Владимир Путин: “Биһиги күүспүт – сомоҕолоһууга”

Дойду Аҕа баһылыга Владимир Путин Кыайыы параадын кэмигэр Аҕа дойду сэриитин, аан дойду иккис сэриитин умнар сатамматын иһитиннэрэн туран, Арассыыйаны утары турбут күүстэргэ билигин сөптөөх хоруйу биэрэр кыахтааҕын эттэ.

Владимир Путин, бастатан туран, Аҕа дойду сэриитин бэтэрээннэрин, байыаннай дьайыылар кыттыылаахтарын, билигин анал байыаннай дьайыыга кытта сылдьар байыастары Кыайыы күнүнэн эҕэрдэлээн туран, билигин эмиэ Арассыыйаны утары улахан күүс өрө турбутун иһитиннэрдэ.

— Бу Кыайыы биһиги аҕаларбыт, эһэлэрбит аҕалбыт бырааһынньыктара. Кинилэр хорсун, дьоруойдуу быһыыларынан, дойдуларыгар бэриниилэринэн фашизмы кыайбыттара. Биһиги өйдүүбүт, оччотооҕу кэмҥэ аан дойду барыта быыһык кэмҥэ киирбитин. Билиҥҥи цивилизация, хомойуох иһин, эмиэ маннык быыһык кэмҥэ киирдэ. Дойдубут утары эмиэ сэрии биллэрилиннэ. Ол эрээри биһиги манна бэйэбит хоруйбутун биэрдибит, Донбаас олохтоохторун көмүскээтибит, салгыы да дойдубутугар куттал суох буолуутун хааччыйыахпыт, — диэн этэр Владимир Владимирович.

Бэрэсидьиэн манна даҕатан сорох дойдуларга сэрии дьоруойдарын мемориалларын, өйдөбүнньүктэрин тоҕо сынньаллара бу киһилии быһыы буолбатын бэлиэтээн эттэ.

— Билигин сорох дойдулар аан дойдуга бэйэлэрин сокуоннарын, быраабылаларын соҥнуу сатыыллар. Историяҕа нацизм тугу аҕалбытын умна быһыытыйбыттар. Аҕа дойдуларын ким көмүскээбитин, Европаны ким быыһаабытын номнуо умнубуттар. Мемориаллары, өйдөбүнньүктэри тоҕо сынньаллар. Бу үһү дуо, кыайыы, эйэ иһин охсуспут дьонноругар ытык иэстэрин төлөөһүннэрэ? — диэн этэр кини.

Дойду Аҕа баһылыга Арассыыйаҕа ханнык да норуот өстөөх буолбатын өссө төгүл санатан эттэ.

— Биһиги бэтэрээннэрбитин умнубаппыт, сойуустаах судаарыстыбаларбыт кыайыыны уһансыыга киллэрбит кылааттарын өрүү өйдүү-саныы сылдьабыт. Ол иһигэр Америка Холбоһуктаах Штаттарын, Великобритания дойдулара киллэрбит кылааттарын эмиэ. Япония милитаристкай аармыйатын утары сэриилэспит Кытай норуотун эмиэ умнубаппыт. Бииргэ үлэлэһии уопута, биир сомоҕо буолуу – бу биһиги нэһилиэстибэбит. Арассыыйаҕа ханнык да норуот өстөөх буолбатах, арҕаа даҕаны, илин даҕаны, — диэн иһитиннэрэр кини.

Бүгүн Кыайыы параадыгар Армения премьер-миниистирэ Никол Пашинян, Белоруссия бэрэсидьиэнэ Александр Лукашенко, Казахстан бэрэсидьиэнэ Касым-Жомарт Токаев, Киргизия бэрэсидьиэнэ Садыр Жапаров, Таджикистан бэрэсидьиэнэ Эмомали Рахмон, Туркменистан бэрэсидьиэнэ Сердар Бердымухамедов уонна Узбекистан бэрэсидьиэнэ Шавкат Мирзиёев кытыннылар.

— Бүгүн биһигини кытары Тутулуга суох судаарыстыбалар түмсүүлэрин дойдуларын лидердэрэ тэҥҥэ бырааһынньыктыы олороллор. Бу биһиги аҕа көлүөнэбитигэр ытыктабыл быһыытынан сыаналыыбын. ССРС дойдулара бары илии илииттэн тутуһан бииргэ сэриилэспиттэрэ уонна бииргэ кыайыыны уһансыбыттара, — диэн бэлиэтиир Владимир Владимирович.

Владимир Путин түмүгэр Кыайыы күнүнэн Арассыыйа олохтоохторун эҕэрдэлээн туран, анал байыаннай дьайыыга  билигин дойду бүттүүнэ көмө-тирэх буоларга бэлэмин иһитиннэрдэ.

— Билигин хас биирдии дьиэ кэргэҥҥэ Кыайыы күнүн бэлиэтиибит. Уоттаах сэрии таарыйбатах ыала диэн суох. Аҕаларбытын, эһэлэрбитин, хорсун буойуттарбытын ахтан-санаан ааһабыт. Ону таһынан биһиги анал байыаннай дьайыыга кытта сылдьар бары байыастарбытыгар дириҥ махталбытын тиэрдиэх уонна кинилэринэн киэн туттуох тустаахпыт. Байыастар, дойдубут бигэ туруктаах, бары өттүттэн харыстабыллаах буолуута барыта эһигиттэн тутулуктаах. Хас биирдии байыас гражданин быһыытынан бэйэтин ытык иэһин чиэстээхтик көмүскүү сылдьарыттан мин киэн туттабын. Эһигини дьиэ кэргэҥҥит, оҕолоргут, чугас дьоҥҥут, доҕотторгут кэтэһэллэр. Дойду бүттүүнэ эһиэхэ көмө-тирэх буоларга бэлэм, — диэн иһитиннэрэр кини.