“Уот Дьулустааны” кыраайы үөрэтэр “Белиҥкэҕэ»» ырыттылар

Бүгүн Саха сирин олохтоохторо сөбүлээн көрбүт “Уот Дьулустаан” сэрийээлбит түмүктэнэр.

Быйылгы биэс сыллаах үбүлүөйүгэр “Саха” НКИХ бэртээхэй айар үлэни көрөөччүлэригэр бэлэхтээтэ. “Уот Дьулустаан” сэрийээл туһунан бэрт элбэх кэпсэтии буолла, сүрүн дьоруойдара үгүстэрэ хаһыаттарга, интэриниэт таһаарыыларга айар үлэлэрин, олохторун билиһиннэрдилэр, санааларын үллэһиннилэр.

Соторутааҕыта биир оннук бэртээхэй көрсүһүү В.Г. Белинскэй аатынан кыраайы үөрэтэр бибилэтиэкэҕэ буолан ааста. Ааҕааччылар “Уот Дьулустаан” сценариһа Катерина Григорьеваны-Кэрэмэс Сыдьаайы  кытта атах тэпсэн олорон кэпсэттилэр. Тэрээһини бибилэтиэкэр Екатерина Попова тэрийэн ыытта.

Бастаан утаа бибилэтиэкэ ааҕааччыларын санааларын билиһиннэриэххэ.

Зоя Багынанова: “Валентина Гаврильева аан-бастаан Москубаттан кэлэн баран, Саха тыйаатырыгар Ибрагим кырдьаҕас туhунан испэктээх туруортарбыта. Грузин Ибрагимы Лааhар Сергучев, кини доҕорун Спартак Федотов олус үчүгэйдик оонньообуттара. Онно эдэр ааптар Валентина Гаврильева кэлбит этэ. Юрий Макаров уолбунаан Геннадий Багынановтыын табаарыстаhар буолан, биир сайын биhиэхэ олоро сылдьан, бибилэтиэкэбитигэр “Уот Дьулустаан” кинигэни булан, испэктээх туруорбута. Онно Ырыачайы мин кыыһым  Елизавета Потапова оонньообута. Францияҕа ити испэктээҕинэн гастроллаан, ситиhии дьаралыгар куустаран кэлбиттэрэ. Оттон бу “Саха” НКИХ сэрийээлэ маҥнайгыттан киhини тардан ылар күүстээх. Ол тардыыта – Үүнэр көлүөнэ тыйаатыр артыыската Екатерина Семенова. Ылдьаана уобараhын олус чаҕылхайдык арыйда!

Мария Неймохова: “Аҥар Харах Алгыс Макаров – режиссер Юрий Макаров төрөппүт уола, Ылдьаана- Екатерина Семенова – артыыс Кирилл Семенов сиэн балта, Хобороос-Сандаара Федотова – артыыс Зоя Багынанова сиэн балта. Онон көрөөччү биһирэбилин ылбыт ыччаттарбыт бары да улахан артыыстартан хаан тардыылаах артыыстар оонньууллар. Онон талаан баар дьоно эбит, олус кэрэхсээтибит.

Татьяна Карпова: “Маннык истиҥ көрсүһүүлэри бибилэтиэкэ үлэһиттэрэ өрүү тэрийэллэр.  Санааҕын сайа этэн, атастаhан бараҕын. “Уот Дьулустаан” —  саха кута иҥмит киинэтэ. Оонньуур дьон бу холкуларын, киэҥ көҕүстээхтэрин, наҕылларын. Көрөргө үчүгэйэ…”

Зоя Желобцова: “Киhи санаатын инникигэ батыhыннарар, угуйар сэрийээл. Оҕо оонньуура киинэни олус киэргэтэр”.

