«В.Л. Серошевскай «Якуты» II томун таһаарыы (Матырыйааллар, варианнар. I туомтан хаалбыт заметкалар, остуоруйалар,)» бырайыак Нуучча географическай уопсастыбатын гранынан уонна «Алаас» информационнай-технологическай киин итиэннэ Саха сирин духуобунаһын академиятын кыттыгастаах үбүлээһиннэринэн олоххо киирдэ.
Биллиилээх этнограф-сибировед, суруйааччы, публицист В.Л. Серошевскай география, килиимэт, сахалар төрүттэрин, олохсуйууларын, нэһилиэнньэ этин-хаанын туругун, олоҕун-дьаһаҕын, аһын-үөлүн, таҥаһын-сабын, тутуутун, искусствотын, баайын-дуолун, үлэтин-хамнаһын, оҕотун-уруутун, тылынан уус-уран айымньытын, итэҕэлин курдук киэҥ-куоҥ боппуруоһу чинчийбитэ.
Ааптар 19-с үйэ 1880-1890 сс. саха норуотун күннээҕи олоҕун-дьаһаҕын этнография өттүнэн кэтээн көрүүтэ улахан үлэни бэлэмнииригэр олук буолбута.
«Якуты» кинигэ бастакы туомун Нуучча географическай уопсастыбата 1896 с. Петербурга таһаарбыта. Бу үлэ өссө бэчээттэнэ илигинэ Нуучча географическай уопсастыбатын Аччыгый көмүс мэтээлинэн наҕараадаламмыта.
1901 с. Вацлав Серошевскай кинигэ иккис туомун бүтэрбитэ уонна бэчээккэ бэлэмнээбитэ. Кыайан тахсыбатах үлэ Санкт-Петербурга НГУо научнай архыыбыгар хараллан сыппыта.
СӨ Бырабыыталыстыбатын Бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Сергей Местников эппитинэн, судаарыстыба уонна Саха сирин научнай уопсастыбаннаһа иккис туом тахсарыгар интэриэстээх этилэр, онон илиинэн суруллубут үлэни өрөспүүбүлүкэ атыыласпыта уонна тексин Национальнай архыыпка биэрбитэ.
«Өрөспүүбүлүкэ салалтата уонна Бастакы Бэрэсидьиэнэ Михаил Ефимович Николаев үлэ 2-с туома тахсарыгар улахан сыраларын уурдулар. Наука, национальнай архыып, университет, атын да эйгэ үлэһиттэрин кыһамньылаах үлэлэринэн, биһиги бу иккис туому илиибитигэр тутабыт. Бу таһаарыыга интэриэс олус улахан буолуоҕа. Серошевскай бэйэтэ эппитин курдук, бу үлэ саҥа научнай үлэлэр тахсалларыгар олугунан буолуон сөп», — диэтэ Сергей Местников.
Иккис туому филология билимин хандьыдаата Агафья Захарова оҥордо. Кинигэни Национальнай архыып кылаабынйа археограба Александр Калашников бэлэмнэстэ.
Иккис туомҥа олохтоох нууччалар уонна хотугу төрүт олохтоох норуоттар тустарынан матырыйааллар киирдилэр.
Төлөпүөнүнэн харчыны суйдуур түөкүттэр аны бассаапка* сахалыы иһитиннэриилэри ыытар буолбуттар. Бу туһунан СӨ ИДьМ иһитиннэрэр.…
Ааспыт сууккаҕа Саха сиригэр 9 буруйу оҥоруу бэлиэтэннэ диэн СӨ Дьуһуурунай борокуруора иһитиннэрэр. Горнай улууһугар…
Сааскылыы чаҕылхай күннээх, күөх да күөх халлааннаах күҥҥэ 1 Маай бырааһынньыгын бэлиэтиибит. Төһө да өрөгөйдөөх,…
Муус устар 26 күнүттэн саҕалаан, Саха сиригэр субуотунньуктар буола тураллар. Бу аахсыйа Бүтүн Арассыыйатааҕы субуотунньук…
Бэҕэһээ, муус устар 30 күнүгэр, Амма улууһун Соморсун уонна Болугур нэһилиэктэрин аннынан Амма өрүс эһиннэ,…
Үлэ, Эйэ, Маай бырааһынньыгынан! Сыллата бу бырааһынньык элбэх нациялаах өрөспүүбүлүкэбит олохтоохторун, араас көлүөнэ, идэлээх дьону …