Военкор Евгений Петров

Бу күннэргэ «Сахамедиа» военкордара уочараттаах командировкаларыттан дойдуларыгар кэллилэр. Кинилэртэн биирдэстэрэ Саха иһитиннэрэр ааҕыныстыба видеооператора  Евгений Петров буолар. Байыаннай дьайыылар буола турар сирдэригэр инники кирбиигэ тиийэн Саха сириттэн барбыт байыастар хайдах сылдьалларын, сулууспалыылларын сырдаттылар итиэннэ онно баар Тирэх пууннарга баһыылкалары тириэрдэргэ көмөлөстүлэр.

«Сахамедиа» холдингтан аан бастаан бэһиэ буолан Арассыыйа спецнаһын университетыгар үөрэҕи барбыппыт, ол кэнниттэн сотору Украина туһаайыытынан анал байыаннай дьайыылар бара турар сирдэригэр бастакы «сүрэхтэниини» ааспыппыт диэн Евгений кэпсээнин саҕалыыр.

– Биһиги Арассыыйа спец­наһын университетыгар ба­­йыаннай кэрэспэдьиэн буоларга үөрэммиппит. Онно сүрүннээн бэйэни харыстаныыга, бастакы көмөнү оҥорууга, ба­­йыаннай тактикаҕа үөрэппиттэрэ. Байыаннай кууруһу ааһан, анал сэртипикээт ылбыппыт. Биһиги кэннибититтэн «Саха» көрдөрөр-иһитиннэрэр хам­паанньа үлэһиттэрэ үөрэммиттэрэ.

Ол кэннэ командировкаҕа ахсынньыга үс буолан, генеральнай дириэктэрбит Виктор Колесов, СИА кэрэспэдьиэнэ Николай Борисов уонна мин барбыппыт. Бастакы сырыыбытыгар Запорожьенан, ДНР-нан сылдьыбыппыт.

– Уолаттары тиийээт көрүстэххит?

– Биһиги Саха сириттэн бастакы военкордар буолабыт, Уһук Илин уокуругуттан даҕаны бастакыларбыт диэхпин сөп. Дойдуларыттан тэйэ сылдьар дьон биһиги кэлбиппитигэр олус үөрбүттэрэ, соһуйбуттара. Саха сирин туһунан элбэҕи ыйыталаспыттара. Ыраах сылдьар дьоҥҥо дойдуларыттан кыра даҕаны сонун кэһии курдук күндү буоллаҕа. Туох-хайдах баарынан үлэлээн, сюжет устан, уолаттары кытары кэпсэтэн, «Сахамедиа» холдинг саайтарыгар, хаһыаттарыгар тута ыытан испиппит.

Биһигини онно баар тирэх пууҥҥа үлэлиир саха уолаттара гуманитарнай көмөнү тириэрдэ таарыйа илдьэ сылдьыбыттара. Разведчик, сапер уолаттары кытары көрсүбүппүт.

– Военкор сыала-соруга тугуй?

– Байыаннай дьайыылары саха хараҕынан көрөн, бэйэбит мобилизацияҕа барбыт уолаттарбыт хайдах-туох сылдьалларын кырдьыктаахтык көрдөрүү буоллаҕа дии. Билиҥҥи информация сайдыбыт үйэтигэр сымыйа сурах-садьык, «фейк» бөҕө бара турар, онно сөптөөхтүк сырдатыы баар буолуох­таах. Олус элбэх сымыйа сурах бассаап нөҥүө тарҕанан, сал­­лаат уолаттар төрөппүттэрэ, кэргэттэрэ айманар да түгэннэрэ баар. Онон дьон-сэргэ официальнай көрдөрөр-иһитиннэрэр сириэстибэлэргэ эрэ итэҕэйиэн наада.

– Устуулартан көр­дөххө, уолаттарбыт этэҥҥэ сылдьар курдуктар… Астара-таҥастара хайдаҕый?

– Уопсайынан, уолаттарбыт санаалара бөҕөх, күүстээх, кыайыыга эрэллээхтэр. Саха уолаттара оҕо эрдэхтэриттэн сиргэ, булка сылдьа үөрүйэх буолан, сатабыллаахтар. Онно да, ардыгар бултаан, астарын булуна сылдьаллар диэхпин сөп.

