Валерий Николаев: Төрүт сокуоҥҥа киирэр уларытыылар ис хоһооннорун толору өйүүбүн

Үөһээ Бүлүү улууһун баһылыга Валерий Николаев бэйэтин ТГ-ханаалыгар Төрүт сокуоҥҥа киирбит уларытыылар ис хоһооннорун толору өйүүрүн туһунан иһитиннэрдэ.

«Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр  ыытыллар конституционнай реформа кэмигэр оҥоһуллубут, дириҥник толкуйданыллыбыт уонна өрөспүүбүлүкэбит өр кэмнээх тиһиктээх сайдыытыгар туһуламмыта көстөр. СӨ Ил Дарханын Айсен Николаев бигэ туруорсуута ураты болҕомтону ирдиир. Кини уларытыылар суолталарын быһаарар сатабыла уонна гражданнар туһалаах этиилэрин учуоттуура бэлитиичэскэй эппиэтинэс үрдүк таһымын, өрөспүүбүлүкэбит сайдыытын стратегическай көрүүтүн көрдөрөр. Олохтоох салайыныы уорганнарын былаас биир кэлим аһаҕас тиһигэр киллэрии – салайыы көдьүүһүн үрдэтиигэ бүтүн Арассыыйатааҕы тускул чэрчитинэн оруннаах уонна наадалаах хардыынан буолар. Бу «муниципалитеттар сайдыыларыгар бөҕө акылааты» уурар эрэ буолбатах, ону таһынан былаас таһымнарын икки ардыларыгар дьүөрэлэһиини күүһүрдэр.

Ил Дархан Айсен Николаев бигэргэппитинэн, Төрүт сокуоҥҥа киллэриллэр уларытыылар гражданнар муниципальнай таһымҥа быһаччы быыбары ыытар бырааптарын кэспэттэрин, олохтоох референдум уонна муниципальнай быыбардар курдук быһаччы демократия көрүҥүн хаалларалларын  бэлиэтиэххэ наада. Онон, манна хааччахтааһын туһунан буолбакка, демократическай институттары хаалларан туран, биир тиһиккэ киллэрии туһунан этиллэр.

100-с ыстатыйаҕа муниципалитеттар боломуочуйаларын уопсай нуорманы бигэргэтэр туһунан этии – ырааҕы өтө көрөр сыһыан холобура. Олохтоох салайыныы эйгэтигэр федеральнай сокуон барыла 162 төгүл уларыйбытын учуоттаатахха, өрөспүүбүлүкэ Төрүт сокуонугар тохтоло суох көннөрүүлэри киллэрии  бигэ туругун көрдөрөр.

Саҥа көрүүлэр Төрүт Сокуону федеральнай сокуон барылын уларыйыыларыгар ордук уларыйымтыа уонна туруктаах оҥорор, ол сиппит-хоппут быраап тиһигин бэлиэтинэн буолар.

22-с ыстатыйаҕа 9-с кылаас выпускниктарын үөрэҕи талар бырааптарын – оскуолаҕа үөрэҕи салгыыр дуу, кэллиэскэ киирэр дуу – сокуонунан бигэргэтэр көннөрүү социальнай өттүнэн олус суолталаах. Кини эдэр дьон орто анал үөрэҕи ылалларыгар мэһэйдиир оҥоһуу хааччахтааһыны суох оҥорор, уонна ол нөҥүө кинилэр олоххо суолларын уонна эрдэттэн идэҕэ туһаайыллар кыахтарын кэҥэтэр. Онуоха 11-с кылааска диэри үөрэнэр баҕалаахтарга босхо толору орто үөрэх мэктиэлэрэ толору хааллылар. Бу – аныгы экэниэмикэ идэлээх каадырдарга наадыйыытыгар эппиэттиир, сайдыылаах миэрэ.

Ил Дархан Күндү металлар уонна таастар судаарыстыбаннай пуондаларыгар сыһыаннаах боломуочуйаларын чуолкайдааһын – Төрүт Сокуону үлэлиир быраактыкаҕа уонна федеральнай сокуон барылыгар сөп түбэһиннэриигэ эппиэтинэстээх сыһыан холобура. Бу быраап өттүнэн чуолкайы уонна салайыы дьэҥкирин үрдэтэр, чуолаан, күндү баайы атыылааһынтан киирэр бары дохуот өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүгэр эрэ киирэрин бигэргэтэр. Өрөспүүбүлүкэ бэйэтин сокуонун барылын федеральнайы кытт дьүөрэлиир. Айсен Николаев тыл этиилэрэ бу бырассыаска сүрүн оруолу оонньууллар: кинилэр быһаарар хабааннаахтар, үөскүөхтэрин сөптөөх ыйытыылары уонна дьиксиниилэри суох оҥороллор, талыллыбыт хайысхас сөптөөҕөр эрэли үөскэтэллэр. Онон үөһэ этиллибиккэ олоҕуран, мин бу киирэр уларытыылар ис хоһооннорун, ону таһынан Ил Дархан Айсен Николаев ыытар үлэтин толору өйүүбүн. Бу быһаарыылар өрөспүүбүлүкэбит быраабын төрүттэрин бөҕөргөтүөхтэрэ,  туруктаах сайдыытыгар усулуобуйаны тэрийиэхтэрэ уонна бүтүн Саха сирин олохтоохторун тускута үрдүүрүгэр көмөлөһүөхтэрэ».