“Валдай” баар – мааны тырааныспар

“Валдай” баар – мааны тырааныспар

13.07.2025, 15:30
Хаартыска "Ленатурфлот" хампаанньа саайтыттан
Бөлөххө киир:

Саха сиригэр ханна даҕаны өрүс суола аһыллан, айан-сырыы үксээтэ. Айан хаһан даҕаны чэпчэки буолбат. Сыана да өттүнэн, онтон да атын араас кыһалҕалар баар буолаллар.

Кылгас уоппускам кэмигэр соторутааҕыта Аллараа Бэстээххэ наадабынан тахса сылдьан, биир үчүгэй түгэни бэлиэтии көрдүм. Кэнники кэмнэргэ “Валдай-Валдай” дэһэллэрин кулгааҕым таһынан истэ олорбутум. Дьэ, “Валдайдарыгар” олордум эбээт. Сэбиэскэй кэмнээҕи “Ракета” курдук эбит дии санаатым Аллараа Бэстээхтэн төннөрбөр олорсон баран. Бэрт тэрили Дьокуускай-Аллараа Бэстээх туһаайыытынан “Өлүөнэтээҕи холбоһуктаах өрүс пароходствота” сырытыннаран эрэр эбит. Кырдьаҕастарга, оҕолоох дьоҥҥо абыраллаах буолууһу. Сыаната да удамыр — 700 солкуобай. 10 диэри саастаах оҕолор төлөбүр аҥаарын, 5 диэри саастаахтар босхо сылдьаллар. Саҥа буолан, ырааһа, мааныта. Быыһыыр сэлиэттэрэ толору баар. 45 миэстэлээх эбит. Киһи олороругар табыгастаах кириэһилэлэрдээх. “Валдайга” киирбит дьон бары саҥа аллайан, үөрэн-махтайан иһэллэр. “Тыый! Тугун бэрдэй!” дэһэллэр.

Арай дебаркадерга туруорбут терминалларыгар төлөһүү бытаан соҕус буолуох курдук. “Киириитэ-тахсыыта“ судургута суох соҕус. Ол да буоллар, Дьокуускайга, Аллараа Бэстээххэ даҕаны үлэһиттэр бэйэлэрэ ыйан-кэрдэн уочараты түргэтэтэллэр.

Аллараа Бэстээххэ дебаркадертан тахсыыга-киириигэ туруору баҕайыттан далаһаҕа үктэнэн киирэҕин, тутуһарын эҥин ситэри оҥорботох курдуктар. Көннөрөллөр ини бу кыра итэҕэһи дии саныыгын. Оччоҕуна бары сиэрэ-силигэ ситиэҕэ. Онон бу саҥа тэрил мотуордаах оҥочолоохторбутугар күрэстэһиини үөскэтиэх чинчилээх. Мотуордар 1000 солк. таһаллар. Үлэ күнүгэр араспысаанньатыгар сөп түбэһэн айаннаатахха, туох да бэркэ туоруохха сөп. Оттон өрөбүл күннэргэ, бука сэрэйдэххэ, уочараттаах буолууһу быһыылаах.

Онон тырааныспар саҥа көрүҥүн сырытыннарыыны тэрийбит СӨ Тырааныспарка уонна суол хаһаайыстыбатын министиэристибэтин бу сырыыга хайҕыахха сөп.

Мотуордаах оҥочонон

Хоту улуустарга өрүс суолунан айаны олохтоохтор үксүн бэйэлэрин күүстэринэн тэрийэллэр. Тырааныспар министиэристибэтэ иһитиннэрбитинэн, бэс ыйын 16 күнүттэн навигация Абый, Аллайыаха, Усуйаана, Анаабыр, Аллараа Халыма, Булуҥ улуустарыгар саҕаламмыта.

Аллайыахаҕа Чкалов сэлиэнньэтэ (Бөрөлөөх нэһилиэгэ) улуус кииниттэн Чокуурдаахтан уунан 480 ча км ыраах. Дьолоон үрэх муустан ыраастанан, мотуордаах оҥочонон айаннара саҕаланна.

