Уулусса аһылыга минньигэс…

Ол эрээри, кутталлаах

Бэс ыйын саҥата Дьокуускайга алта оҕо «Качели» диэн атыы-эргиэн киинигэр баар “Душанбе” фуд-кортка кууруссалаах шаурма аһылыгы атыылаһан аһаабыттар уонна стафилоккок ыарыынан сүһүрбүттэрэ. Мантан сиэттэрэн, уулуссаҕа атыыланар  аһылык туһунан суруйарга сананныбыт.

Тута үҥсүбүттэр

Алта оҕо сүһүрүүтүн чуол­кайдыыр буоллахха, маннык. Эмсэҕэлээбит оҕо ийэтэ кэпсии­ринэн, ыкса киэһэ тоҕус саҕана оҕото хотуо­лаан, оһоҕоһо, куртаҕа ыалдьан моһуогурбут. Этин суоһа аһары улааппытыгар мэдиссиинэ суһал көмөтүн ыҥырбыттар. Оҕону тута Дьокуускай куорат инфекционнай балыыһатыгар киллэрбиттэр. Ити кэннэ тута кинини кытта тэҥҥэ сылдьыбыт биэс оҕо эмиэ итинник ыалдьан балыыһаҕа киирбит. Төрөппүттэр тута Роспотебнадзорга үҥсүү сурук суруйбуттар.

Оҕолорго 40-нуу тыһ.солк. төлөөтүлэр

Буолбут балаһыанньанан СӨ Роспотребнадзора эпидемиологическай силиэстийэ ыытан,  РФ административнай быраабы кэһии кодексатын 6.6 ыст. чааһынай тэрилтэ  үлэтин тохтоторун  туһунан матырыйааллар Дьокуускай куорат суутугар ыытыллыбыттара. Аһылыктан сүһүрүү сүрүн биричиинэтинэн аһылыгы астааһыҥҥа технологияны сөбө суохтук туттуу уонна кирдээх илиинэн аһылыгы бэлэмнээһин буол­бут. Оҕолор Дьокуускай куорат инфек­ционнай балыыһатыгар киирэн эмтэммиттэрэ. Ол эрээри бу оҕолор доруобуйаларыгар төһөлөөх эмсэҕэлээһини оҥорбута буолуой?

Шаурма тоҕо кутталлааҕый?

Аныгы олох тэтимэ түргэн. Дьон хаама сылдьан аһыыр буолла. Ол түмүгэр стрит-фуд күүскэ сайынна. Хааман, айаннаан иһэн аһыыр киһи бириэмэни сүүйэр. Кини ас ас­­таан түбүгүрбэт, наллаан олорон аһаан бириэмэтин бараабат. Ол эрээри стрит-фуд сайдыыта олус сэрэхтээх. Тугунан сэрэхтээҕий? Инфекционист, гастроэнтеролог быраастар быһаарбыттарынан, маннык аһылык хаачыстыбата, ханнык усу­луобуйаҕа оҥоһуллубута улахан суолталаах. Бу ордук са­­йыҥҥы кэмҥэ кутталлаах. Ол курдук фаст-фуд эрэ буолбакка, буочукаттан кутуллар утахтар, ыстакааҥҥа атыыланар чэйдэр, кофелар эмиэ сэрэхтээхтэр. Ис-үөс инфекциятын араас бактериялар, вирустар үөскэтэллэр. Ордук шаурма атыыланар сиригэр үгүс инфекция баар буолар. Тоҕо? Шаурма начыыныгар киирэр эти, кууруссаны эргийэр тимиргэ иилэн буһараллар. Маннык үөлүллүбүт эти, кууруссаны эрдэ элбэҕи буһаран бэлэмнээн кэбиһэллэр. Онно сахсырҕа, ол-бу араас үөн-көйүүр кэлэн сымыыттыыр. Дьон хараҕар бу көстүбэт. Онуоха эбии илиини сууммакка астыыллар, атыылаһааччы эмиэ кирдээх илии­тинэн аһыыр. Тус ырааһы тутус­пат буолууттан сүһүрүү тахсар.

Москваҕа ботулизм бэлиэтэннэ

Москва, Казань, Нижний Новгород куораттарын олох­тоохторо төлөпүөн нөҥүө сыһыарыынан ас сакаастаан аһаабыттар уонна ботулизмҥа сыстыбыттар. Ботулизмы түргэн өлөрүөхсүт диэн ааттыыллар. Бу олус хабыр уонна киһи доруобуйатыгар улахан эмсэҕэлээһини оҥорор ыарыы. Бу ыарыы Арассыыйаҕа 30 сыл анараа өттүгэр өрө тура сылдьыбыт. Арай быйыл дойду үрдүнэн соһуччу уонна киэҥник тарҕаммыт түгэнэ аан бастаан Москва куоракка бэлиэтэммитэ. Ботулизмнаах аһылыгы атыылаабыт кафе сылга 200 мөл.солк. киллэрэр эбит. Аһылык хаатыгар, хоруоп­катыгар, рекламалыыр суругар-бичигэр харчыны харыстаа­бакка туттубуттар, арай бородуукта хаачыс­тыбатыгар уонна санитарнай өттүнэн усулуобуйаҕа болҕомтолорун уурбатахтар. Ол түмүгэр сүүһүнэн араас дьон бу ыарыыга хаптаран ыарахан туруктаах балыыһаҕа киирбиттэрэ. Оттон 40-ча киһи реанимацияҕа сыппыта. Ботулизмнаах аһылыгы атыылаабыт «Савон-К» тэрилтэ онлайн-сыһыарыылар нөҥүө үлэлиир эбит. Манна кафеҕа ким да кэлэн аһаабат, барыта дьиэ­ҕэ тиэрдэн биэрии өҥөтүнэн оҥоһуллар. Аһы хаһаанар уонна астыыр эрэ сирдээхтэр. Ол эрээри онлайн-сыһыарыы нөҥүө аһылык сакаас­тыыр киһи ыскы­лаакка хараллар бородуукталары, хайдах усулуобу­йаҕа аһылыгы бэлэмнииллэрин көрөр кыаҕа суох.

Аһылыктан сүһүрүү сүрүн биричиинэтинэн аһылыгы астааһыҥҥа технологияны сөбө суохтук туттуу уонна кирдээх илиинэн аһылыгы бэлэмнээһин буолбут. Оҕолор Дьокуускай куорат
инфекционнай балыыһатыгар киирэн эмтэммиттэрэ.

Сайын ханнык аһылыктан туттунуохха нааданый?

Бэлиэтээн суруйдахха, ис-үөс инфекцията кирдээх илииттэн, ыарыылаах дьонтон быһаччы бэриллэр. Билигин хардыы ахсын шаурма, самса, чебурек буһаран итиилии атыылыыр чуолҕаннар элбэхтэр. Илиилэрин сууммакка кыараҕас, кирдээх усулуобуйаҕа астаныллыбыт ас төһө да сыта дыргыйан угуйбутун иһин, сэрэхтээх буолуу хайаан да ирдэнэр. Сайын аһылыгы хаһаанар уустуктардаах. Куртах, оһоҕос ыарыытын, сүһүрүүнү үөскэтэр саамай сэрэхтээх бородуукталарынан эс­­пиэртэр быһаарбыттарынан майонезтаах салааттар,  кириэмнээх пирожнайдар, тортар, хот-догтар, кэтилиэттэр, рулеттар, шаурмалар, паштеттар буолаллар. Сайыҥҥы кэмҥэ кинилэри са­­таан кэмигэр харайбатахха, кирдээх илиинэн астаатахха, ыарыыга сыстыахха сөп. Онон сайын маннык аһылыктартан туттунар наада. Ас-үөл атыылыыр чуолҕаннар бары ырааһы тутуһан олорботтор. Дьоҕус чуолҕан иһигэр илии суунар кыраан, унитаз баара саарбах. Онон уулуссаҕа аһыыр олус сэрэхтээх!

САНАА

“Кэлин доруобуйаларыгар дьайбат ини”

Алена Афанасьева, эмсэҕэлээбит оҕо ийэтэ:

– Биһиги тута  суһал көмөнү ыҥырбыппыт.  Бастаан сальмонеллезка сыстыбыттар диэн буолбута. Инфекционнай балыыһаҕа киирэн эмтэниини аастылар, онно биллибитинэн, стафилоккокка сыстыбыттара быһаарыллыбыта. Биһиги үҥсүүбүт кэнниттэн Роспотребнадзор тиийэн бэрэбиэркэ ыытан эмиэ стафилоккок баарын булбута. Оҕолор балыыһаттан тахсыыларыгар салгыы эмтэнэллэригэр эмп-томп бөҕөтүн анаабыттара. Бу айдаан кэнниттэн «Душанбе» кафе дьаһалтата уонна “Качели” атыы-эргиэн киин сэбиэдэссэйэ ыҥыран кэпсэппиттэрэ, хас биирдии эмсэҕэлээбит оҕоҕо 40 тыһ.солк. эмтэнэллэригэр диэн төлөөбүттэрэ. Билигин диетабытын тутуһан, эмтэниини ааһа сылдьабыт. Бу ыалдьыбыттара кэлин доруобуйаларыгар дьайбат ини диэн испитигэр дьиксинэбит.

БЫРААС САНААТА

Сайын ас-үөл түргэнник буорту буолар, аһыйар

Наталья Ильина, инфекционист быраас, Дьокуускай куорат:

– Сайын ас-үөл түргэнник буорту буолар, аһыйар. Онон уулуссаҕа баар чуолҕаннартан мээнэ атыылаһан аһыыр сэрэхтээх. Бу – ордук түргэнник буһар, ол-бу тумалаах, начыын­наах, эттээх, кууруссалаах аһылыктарга сыһыаннаах. Ону сэргэ, фильтр көмөтүнэн ыраастаныллан атыыланар ууну ха­­йаан даҕаны оргутан иһиэххэ наада. Оҕуруот аһын, фрукталары барытын мыылалаах итии ууга сууйан баран сиир ордук. Илиини аһыах иннинэ сууна, ыраастык тутта-хапта сырыттахха, киһи инфекциялартан харыстанар. Сайыҥҥы кэмҥэ дьиэҕэ астанан аһыыр быдан ордук. Сайыҥҥы кафеларга буһарыллар аһылыктар бородуукталара ханна, хайдах харайыллыбытыттан ас хаачыстыбата улахан тутулуктаах.

Хаартыскалар: ааптар түһэриитэ уонна HTTPS://PXHERE.COM/RU/PHOTO/1568447.