ВИДЕО: Дьокуускайга суруйааччы Сомоҕону 75 сааһынан эҕэрдэлээтилэр

Бэс ыйын 6 күнүгэр Бырабыыталыстыба 2-с нүөмэрдээх  дьиэтин Овальнай саалатыгар прозаик, публицист, очеркист, Саха сирин Суруйааччыларын уонна Суруналыыстарын сойуустарын чилиэнэ, СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, Чурапчы улууһун уонна Хоптоҕо нэһилиэгин Бочуоттаах олохтооҕо Павел Петрович Федоров-Сомоҕону 75 сааһынан үөрүүлээх быһыыга-майгыга эҕэрдэлээтилэр.

Саха сирин Суруйааччыларын сойууһун бэрэссэдээтэлэ, “Чолбон” сурунаал бас эрэдээктэрэ Гаврил Андросов үбүлүөйдээх суруйааччыга Саха сирин Суруйааччыларын сойууһун уонна СӨ култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга миниистирэ Афанасий Ноев эҕэрдэтин тириэртэ.

Гаврил Андросов үбүлүөйдээх суруйааччы Павел Федоров-Сомоҕо олоҕун, айар үлэтин билиһиннэрэн, кини эргиччи талаанын: тыа сирин култууратын уонна суруйар дьоҕурдаах дьонун сайыннарыыга, биир дойдулаахтарын үйэтитиигэ, бэйэтин көлүөнэтин устуоруйатын сырдатыыга тыа сиригэр олохтоох суруйааччы быһыытынан айымньылаахтык, тахсыылаахтык, ситиһиилээхтик үлэлиирин бэлиэтээтэ.

Чурапчы улууһун баһылыгын социальнай боппуруостарга солбуйааччы Мария Кронникова, бастатан туран, Чурапчы улууһун дьаһалтатын уонна дьонун-сэргэтин аатыттан Саха сирин Суруйааччыларын сойууһугар биир дойдулаахтарын үбүлүөйдээх тэрээһиннэрин ыыталларыгар махталын биллэрдэ. Манна сыһыаран эттэххэ, ыам ыйын 26 күнүгэр Павел Федоровы Чурапчы улууһун дьаһалтатын дьиэтигэр эҕэрдэлээбиттэрэ, чиэстээбиттэрэ.

Мария Кронникова:

“Павел Петрович аҕа көлүөнэ суруйааччылар сырдык ааттарын, айымньыларын үйэтиигэ улууска олус улахан үлэни ыытар. Ону сэргэ, эдэр суруйар дьоммутугар аҕа көлүөнэ дьон үлэлэрин-хамнастарын  билиһиннэрэр,  тус санаатын этэр, алгыһын тириэрдэр, айымньыларын ырытар киһибитинэн буолар.

Павел Петровиһы чурапчылар суруйааччы эрэ быһыытынан буолбакка, бастатан туран, Хабаровскайдааҕы институту бүтэрэн кэлэн баран, кулууп дьиэлэригэр дириэктэринэн, худуоһунньугунан, режиссерунан үлэлээбитинэн билэбит. Ол кэнниттэн Аксенья Посельская аатынан Хоптоҕотооҕу  оҕо ускуустубатын оскуолатыгар 25 сыл тухары оҕолору уруһуйга үөрэтэн кэлбит учууталбыт буолар.

Сомоҕо — улуустааҕы “Саҥа олох” хаһыаппытыгар өр сылларга уопсастыбаннай кэрэспэдьиэннээн,  ол иһигэр суруйааччылары сырдаппыт, үйэтиппит киһибит. Ону таһынан улууспутугар тыл сэбиэтин солбуллубат чилиэнэ,  ийэ тылбытын харыстааһыҥҥа бэйэтин кылаатын киллэрэр”, — диэн кэпсээтэ. Сомоҕону улуус дьаһалтатын дьиэтигэр эҕэрдэлии кини үөрэнээччилэрэ кэлэн, кинилэр олохторун суолун булалларыгар Учууталлара төһүү күүс буолбутугар махтал тылларын эппиттэрэ олус долгутуулааҕын туһунан долгуйан туран эттэ.