Ааҕааччылар ыйытыыларыгар “Уот Дьулустаан” сэрийээл сценариһа Катерина Григорьева-Кэрэмэс Сыдьаай тута хоруйдаан испитэ. Биллэн турар, кини санаатын билиэн, истиэн баҕалаах киһи үгүһэ чахчы. Онон Катерина Григорьева-Кэрэмэс Сыдьаай этиитин барытын түмэн, дьон сэҥээриитин ылбыт сэрийээл туһунан сценарист санаата маннык буолла:

— Валентина Гаврильева бэйэтин кэмигэр тоҕо эрэ ситэ өйдөммөтөх, сыаналамматах суруйааччы. Кини айымньылара дириҥ ис хоһоонноохтор, киһи уйулҕатын таарыйаллар. Кини саха дьахтарын ис туругун олус дириҥник ойуулаан көрдөрбүт дии саныыбын. Сценарийбар уларытыылары киллэрэрбэр ааптартан көҥүл ылбытым. Валентина Гаврильевна анаан алҕаабыта.

Үгүс көрөөччү: «Сүөhү көстүбэт, охсуллубут от суох», — диир. От кэмэ буолан, аты уларсар эмиэ сүүрүүнү-көтүүнү, элбэх кэпсэтиини эрэйбитэ. Киинэҕэ Чөркөөх мусуойун сирэ, дьиэтэ-уота буолан, тугу да тыыппакка, эппэккэ-саппакка — хайдах баарынан устубуппут. Аны устар сирбит дэриэбинэ ортотугар буолан, туспа мэhэйдэрдээх этэ. Массыына, тыраахтар тыаһа-ууһа, дьиэ-уот иhигэр электричество провода, быһата, аныгы олох көстүүтэ киирэ, орооһо тураллара уустуктары үөскэппиттэрэ. Улахан үлэни көрсөн, көмпүүтэр графикатын көмөтүнэн, аныгы олох бүгүҥҥү күннээҕи сайдыытын көстүүтэ “сүппүтэ”.

Үлэлиир хамаандам олус күүстээх. Бары айар үлэ абылаҥар ылларбыт дьон үлэлиибит. Ийэм дойдутугар Абыйга олох түүн үөһэ бу киинэ көстөн бүтэр. Онон хоту улуустарга  кытта анаан кэтэhэн көрөллөрүгэр махталым улахан. Тас дойдуларга эмиэ көрөллөр эбит. Ол курдук, кэллиэгэм Таилаҥҥа  көрө олорорун этэн соһуппута. Онон “Саха” НКИХ  — улахан күүс, таптыыр сахабыт тыла сайдарын туhугар бары бииргэ тутуhан үлэлии сылдьабыт. Үлэбин, биир идэлээхтэрбин наhаа таптыыбын, салалтабытыгар олус махтанабын. Олег Марков, Ньургун Торговкин, Олег Колесов — эдэр салайааччылар айымньылаахтык, эрчимнээхтик, түргэнник үлэлииллэриттэн астынабыт.

Юрий Макаров — мин саамай ытыктыыр, сүгүрүйэр режиссерум буолар. «Уот Дьулустаан» кини саамай үрдүктүк сыаналаммыт, биир бастыҥ испэктээгинэн буолар. Онно кини уола оонньообута иккиэннэригэр эмиэ дьылҕаларын биир ураты бэлэҕэ. Киинэ абылаҥын үрдүк таhымнаах артыыстар оҥордулар. Екатерина семенова, Сандаара Федотова, Айталина Винокурова-Цыпандина, Алгыс Макаров — былыргы дьон туругар киирэн, хайдахтаах курдук итэҕэтиилээхтик оонньоотулар? Оттон Ньуккуу оруолун толорбут Айтал Софронов – мин айбыт Ньуккуум илэ бэйэтинэн!

Дьэ, онон, доҕоттор, бүгүн сэрийээлбит тугунан түмүктэнэрин көрүөхпүт буоллаҕа. “Уот Дьулустаан” – быйылгы сыллааҕы устуоруйаҕа умнуллубаттык киирдэ.