Үөрэххэ туттарсыы

Аны аҕыйах хонугунан, бэс ыйын 20 күнүттэн үрдүк, орто үөрэхтэргэ докумуону тутуу саҕаланар. Онон быйылгы үөрэххэ туттарсааччыларга сыһыаннаах ааҕааччы сэҥээрэр ыйытыыларыгар биирдиилээн быһаарыылары биэрэр ирдэнэр.

Калькуляторынан туһан

Аныгы иһитиннэрии киэҥник тарҕаммыт, билии-көрүү үрдээн турар кэмигэр киһи инфомацияны ылара элбэх. Урукку курдук оскуола, учуутал ыйарын-кэрдэрин күүтэн олоруллубат. Ол эрээри, күн бүгүҥҥэ диэри ханнык үөрэххэ ханнык биридимиэт ирдэнэрин билбэт дьон баара сөхтөрөр. Дьиҥэр, биридимиэти оҕо ханнык үөрэххэ туттарсыан баҕарарыттан көрөн саамай хойутаабыта тохсунньуга быһаарынан, билэн олорор буолуохтаахтар.

Кэлин үрдүк үөрэхтэр саайтарыгар калькулятор баар буолбута үөрэххэ туттарсааччыларга улахан көмөлөөх. Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай универ-ситекка БКЭ калькулятора диэн онлайн-өҥөнү оҥорбуттар. ХИФУ киин тутар хамыыһыйатын начаалынньыгын солбуйааччы Петр Кычкин быһаарбытынан, үөрэххэ туттарсааччы биридимиэтинэн сөптөөх үөрэҕи талан ылар кыахтаах.

“Билигин хас биирдии баҕалаах киһи биир кэлим эксээмэнин баалыгар сөп түбэһэр исписээлинэһи талыан, ону тэҥэ, талбыт хайысхатынан төһө бүддьүөт, төлөбүрдээх миэстэ баарын билиэн сөп. Онлайн-үстүрүмүөнү 2025–2026 үөрэх дьылыгар ХИФУга туттарсарга анаан-минээн оҥордулар. Манна бакалавриат уонна специалитет киирэр. Калькулятор ХИФУ киин тутар хамыыһыйатын официальнай саайтыгар баар”, — диэн быһаарар.

Эбии баал

Үөрэххэ туттарсааччылар биир кэлим экээмэннэрин баалыгар тус ситиһии иһин эбии баал ылыахтарын сөбүн туһунан үгүстэр билэллэр. Холобур, олимпиадаҕа, успуорка, билим-быраактыка кэмпириэнсийэлэригэр, дьыктааннарга үрдүк ситиһии, ГТОну туттарыы, волонтердааһын, оскуоланы, орто үөрэҕи кыһыл аттестатынан, дьупулуомунан бүтэрии, омук тылын билии, о. д. а. ситиһиилэр киирэллэр. Чопчу ханнык ситиһии иһин хас баал эбиллэрин туттарсар үөрэххит саайтыгар киирэн көрүөххүтүн сөп. Хас биирдии үрдүк үөрэх маны бэйэтэ быһаарар. Ол эрээри, тус ситиһии эбиллэн, абитуриеҥҥа саамай элбээбитэ 10 баал ааҕыллыан сөп.

Быйылгыттан эбии баал ааҕыллыытыгар уларыйыы киирдэ. Саҥа быраабылаҕа олоҕуран, уопсайа, 15 баалы сурунуохха сөп. Хайдах? Тус сыаллаах ситиһии (целевые индивидуальные достижения) иһин уопсай ситиһиилэргэ эбии 5 баалы сурунуохха сөп, онон барыта 15 баал буолар. Киин тутар хамыыһыйалар быһааралларынан, бу 5 баал тус сыаллаах үөрэх (целевое обучение) куонкуруһугар эрэ уонна үлэ биэрээччи ыытар идэҕэ эрдэттэн туһаайар тэрээһиннэригэр кыттыы түмүгүнэн ааҕыллар.

СЫЫППАРАЛАР
Алын баал:
Нуучча тыла —
40 баал
Математика —
40 баал
Физика —
39 баал
Обществознание —
45 баал
Устуоруйа —
36 баал
Информатика —
44 баал
Омук тыллара —
30 баал
Литэрэтиирэ —
40 баал
Биология —
39 баал
География —
40 баал
Химия —
39 баал

