Владимир Санги уонна Саха сирэ

Саха сирин ааҕааччылара нивх норуотун аатырбыт суруйааччыта Владимир Михайлович Санги 90-сааһын көрсөргө бэлэмнэнэллэр.

Үүммүт 2025 сыл кулун тутар 18 күнүгэр нивх норуотун суругунан литературатын төрүттээччи, нивх алпаабытын, букубаарын оҥорбут, аар-саарга аатырбыт классик суруйааччы Владимир Михайлович Санги 90 сааһын туолар.

В.М. Санги 1935 с. Сахалин арыы илиҥҥи кытылыгар нивхтэр Набиль диэн түөлбэлэригэр төрөөбүтэ.1952 с. А.И. Герцен аатынан Ленинградтааҕы педагогическай институкка үөрэнэ киирбитэ. Эдэр сааһыттан олоҕун суруйууга, төрөөбүт норуотун, хотугу норуоттар литератураларын түмүүгэ, тарҕатыыга анаабыта. Күн бүгүҥҥэ диэри ити эйгэттэн тэйэ илик.

Владимир Михайлович Санги эдэр эрдэҕиттэн, Ленинградка үөрэнэр кэмнэриттэн ыла Саха суруйааччыларын кытта билсибитэ, үгүстэрин кытта ыкса доҕордоспута. Кини Саха сиригэр үгүстүк, соҕотоҕун даҕаны, суруйааччылары да кытта сылдьыбыта, Аллайыаха, Горнай, Нам, Мэҥэ-Хаҥалас, Хаҥалас, Ньурба, Сунтаар, Үөһээ-Бүлүү, Бүлүү, Уус-Алдан уо.д.а. улуустарга ыалдьыттаабыта. Н.Е. Мординов – Амма Аччыгыйын, В.М. Новиков – Күннүк Уурастыырабы, Д.К. Сивцев – Суорун Омоллоону, Леонид Попову, Семен Даниловы, Савва Тарасовы, Семен Руфовы, Андрей Кривошапкины, атын да оччотооҕу үөлээннээхтэрин кытта бэрт чугас, доҕордуу этэ. Саха университетыгар профессор Г.П. Башарины уонна суруйааччы Суорун Омоллоону кытта кэлэн анаан-минээн студеннары, университет үлэһиттэрин көрсүспүтүн үгүстэр билиҥҥэ диэри умнубаттар.

Владимир Санги Сахалин арыыга булдунан, балыгынан ииттинэн олорор нивх норуотун олоҕун туһунан номоҕу 1970-с сылларга биллиилээх кыргыз суруйааччытыгар Чингиз Айтматовка кэпсээбитэ. Чингиз Айтматов нивх номохторугар олоҕуран «Муора кытылынан сүүрэр эриэн ыт» диэн аан дойдуга аатырбыт сэһэни суруйбута. Режиссер Андрей Борисов бу айымньыга олоҕуран «Хаарыан хампа күөх кытылым» испэктээги ситиһиилээхтик туруорбута бүгүҥҥү күҥҥэ диэри үгүс дойду көрөөччүлэрин биһирэбилин ылар П.А. Ойуунускай аатынан Саха театрын чулуу испэктээгэ буолбута.

Бэлиэ түгэни көрсө анал тэрээһиннэри Ил Түмэн бастакы вице-спикерэ Александр Жирков салайааччылаах тэрийэр бөлөх иилиир-саҕалыыр. Ол курдук, ааспыт нэдиэлэҕэ буолбут сүбэ мунньахха быһаарыллыбытынан Национальнай бибилэтиэкэ историческай саалатыгар суруйааччылар икки сойуустарын уонна Национальнай бибилэтиэкэ үлэһиттэрин тэрийиитинэн төгүрүк остуол, ааҕааччылар конференциялара ыытыллыаҕа. Владимир Санги уонна Саха сирэ диэн анал быыстапка тэриллиэҕэ. Быыстапкаҕа Владимир Михайлович кинигэлэрин, Саха сиригэр кэлэ сылдьыытын, саха суруйааччыларын, ааҕааччылары кытта көрсүһүүлэр түгэннэрин көрдөрөр хаартыскалар, киинэ устуулара көрдөрүллүөхтэрэ. Тэрээһин кэмигэр бибилэтиэкэ куйаар ситимин нөҥүө Владимир Санги өрөспүүбүлүкэ улуустарын ааҕааччыларын кытта көрсүһүүтүн тэрийэр баҕа баар.

Тэрээһиҥҥэ Саха сиринээҕи суруйааччылар икки сойуустара иккиэн, М.К. Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи Федеральнай университет, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Национальнай бибилэтиэкэтэ, И.С. Жараев аатынан Саха сирин норуоттарын аудиовизуальнай нэһилиэстибэлэрин киинэ, култуура уонна духуобунай сайдыы, тас сибээс уонна Саха сирин норуоттарын дьыалаларыгар министиэристибэлэрэ, уо.д.а. тэрилтэлэр кыттыахтара.

Сүбэ мунньах түмүгүнэн Александр Жирков улуустардааҕы культура, бибилэтиэкэ ситимин үлэһиттэрин саха суруйааччыларын доҕоро, нивх аатырбыт суруйааччыта Владимир Михайлович Санги 90 сааһын туолар тэрээһинигэр кытталларыгар, кыттыһалларыгар ыҥырда.

Ил Түмэн пресс-сулууспата