Үөһээттэн уу, алларааттан уу…

Оскуолаҕа учууталларбыт, баһаатайдарбыт долоҕойбор хатаабыттарынан,  Улуу Ленин сиэнэ өктөбүрүөнэк, пиэнньэр буола борбуйбун көтөхпүт, Ленин хомсомуолун, хомуньуус баартыйатын чилиэнэ буола улааппыт, сайдыылаах социализмы тутуспут, турууласпыт кырдьаҕас, саппаҕырбыт да халлаантан санаабын түһэрбэккэ,  ардаҕы-самыыры аахсыбакка  сэргэхсийэн-көнньүөрэн, олбуорбуттан тахсан, Ленин-Хабаров уулуссалара быһа охсуһууларыгар үөр чөккөй түһэр көлүкэҕэ иҥнэ биэрдим!  “Шеф Чжан” диэн кытай эрэстэрээнин аанын аппатан олорон, түспүт кустары таах сабыта тэптэрииһиккин…

“Хайа, бу тугууй?!” диэбитинэн  эргиччи көрүтэлээбитим, былырыын сайыны быһа оҥоһуллубут, кэҥэтиллибит, аспаалламмыт хорук уулуссаларбыт быһа охсуһуулара, сатыы дьон туоруур бөрөкүрүөстэктэрэ  сыалай көлүччэ буолан долгуннуран дьирибинии, сүүрүгүрдэн курдьугунуу сытар. Аалыҥнаһар дьон уулуссаны сатаан туораабакка, онон-манан кэһэн киирэн көрө-көрө, массыынаҕа киирэн биэрэ сыһан, төттөрү ыстаналлар, араас тылы барытын ыһыкталлар.

Мин, түөһээҥки, дьоҥҥо көҕүйэн  “чычаас сирэ манан буолуо” дии санаан, үкэнэбин диэн  халтарыйан көлүччэҕэ тиэрэ таһылла түстүм. Ыччы-ыы, көлөттөн сыттахпына, уолаттар сүүрэн кэлэн  хостоон абыраатылар. Бу туох алдьархайай, үөһээттэн уу, алларааттан уу, 80-чалаах оҕонньор  Элиэнньиним төрөөбүт күнүгэр сөтүөлээммин, ибили сытыйан, ырдьаччы тоҥон,  үтүө санаалаах уолаттар көмөлөрүнэн дьиэбин нэһиилэ  буллум.

Кулун тутарбыт кубулҕата муус устарга да баарын биллэрдэ, хаардаан, ардаан, уулларан  оҥоһуулаах уулуссаларбыт  бычалыйа аллан, “кустар, кэлиҥ, түһүҥ” диэн ыҥыраллар,  куораппыт ууга барда.  Сатыы дьон эрэйгэ тэбилиннилэр, суобаһа суох суоппардар быччаһытан  уунан саба ыстаран ааһаллар, чалбаҕы баллырҕаччы кэһэн атахтарын сытыталлар. Этэр курдук,  үөһээттэн уу, алларааттан уу…

Саҥардыллыбыт, тупсарыллыбыт уулуссаларбыт ардах-хаар уутун аһарар кыахтара, дьоҕурдара суоҕун, сүүрүгүрдэр сирдэрэ  үлэлээбэтин хаарынан-самыырынан сатыылаабыт буурҕа көрдөрдө диэххэ наада. Хата сааскы булт саҕаланан эрэр, тыыннаах тыһы мончууктаахтар ханна да ыраата барбакка, уулуссалар килэйбит чалбахтарыгар  тыҥ хатыыта, им сүтүүтэ кус кэтииллэригэр  бары усулуобуйа барыта баар…

Биэтэс Билээхэп