— 12 чаас кэриҥэ айанныыбыт, 140–150 лиитирэ бэнсиининэн. Билигин 1 буочука бэнсиин 20 тыһ. солк. курдук буолан турар. Кэлэ-бара буочукаттан ордук уматыгы ороскуоттуубут. Саас суол сабыллыыта сайыҥҥы айаммытыгар туттар бэнсииммитин бураанынан Чокуурдаахтан аҕалынабыт. Онон суолбут кытаанаҕа да бэрт, ороскуота да улахан. Ыалдьар, оҕолоох дьон итинник эрэйдээхтик айаннаан сылдьабыт. Сорох дьылга үрэхпит уута түстэҕинэ, оҥочобутун соһо сылдьан айанныыр түгэммит элбэх.

Бу соторутааҕыта уу баар буолан, олохтоох дьаһалта туруорсуутунан пантон кэлэн тыраахтары, өссө оскуолаҕа малы аҕаллылар, алдьаммыт тыраахтары өрөмүөҥҥэ илтилэр, онон үөрэн олоробут, — диир Бөрөлөөх олохтооҕо Людмила Колесова.

Чэпчэтиинэн туһаналлар

Билиҥҥитэ Өлүөхүмэ — Дьокуускай икки ардыгар уу суолунан сырыы этэҥҥэ бара турар курдук.

Өлүөхүмэ олохтооҕо Александр Филиппов этэринэн, “Валдай” күн көтө-көтө сылдьа турар. Өлүөхүмэ улууһугар олохтоох дьон, пааспардарыгар бырапыыскаларын көрдөрөн, чэпчэтиинэн туһаналлар. Ол эбэтэр, биир уһугар диэри 10 тыһ. төлүүллэр. Оттон атын сиртэн сылдьар дьоҥҥо бырайыас 16 тыһыынча солк. тиийэр.

Үчүгэйэ диэн, «Валдай» сырыыта билиҥҥитэ кыраапык быһыытынан барар.

— Өлүөхүмэҕэ олохтоох дьоҥҥо маннык чэпчэтиилээх төлөбүрү хайҕыахха эрэ сөп. Өлүөнэ өрүс сүнньүнэн олорор атын улуустарга эмиэ итинник тарыып олохтоммут буоллаҕына, олохтоох дьоҥҥо табыгастаах. Өлүөхүмэҕэ диэри уу суола 600 км тахса уһуннаах. Дьокуускайтан Өлүөхүмэҕэ диэри “Валдай” 12 чаас айанныыр, оттон Өлүөхүмэттэн төттөрү барарыгар сүүрүгү таҥнары — 10 чаас.

“Валдайга” айан дьонун аралдьытарга, саатар, тэлэбиисэр көстөрө буоллар, — диир кини.

Бу курдук, айан сыаната чэпчэтиилээх буоллаҕына, дьон биһириир уонна махтанар эбит.

Дьаһалта таһара эрэллээх

Үөһээ этэн аһарбытым курдук, нэһилиэнньэ чэпчэтиилээх айаны сөбүлүүр. Холобура, Русскай Устье дьаһалтата (баһылык С. И. Портнягин) олохтоохторун нэдиэлэҕэ биирдэ бэйэтин мотуордаах оҥочотунан таһан абыраабыт. Кинилэр маннык дьаһаммыттара уон сыл буолбут. Бу сыллар тухары 50 тыһ. км төттөрү-таары айаннаабыттар. Олохтоох дьокутааттар быһаарыыларынан, тустаах өҥөнөн 80‑н ааспыт дьон босхо туһаналлар уонна хаста баҕарар айанныахтарын сөп. 70–80 саастаахтар, элбэх оҕолоох ийэлэр, байыаннай дьайыы кыттыылааҕын дьиэ кэргэнэ, аҥаардас ийэлэр, инбэлииттэр, үлэлээбэт биэнсийэлээхтэр биирдэ босхо айанныыр кыахтаахтар. Төлөбүрэ 2000 солк. эбит. 5–12 саастаах оҕолорго айан сыаната — 700 солк., 5 саастарыгар диэри — босхо.

Бу Русскай Устье дьаһалтатын курдук атын да улуустарга эмиэ бэйэлэрин тырааныспардарынан таһаллара көмөлөөх буолуо эбит.

Көрөргүт курдук, сир-дойду аайы айан-сырыы араастаах, күчүмэҕэйдэр да, кыһалҕалар да ханна барыахтарай. Онон өрүс суолунан айан чэпчиирин туһугар үтүө ис хоһоонноох дьаһаллар ылыллан истиннэр.

Бары сонуннар
Салгыы
13 июля
  • 19°C
  • Ощущается: 18°Влажность: 26% Скорость ветра: 4 м/с

Сообщить об опечатке

Текст, который будет отправлен нашим редакторам: