Ыарыыны эрдэттэн сэрэтии, олоҕу уһатыы

Өрөспүүбүлүкэҕэ РФ Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин көҕүлээбит национальнай бырайыактара олоххо киллэриллэн, доруобуйа харыстабылын эйгэтигэр кэккэ үчүгэй уларыйыылар бэлиэтэнэллэр.

Ону сэргэ, дойдуга билигин саҥа национальнай бырайыактар баар буоллулар. Олору үлэҕэ киллэрэргэ, ол иһигэр баар итэҕэстэри туоратарга, саҥалыы тыынынан үлэлииргэ өрөспүүбүлүкэ салалтата, Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтэ уонна мэдиссиинэ бары тэрилтэлэрэ туох кыалларын барытын оҥороллор.

Каадырдары бэлэмнээһин

Мэдиссиинэ каадырдарын Саха сиригэр М. К. Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет мэдиссиинэҕэ институтугар бэлэмнээн таһаараллар. Ону сэргэ СӨ Доруобуйа харыстабылын уонна Үөрэххэ, билимҥэ министиэристибэлэрэ Арассыыйа уонтан тахса сүрүн үөрэҕин кыһатыгар быраастары тус сыаллаах үөрэтиини тэрийэллэр. Оттон мэдиссиинэ орто сүһүөх үлэһиттэрин Дьокуускайдааҕы, Алданнааҕы, Нерюнгритааҕы мэдиссиинэ кэллиэстэригэр уонна Жатайдааҕы тиэхиньикумҥа бэлэмнииллэр. Мэдиссиинэ кэллиэстэрэ сорох улуустарга бэйэлэрин салааларын арыйан үлэлэтэллэр.

Кэнники биэс сыл иһигэр доруобуйа харыстабылын эйгэтигэр үөрэх миэстэтин ахсаана 33,4% элбээтэ. Быйылгыттан өссө 10% эбилиннэ, миэстэ уопсай ахсаана 1 тыһыынчаттан тахсыахтаах. Билигин 2 тыһыынчаттан тахса устудьуон үөрэнэр.

Мэдиссиинэ исписэлиистэрин бэлэмнээһин хаачыстыбатын тупсарарга биир төһүү күүһүнэн ХИФУ мэдиссиинэ институтун аныгы дьиэтин үлэҕэ киллэрии буолуоҕа. Саҥа эбийиэги Дьокуускай куорат маастар-былаанын чэрчитинэн тутуохтара.

Билигин мэдиссиинэ институтун саҥа үөрэтэр-лабаратыарынай куорпуһун бырайыактааһын түмүктүүр түһүмэҕэр сылдьар. Дьокуускай маастар-былааныгар киирсэр саҥа эбийиэк 7 этээстээх, 10 тыһыынча кв. миэтэрэ иэннээх, анатомия куорпустаах уонна моргтаах буолара былааннанар. Саҥа улахан эбийиэккэ өссө элбэх устудьуон үөрэнэн, “Үйэлээх уонна көхтөөх олох” национальнай бырайыак олоххо киириитин түстэһиэхтэрэ. Бырайыак ыарыыны эрдэттэн быһаарарга уонна олоҕу уһатарга, хас биирдии эмтэнээччигэ тус сыһыаны олохтуурга туһуланар.

Туһааннаах сырдатар тэрээһиннэр

Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтэ кэккэ ыарыылары сэрэтиигэ уонна охсуһууга нэһилиэнньэҕэ далаһа буолар. Ол курдук, сыл аайы туһааннаах кэмҥэ сырдатар-быһаарар тэрээһиннэр ыытылланнар, нэһилиэнньэ доруобуйатын харыстанарыгар, чөл олоҕу тутуһарыгар көҕүлүүллэр.

Холобур, ыам ыйын 17 күнүгэр артериальнай гипертонияны утары охсуһуу Бүтүн аан дойдутааҕы күнүнэн Дьокуускайга мэдиссиинэ тэрилтэлэригэр Аһаҕас аан күннэрэ буолуохтара, сонуну киэҥник тарҕатар сириэстибэлэргэ иһитиннэриилэр бэчээттэниэхтэрэ.

Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтэ санатарынан, хаан баттааһына 140 уонна 90 мм рт. ст. үөһээ тахсыытын артериальнай давлениенан ааттыыллар. Кэмигэр эмтэммэтэххэ, гипертония сүрэх ишемическэй ыарыытыгар, инсультка, бүөр сүһүрүүтүгэр, өлүү уопсай ахсаанын элбэтиигэ тириэрдэр.

“Мэдиссиинэ көмөлөһөөччүтэ” бырайыак

РФ бэрэсидьиэнэ Владимир Путин көҕүлээһининэн олоххо киллэриллибит “Дьиэ кэргэн” бырайыак иһинэн “Мэдиссиинэ көмөлөһөөччүтэ” (“Медицинский помощник”) сервис бу сыл кулун тутарыттан Саха сирин бары улуустарыгар туруктаахтык үлэлээн эрэр (2024 сыл бүтүүттэн саҕаламмыта). Улуустар оройуоннааҕы киин балыыһалара тэрээһин үлэлэри ыыттылар. Маннык соругу Ил Дархан Айсен Николаев СӨ Судаарыстыбаннай Мунньаҕар (Ил Түмэҥҥэ) Анал этиитигэр туруорбута. Бу бырайыак бииригэр диэри саастаах уонна доруобуйаларынан хааччахтаах оҕолору көрүүгэ-истиигэ ананар.