Оттон ас-үөл, таҥас-сап чааһынан эттэххэ, толору хааччыллыылаахтар. Арай, олох инники лииньийэҕэ сытаач­чыларга хааччыллыы тутах соҕус. Онно сылаас таҥас наадата чахчы. Биһиги сылдьар кэммитигэр олус сииктээх, онон таҥас-сап кууран биэрбэт этэ, ханна да баран куурдар даҕаны кыаҕыҥ суох. Биһиги уолаттарбыт сиргэ, ыарахан усулуобуйаҕа сылдьа үөрүйэх, тулуурдаах буоланнар, соҕурууттан сылдьааччы нуучча уолаттарын үөрэтэллэр эбит. Саха баар буоллаҕына, атын омуктар эрэллээх, ас­­таах-үөллээх, хаххалаах-дурда­лаах курдук сананабыт дииллэр. Хамандыырдар кытары бары хайгыыллар, саха уолаттара сатабыллаах байыастар, чааска биир эмэ саха баар буол­лаҕына, киһи долгуйбат диэн.

– Кэнники сырыыҥ бас­такыттан туох уратылаа­ҕый?

– Иккис сырыыбар «Якутия» хаһыат шеф-эрэдээктэрэ Федор Григорьевтыын олунньу ортото барбыппыт. Инники кирбии­гэ байыастарбыт хайдах сылдьалларын көрдүбүт-иһиттибит. Биллэн турар, син биир үлэ курдук, сылайыы-элэ­йии да баар, ол эрээри уолаттарбыт санааларын түһэрбэттэр. Билигин иккилии-үстүү нэдиэ­лэ буола-буола инники лииньийэҕэ сытааччылар тахсан сынньаналлар, сууналлар-тараа­наллар эбит. Оруобуна онно сырыттахпытына, дойду бэрэсидьиэнэ Владимир Путин байыаннай сулууспалаахтарга 14 күҥҥэ сынньалаҥ бэриллиэ диэн этиитин олус үөрэ иһиттилэр.

– Туох эмэ өйдөөн хаалбыт түгэннээххин дуо?

– Онно сылдьан сахам но­­руота, кырдьык, түмсүүлээҕин, байыастарбытын улаханнык өйүүрүн көрөн, итэҕэ­йэн кэллим. Биһиэниттэн ураты онно тирэх пуун суох, сөптөөх көмө атыттарга оҥоһуллубат эбит. Атын эрэгийиэн военкордара бары сөҕөллөр, сахалар олус да түмсүүлээх, амарах дууһалаах, сомоҕолоһуулаах эбиккит диэн. Атын ба­­йыастар, сахаларга туох барыта кэлэр, өрөспүүбүлүкэҕит олохтоохторо маладьыастар даҕаны диэн этэллэр. Итини иһиттэххэ, ис-искиттэн киэн тутта саныыгын, оттон байыастарбыт санаа­лара бөҕөргүүрүн, көтөҕүллэрин, эрэллээх тыыллаах курдук сананалларын саарбахтаабаппын.

Арассыыйа военкордара диэн телеграм-ханаалга бөлөхтөөхпүт, онно суру­йууларбытын, устууларбытын Ярославскай военкордара сэргээннэр, бэйэлэригэр маннык пууну арыйан көмөлөһөргө туруннулар.

– Аҕа дойдуну көмүс­кээччилэр күннэрин хайдах көрүстүгүт?

– Биһиги олунньу 23 күнүн инники кирбиигэ сылдьан көрсүбүппүт. Бу күн тирэх пуун уолаттарын кытары ба­­йыастарбытыгар дойдуларыттан баһыылкалары тириэрдэр курдук элбэх чааска сылдьа сатаабыппыт. Манна биир түгэни бэлиэтиэхпин баҕарабын. Биир Уус Алдантан ыҥырыллыбыт байыас ийэтиттэн уонна кэргэниттэн баһыылканы тутаары, Волновахаҕа кэлэн түүнү быһа биһигини кэтэс­питэ. Уолбутун уот ардаҕын быыһынан айаннаан, чааһыгар илдьэн биэрбиппит. Айаннаан иһэн уол, ийэм уонна кэргэним бэрэски ыыппыттар, сарсын инники кирбиигэ киирэбин, кылаабынайа, таптал­лаах дьонум амтаннаах астарын аһаан баран хайдах да буолуум диэн эппитэ биһигини наһаа уйадыппыта, долгуппута.

Оруобуна ити кэмҥэ ырыаһыттар Аркадий Нико­лаев-Эрхаан уонна KitJah тиийэннэр концертаан, ба­­йыастарбыт бойобуой санааларын көтөхтүлэр. Ол иннинэ Кэбээйи улууһун Батамайыттан сылдьар ырыаһыт Артем Евмененко икки күн биһигини кытары сылдьан кэнсиэртээн барбыта. Кини Аскалон Павлов уонна «Чолбон» бөлөх репертуардарын толорон уолаттары сэргэхсиппитэ, санааларын көтөхпүтэ. Байыастарбыт дойдуларыттан кыра да сонун, кэһии кэллэҕинэ, дьон, ырыаһыттар тиийдэхтэринэ, сүргэлэрэ көтөҕүллэр, бөҕөргүүр эбит.