Саха сирин норуодунай суруйааччыта, ытык саастаах Василий Назарович Егоров-Тумарча үбүлүөйдээх суруйааччы Сомоҕо 20-ҕэ чугаһыыр кинигэлээҕин, онтон икки кинигэтэ Саха сирин бэрэсидьиэннэрэ Михаил Ефимович  Николаевка уонна Егор Афанасьевич Борисовка (“Барҕа махтал  Чурапчы дьонуттан» (2014 с.), «Боотур уустан   Ил Дархан») анаммыттарынан киэн туттарын туһунан үөрэ-көтө эттэ.

“Михаил Ефимович кинигэни ааҕан баран: “Павел Петрович, дьонуҥ-сэргэҥ  өйдөрүн-санааларын, үэлэлэрин-хамнастарын, тылларын-өстөрүн түмэн,  наадалаах айымньыны  суруйан таһаарбыккар махтанабын”,  — диэн суруйбута. Бу улахан сыанабыл!  Мин Павел Федоровка Өксөкүлээх Өлөксөй аатынан Судаарыстыбаннай бириэмийэни биэрэргэ уопсастыбаннас туруорсуутун мэктиэлиибин  уонна ыҥырыыны өйүүргүтүгэр баҕарабын”, — диэн  эттэ.

Салгыы Сомоҕо  икки кинигэтин нууччалыы тылбаастаабыт Максим Ксенофонтов уо.д.а. эҕэрдэлэрин тириэртилэр. Көрсүһүү ылбаҕай ырыа аргыстаах барда. Ол курдук, СӨ үтүөлээх артыыһа Павел Семенов уонна СӨ норуодунай артыыһа Куприян Михайлов ырыанан эҕэрдэлэрин тириэртилэр.

ххх

Павел Федоров кэргэниниин 5 уол оҕону төрөтөн, иитэн, үтүө үлэһит, ыал  дьон оҥордулар.

БЫҺААРЫЫ:

Павел Федоров-Сомоҕо 1950 сыллаахха ыам ыйын 23 күнүгэр  Амма оройуонун Покровка нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Орто оскуоланы 1969 сыллаахха Мэҥэ  Хаҥалас оройуонугар Майаҕа бүтэрбитэ.

1990 сылтан айар үлэнэн дьарыктанар.  Тэттик кэпсээннэрэ «Чолбон» сурунаалга, өрөспүүбүлүкэ, улуус хаһыаттарыгар, сурунаалларыгар бэчээттэнэн барбыттара.

1993 с. «Алгыстаах айаҥҥа» диэн эдэр суруйааччылар хомуурунньуктарыгар кэпсээннэрэ  киирбиттэрэ. «Дириҥ уоттара» литературнай түмсүүнү салайбыта.

1999 сылтан —  Арассыыйа  Cуруналыыстарын     сойууһун чилиэнэ.

2004 сылтан —  Саха сирин Cуруйааччыларын сойууһун чилиэнэ.

Кинигэлэрэ:   «Ол, ыҥырар тырымнас уоттар» (1999 с.).  «Сүрэх сөҕүрүйбэт иэйиитинэн» (2002 с), «Дууһа кыланыыта» (2004 с.), «Дьонун, ыччатын туһугар» (2006 с.), «Алаас  ырыаһыта — Айыл поэт» (2014 с.), «Түүҥҥү куорат» (2015 с), «Кырдьык   тиллиитэ» (2018 с.),«Кырдьык көмүстээҕэр    күндү» (2019 с.), «Умнуллубат «Дьикти саас» оҕолоро» (2008 с.),«Учуутал дьоло -үөрэнээччилэрин  ситиһиилэригэр» (2012 с.), “Дьикти саас” көлүөнэттэн көлүөнэҕэ» (2023 с.), «Барҕа махтал  Чурапчы дьонуттан» (2014 с.), «Боотур уустан   Ил Дархан» (2014 с.),  “Саллаат уонна Таптал» (2020 с.)  уо.д.а.