“Мэдиссиинэ көмөлөһөөччүтэ” бырагыраама быраастарга көрдөрүү күнүн-дьылын, мэдиссиинэ чинчийиитин ааһыы болдьоҕун уо. д.а. иһитиннэрэр.

Ол курдук, тохсунньу 1 күнүттэн 1424 оҕо бырааска суруйтарда, оператордар 1906 иһитиннэриини ыыттылар. Маннык сервис көмөтүнэн оҕолоох ийэлэр поликлиникаҕа кэлэр, быраастарга көрдөрөр бириэмэлэрэ чопчуланар, бириэмэни таах ыыппаттар.

Бырайыак олоххо киллэриллэригэр мэдиссиинэ тэрилтэлэрэ уонна биир кэлим call-киин быһаччы үлэлэһэллэр.

Искэни эмтээһин — саҥа таһымҥа

2024 сыллаахха РФ бэрэсидьиэнэ Владимир Путин көҕүлээбит “Доруобуйа харыстабыла” национальнай бырайыак чэрчитинэн Онкология киинэ үлэҕэ киллэриллибитэ.

“Доруобуйа харыстабыла” национальнай бырайыак чэрчитинэн ылыллыбыт аныгы үрдүк технологиялаах аппарааттар ыарыыны үрдүк хаачыстыбалаахтык эмтииргэ көмөлөһөллөр. Ол курдук, ыарыыны быһаарар MPT GE SIGNA Arcһitect 3.0 TESLA диэн саҥа аппараат баар буолла. Арассыыйаҕа 6 маннык күүстээх уонна хаачыстыбалаах аппараат баар, онтон Уһук Илиҥҥэ аан бастаан баар буолла (Саха сиригэр). 2024 сылга чинчийии оҥоһулунна: МРТ-га — 7906. КТ-га — 42035.

Кииҥҥэ үрдүк технологиялары туһанан, кыра хайаҕаһынан киирэн (малоинвазивнай) уустук эпэрээссийэлэри оҥороллор. Онкология киинэ үлэҕэ киириэҕиттэн быраастар ыарыыны быһаарарга уонна эмтииргэ саҥаттан саҥа ньымалары туһаналлар. Эпэрээссийэлэр улаханнык бааһырдыбакка оҥоһуллар буоллулар. Маннык эпэрээссийэлэр кэннилэриттэн ыарыһахтар түргэнник чөлүгэр түһэллэр. Барыта 4500 эпэрээссийэ оҥоһулунна. Онкология киинин поликлиникатыгар 16,4% элбэх киһи көрдөрдө. Поликлиника отделениетын кыамтата 45,8% улаатта, ол эбэтэр симиэнэҕэ 210 тиийэ киһи сылдьар (урут 144).

Ону сэргэ быраастарбыт таһымнара үрдүүр, уопуттара эбиллэр. Холобур, ыарыыны быһаарарга уонна эмтииргэ рентгенохирургия ньымаларын отделениетын нейрохирург бырааһа Алена Оконешникова Арассыыйа араас эрэгийиэннэригэр баар биир идэлээхтэригэр малоинвазивнай интервенционнай процедураларга эспиэрт таһымнаах маастар-кылааһы ыытта. Эндоскопист быраас Иван Яковлев тыынар уоргаҥҥа аргоноплазменнай реканализация процедуратын аан бастаан оҥордо. Уустук эпэрээссийэ Өрөспүүбүлүкэтээҕи 2 №-дээх балыыһаҕа үлэлиир биир идэлээхтэри кытары оҥоһулунна. Онкогинеколог быраас Светлана Мыреева маастар-кылааһы көрдөрөн, лапароскопическай ньыманан яичник кистатын ылыы эпэрээссийэтэ Хаҥалас улууһун Киин балыыһатыгар аан бастаан оҥоһулунна.

Байыаннай дьайыы кыттыылаахтарыгар көмө

Билиҥҥи туругунан, мэдиссиинэ көмөтө өрөспүүбүлүкэҕэ байыаннай дьайыы 3 087 кыттыылааҕар оҥоһулунна. 2,5 тыһыынча киһи таһыттан сылдьан, 800‑тэн тахса киһи балыыһаҕа сытан эмтэннэ.

Саха сиригэр ааспыт сыл муус устарыттан байыаннай дьайыы кыттыылаахтарыгар диспансеризация ыытыллар. Бу үлэҕэ мэдиссиинэ бастакы сүһүөх звено тэрилтэлэрэ бары кытталлар.

Байыаннай дьайыы кыттыылаахтарын доруобуйаларын чөлүгэр түһэриигэ санаторийга-курортка эмтэнии уонна адаптивнай успуорт систиэмэтэ көмөлөһөллөр.

Саха сирин 1000‑тан тахса байыаһа доруобуйатын чөлүгэр түһэрдэ (реабилитация). Кинилэр мэдиссиинискэй реабилитация уонна успуорт мэдиссиинэтин өрөспүүбүлүкэтээҕи киинин, Өрөспүүбүлүкэтээҕи
1 нүөмэрдээх балыыһа баазаларыгар эмтэннилэр. Байыаннай дьайыы кыттыылаахтара ону таһынан Москваҕа “Бэс Чагда” санаторийга, оттон кинилэр дьиэ кэргэттэрин чилиэннэрэ уонна төрөппүттэрэ өрөспүүбүлүкэ иһигэр санаторийдарга эмтэниэхтэрин сөп. Итинник өҥөнөн быйылгыттан ыла өрөспүүбүлүкэ таһыгар Арассыыйа социальнай пуондатын 12 доруобуйаны чөлүгэр түһэрэр киинигэр туһаныахха сөп буолла.