Үрдүк үөрэххэ — орто үөрэх дьупулуомунан

Билигин орто анал үөрэх кэнниттэн үрдүккэ туттарсааччылар биир кэлим эксээмэнэ суох дьупулуомнарынан үрдүк үөрэххэ киирэр кыахтаахтар. Ол эбэтэр үрдүк үөрэх бэйэтэ ыытар эксээмэннэрин (тест, сэһэргэһии…) туттаран киирэллэр. Инникитин орто үөрэх кэнниттэн үрдүккэ киириигэ уларыйыылар тахсар чинчилээхтэр. Үлэ ырыынагар оробуочай илии тиийбэт, оҕолор сыр-мыр үрдүк үөрэҕи бүтэрэн баран идэлэринэн үлэлээбэккэ хаас, тыҥырах оҥоро, кыламан кэтэрдэ бараллара кистэл буолбатах. Дьэ, ол иһин түргэнник орто үөрэхтээхтэри, оробуочай идэлээхтэри үөрэтэн таһаарар уонна үрдүк үөрэххэ чахчы кыахтаах, билиилээх оҕолору эрэ ылар инниттэн дьупулуомунан туттарсыыны суох гынар туһунан кэпсэтэллэр. Оччотугар үрдүк үөрэххэ туттарсааччылартан барыларыттан биир кэлим эксээмэн ирдэнэр буолуоҕа. Биллэрин курдук, үөрэҕи урут бүтэрбит, оскуолаҕа орто сыанаҕа үөрэммиттэр үрдүк баалы ылаллара, ол аата үрдүк үөрэххэ киирэллэрэ саарбахтардаах. Онон чугастааҕы сылларга орто үөрэх дьупулуомунан үрдүккэ туттарсар былааннаах эбэтэр быйыл орто үөрэҕи бүтэрэр дьон быйыл туттарсаллара тоҕоостоох.

Докумуону тутуу болдьоҕо

Бакалавриакка уонна специалитекка бүддьүөт миэстэтигэр үөрэх бары көрүҥэр докумуону тутуу:

— саҕаланыыта — 2025 сыл бэс ыйын 20 күнүттэн;

— эбии тургутуулаах идэлэргэ (орто анал үөрэх кэнниттэн, айар уонна идэ хайысхаларынан эбии тургутуулар) бүтүүтэ — 2025 сыл от ыйын 18 күнэ;

— эбии тургутуута суох идэлэргэ (биир кэлим эксээмэн эрэ түмүгүнэн) бүтүүтэ — 2025 сыл от ыйын 25 күнэ.

Бакалавриакка уонна специалитекка күнүскү үөрэх төлөбүрдээх миэстэлэригэр докумуону тутуу:

— саҕаланыыта — 2025 сыл бэс ыйын 20 күнүттэн;

— эбии тургутуулаах идэлэргэ (орто анал үөрэх кэнниттэн, айар уонна идэ хайысхаларынан эбии тургутуулар) докумуону тутан бүтүү — 2025 сыл атырдьах ыйын 20 күнэ;

— эбии тургутуута суох идэлэргэ (биир кэлим эксээмэн эрэ түмүгүнэн) докумуону тутан бүтүү — 2025 сыл атырдьах ыйын 24 күнэ.

Үрдүк үөрэххэ элбээбитэ биэс тэрилтэҕэ хас биирдиитигэр биэс идэҕэ сайабылыанньа биэриэххэ сөп. Ол аата барыта холбоон — 25 идэҕэ. Оттон орто үөрэххэ ити курдук хааччах суох.

Быйыл 2021 сылтан бэттэх туттарыллыбыт биир кэлим кэлим эксээмэн түмүгүнэн үөрэххэ туттарсыахха сөп.

Мэ­дис­сии­нэ ыс­пы­раап­ка­та

Биир кэлим эксээмэннэр кэннилэриттэн, докумуону туттарыы саҕана мэдиссиинэ ыспыраапкатын туһунан элбэх ыйытыы киирээччи. Үөрэххэ туттарсааччылартан сүрүннээн икки ыспыраапка ирдэнэр: 086у уонна 29 н. Оҕолор улууска барбыт ыспыраапкаларын сорох үөрэхтэр ылымматтар. “Эрдэ эппэтэхтэрэ, оҕом Дьокуускайга тиийэн харчы бөҕө төлөөн иккиһин оҥортордо” диир төрөппүттэр аҕыйаҕа суохтар. Дьиҥэр, бу барыта ханнык баҕарар үөрэх саайтыгар, үөрэххэ туттарсыы быраабылатыгар сурулла сылдьар. Холобур, өрөспүүбүлүкэ үгүс оҕото үөрэнэр, туттарсар Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет РФ Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтин 2021 сыллааҕы бирикээһигэр олоҕуран, сорох идэлэргэ 29 н пуормалаах мэдиссиинэ барыллаан көрүүтүн ыспыраапкатын ирдиир.

29 н пуормалаах ыспыраапка ирдэнэр:

— Мэдиссиинэ

— Педагогическай үөрэх

— Геология, хайа дьыалата

— Автодорожнай исписээлинэстэр

— Тиэхиньиичэскэй исписээлинэстэр.

Бу ыйыллыбыт хайысхалартан ураты идэлэргэ 086у пуормалаах ыспыраапка барсар.

Хаартыска: ЯСИА