Виктория Слава: «Дьоҥҥо-сэргэҕэ туһалаах буолуохпун баҕарабын»

Виктория Семенова унтуу тикпитэ сүүрбэччэ сыл буолбут. Бэйэтэ этэринэн, бу сыллар тухары 50 тыһыынчаттан тахса унтууну тикпит. Кэлиҥҥи сылларга бэйэ дьыалатын тэринэн, Дьокуускайга маҕаһыын арыйан үлэлэтэр.

Викторияны кытта бэйэ дьыалатын тэринии, унтууну сөпкө көрүү-истии, харайыы туһунан кэпсэттибит.

Бэйэ дьыалатын тэринии

— Мин Ньурба улууһун Күндээдэ нэһилиэгиттэн төрүттээхпин. Ийэм Александра Петровна Гаврильева норуот маастара этэ, таҥас арааһын тигэрэ — саха таҥаһыттан түүлээххэ тиийэ. Онон кыра эрдэхпиттэн киниэхэ илии-атах буола улааппытым. Үөрэхпинэн таҥас дизайнерабын, 2005 сыллаахха “Сардаана” фабрикаҕа иистэнньэҥинэн үлэҕэ киирбитим. Онно бэргэһэ даҕаны, саҕынньах даҕаны, унтуудаҕаны тигэн көрбүтүм. Онтон унтуу тигэрим миэхэ быдан табыллар диэммин, унтууну эрэ тигэр буолбутум.

— Өр баҕайы тэрилтэҕэ үлэлээн бараҥҥын, соҕотоҕун хамсанар, бэйэ дьыалатын тэринэр уустуктардаах этэ дуо?
— Фабрикаҕа үлэлии сылдьаммын кэлин бэйэм маҕаһыын арыныам, бэйэбэр үлэлиир буолуом диэн куруук саныыр этим. 15 сыл тэрилтэҕэ үлэлээн бараммын тохтообутум уонна Дьокуускайга унтуу атыылыыр маҕаһыыммын арыммытым. Маныаха араас тургутуулары ааспытым диэхпин сөп. Ол сыл ийэм күн сириттэн ыалдьан барбыта, массыынам саахалламмыта, аны хамсык пандемията этэ. Урбаанынан дьарыктанарга сөбө суох кэм курдук этэ да, санаабыппын ситиһиэхтээхпин диэн сыал-сорук туруоруммутум. Түүл-бит курдук үлэ үөһүгэр сылдьыбыт эбиппин диэн билигин кэлэн саныыбын… Онтон ыла биэс сыл ааста.

Дьиэбэр сыах тэриммитим, үлэһиттэрдээхпин. Биэс бииргэ төрөөбүт кыргыттарбыт, сибэккилэр ааттарынан ааттаахпыт – Сардаана, Лилия, Арника, Виктория, Анна диэн. Ону бастакы буукубаларын холбоон, балтым сүбэтинэн, маҕаһыыммын “Слава” диэн ааттаан, үлэлии-хамныы сылдьабын.

Унтуу эмиэ муодалаах

— Виктория, унтуу сыаната сыллата ыараан иһэр, киһи эрэ барыта санаата да атыыласпат таҥаһа буолла.
— Унтуу сыаната тигиллэр сырьетуттан тутулуктаах. Тыс, боолдьох, билэ, таҥас, нуорка сыаната эмиэ ыараан иһэр. Дьон үбүгэр кыаллымтыа буоллун диэн, билигин араас истииллээх унтуулары тигэр буоллулар: уһун, кылгас остоох диэн, атын матырыйаалтан тигиллибит диэн, араас билэлээх диэн.

— Унтууга эмиэ таҥас-сап курдук муода диэн баара буолуо.

— Аҕыйах сылтан бэттэх “ботфорт” диэн ааттаан, уһун остоох унтуулар муодаҕа киирдилэр. Кырдьык даҕаны, таҥаска-сапка муода уларыйа турарын курдук, унтууларбыт эмиэ тубустар-тупсан, киэркэйэн иһэллэр. Аны кылгас остоох, “угги” атах таҥаһыгар майгынныыр унтуулары дьон хамаҕатык атыылаһар. Эр дьоҥҥо саахымат билэлээх унтуу классикаҕа кубулуйда, оттон кэрэ аҥаардар “ботфорт” эбэтэр көнө билэлээх унтууну ордороллор.

Виктория “Сахаайа”, “Арника” диэн уһун остоох, хас да хос билэлээх көрүөхтэн кэрэ унтуулары толкуйдаан, анал сакааһынан эрэ тигэн саҕалаабыт.

— Билэҕэ араас оһуор туттуллар, суолтатын билэр-көрөр наада буоллаҕа дии?
— Оннук. Оҕуруону тупсаҕай буоларын гына тиһиэххэ, ону ааһан өссө тиһэр оһуордарын суолтатын билиэххин наада. Онно быһаарсан, өссө дириҥэтэн үөрэтиэхпин баҕарабын.

Эрдэ фабрикаҕа үлэлии сырыттахпына тэлэбиидэнньэҕэ интервью биэрбиппит, онно кимиэхэ даҕаны суох унтууну тигиэхпин баҕарабын диэн этэн турардаах эбиппин. Ону бу кэлин көрөн бараммын олуһун соһуйбутум. Санаабыппын аа-дьуо олоххо киллэрэ сылдьар эбиппин.

Унтууну сөпкө харайыы туһунан

Виктория унтууну чөлүгэр түһэрии туһунан сүбэтэ социальнай ситимнэринэн тарҕаммытын үгүстэр көрбүт уонна туһаммыт буолуохтааххыт. Ыалдьыппыт унтууну сөпкө харайыыга, кэтиигэ сүбэлэрин ааҕыҥ:

— Виктория, унтууну сөпкө хайдах харайыахтаахпытый?
— Унтуу харайыытыттан төһө өр кэтиллэрэ тутулуктаах. Ол курдук, үчүгэйдик кэтиллибит уонна сөпкө харайыллыбыт унтууну уонча сыл кэтиэххэ сөп. Куорат усулуобуйаларыгар кэтиллибэт кэмигэр иһигэр ботуччу кумааҕы, хаһыат симэр, “тыынар” таҥаһынан эрийэр, моль утары эми угар наада. Болкуоҥҥа буолбакка, дьиэ иһигэр сөрүүн сиргэ дьааһыкка сытыары уурар ордук. Ону сайын устата хаста да ылан бэрийиэххэ, кумааҕытын уларытан, эмин саҥардан биэриэххэ сөп.

— Аны сорох дьон унтууларын батареяҕа куурдаллар, пластик бытыылкалары оһугар угаллар. Бу сөп дуо?
— Унтууну атыылаһан баран харыстаан сытыарар наадата суох. Бастаан кэттэххэ кытаанах соҕус буолар, ону кэтэн сымнатан, атаххар олордуохтааххын. Таһыдьаттан киирдигит даҕаны кураанах суокканан сотон, сиигин, хаарын ыраастыыр наада. Куурдарга батареяттан ыраах уурар ордук. Оһо сытан хаалбатын диэн пластик бытыылканы угуохха сөп. Ол эрээри, кэтиллибэт кэмигэр бытыылканы уган харайар соччото суох. Бытыылка итиини тутар, унтуу иһигэр салгыны оонньоппот.

Арыллыахпын баҕарабын

— Соторутааҕыта улахан сыанаҕа тахсан ыллаан соһуттуҥ, урут ыллыыр этиҥ дуо?
— Урут кыралаан ыллыыр этим, ол эрээри куруук бириэмэм тиийбэт этэ. Быйыл ырыабын төнүннэрэргэ сананан, “Арыллыы” бырайыакка Егор Толбоновтыын дуэттаабытым. Манан бүтэн хаалбакка, өссө да былааным киэҥ.

— Ол аата дьоҥҥо-сэргэҕэ биллэргэ, арылларга сананнныҥ дуо?
— Чуумпуруу кэмин кэнниттэн арыллыахпын баҕарар эбиппин диэн санаа кэлбитэ. Айылҕаҕа соҕотох сылдьан сааһыланабын, уһаты-туора ону-маны толкуйдуубун. Дьоҥҥо-сэргэҕэ иистэнэн, араас маастар-кылаастары ыытан, айан-тутан туһалаах буолуохпун баҕарабын. Бу санааттан арылларга бэлэм эбиппин диэн, олохпор саҥа сыаллары туруоруннум.

Аны успуордунан утумнаахтык дьарыктанан саҕалаатым, сыл аҥаарын иһигэр 15 киилэни бырахтым. Кэлэр сылга бодибилдинг күрэһигэр кыттаары, эппин-сииммин оҥосто сылдьабын, сөптөөхтүк аһыыбын.

— Виктория, урбааны, дьиэни-уоту, ырыаны, успуорду хайдах дьүөрэлиигин?
— Бэйэҕэ эрэллээх буолуохха, сыал туруорунан үлэлиэххэ-хамныахха наада. Бу — мин олоххо тутуһар санаам. Киһи эниэргийэтин сөпкө туһаннаҕына, олоҕор барыта табыллан иһэр эбит. Маны бэйэм холобурбунан биллим.