атыылаһан, “Якутия с тобой” хамсааһыҥҥа илдьэн туттартаабыппыт.

Көмө оҥорор пууҥҥа аан бастаан 4 буолан үлэлээбиппит, былырыыҥҥыттан 11 буоллубут. Күн аайы таҥас тигэбит, харысхаллары оҥоробут, харыстанар сиэккэлэри өрөбүт, госпиталларга наадалаах таҥастары, малы-салы оҥоробут. 2024 сылга “Победа” диэн пуонда тэриллэн Дьокуускайга таҥас матырыйаалларын атыылыыр маҕаһыыннарга счетунан харчы аһардыллан, тигэр таҥастарбыт матырыйаалларын, фурнитура, сабыгар тиийэ, барытын атыылаһан кэлэммит, улуус 20 нэһилиэгин уопсастыбаннай түмсүүлэрин салайааччылара киирэннэр тигэр таҥастарын матырыйаалларын ылан таҕыстылар. Ити курдук биһиги анал байыаннай дьайыыга сылдьар буойуттарбытыгар барыта 17 араас таҥаһы тигэбит, 7 хайысханан үлэлиир үлэбитин күн аайы ситэрэн биэрэн, үлэ күөстүү оргуйар. Улууспут уопсастыбаннай түмсүүлэрэ, нэһилиэк, куорат олохтоохторо, тэрилтэлэр үлэһиттэрэ, урбаанньыттар бука бары сомоҕолоһон, барыта Кыайыы туһугар үлэлии-хамсыы сылдьабыт. Уолаттарбытыгар күүс-көмө буолабыт.

Дойдуларын туһугар туруулаһа, аччыктыыры, тоҥору-сылайары аахсыбакка, өстөөх буулдьатын аннынан сылдьар уолаттарбыт  дойдуларын дьоно-сэргэтэ илиилэрин сылааһын иҥэрэн тикпит таҥастарын, оҥорбут малларын-салларын, ис сүрэхтэн астаммыт дьиэ аһын тутан  төһөлөөх үөрэллэрэ буолуой. Биһиги үтүө санаанан салайтаран тикпит таҥастарбыт, оҥорбут харысхалларбыт, өрбүт харыстанар сиэккэлэрбит уолаттарбытын харыстыы-арчылыы, араҥаччылыы сырыттыннар, күүстэригэр күүс эптиннэр диэн алгыспытын аныыбыт.

Мария Томская, Бүлүү куоратын бочуоттаах олохтооҕо, Бүлүү улууһун уопсастыбаннай түмсүүлэрин, Бүлүү улууһа эһигинниин бииргэ!” улуустааҕы көмө оҥорор пуун салайааччыта.