Үөрэххэ туттарсыыга саҥа уларыйыылар

Оскуоланы бүтэрээччилэргэ кэтэһиилээх, эмиэ да  долгутуулаах, эмиэ даҕаны үөрүүлээх күннэр кэлэн эрэллэр – үөрэххэ туттарсыы. Быйыл үөрэххэ туттарсыыга туох уларыйыылар киирдилэр?

РФ Билимин, үрдүк үөрэҕин министиэристибэтэ үрдүк үөрэххэ ылыы саҥа бэрээдэгин бигэргэппитэ. Быраабыла 2025 сыл кулун тутар 1 күнүттэн олоххо киирдэ уонна 2029 сыл балаҕан ыйын 1 күнүгэр диэри үлэлиэхтээх.

Саха сирин сүрүн үрдүк үөрэҕэ — М. К. Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет киин тутар хамыыһыйатын хоруйугар сигэнэн, быйыл үөрэххэ туттарсыыга туох уларыйыылар киирбиттэрин билиһиннэрэбит.

Докумуону туттарыы

Бу иннинээҕи сылларга докумуону тутуу болдьоҕун үөрэх кыһата бэйэтэ быһааран кыратык халбаҥнатан биэрэр эбит буоллаҕына, быйыл Арассыыйа үрдүнэн биир тэҥ буолла. Ол эбэтэр дойду үрдүк үөрэҕин кыһаларыгар барытыгар абитуриеннартан докумуону бэс ыйын 20 күнүттэн тутуохтара.

Үөрэххэ туттарсааччы саамай элбээбитэ биэс үөрэх кыһатыгар, хас биирдиитигэр биэстии идэҕэ биэриэн сөп. Ол аата барыта 25 сайабылыанньаны биэрэр кыахтаах.

Аттестат, дьупулуом оригинала ирдэммэт

Аны бу иннинээҕи сылларга чопчу бу үөрэххэ киирэбин диэн сөбүлэҥи биэрэн баран, ыйбыт чыыһылаларыгар диэри аттестат, дьупулуом оригиналын илдьэн биэрэ охсор ирдэнэрэ. Быйылгыттан олоччу тэйиччиттэн үөрэххэ ылыы киирэн эрэр. Ол курдук, аттестаты, дьупулуому илдьэр букатын ирдэммэт. Ол оннугар үөрэххэ киирэргэ (зачисление) сөбүлэһэбин диэн суруйар эбэтэр “Судаарыстыбаннай өҥө” порталыгар көннөрү “галочка” туруоруохха сөп.

Тус ситиһии иһин эбии баал ааҕыллар

Тус сыаллаах (целевой) үөрэх миэстэлэригэр туттарсааччыларга тус ситиһии саҥа көрүҥэ киирбит. Ол эбэтэр урукку курдук уопсай ситиһии иһин муҥутаан элбээбитэ 10 баалы эбиниэхтэрин сөп, ону таһынан, 5 баал тус сыаллаах ситиһии иһин. Ол аата тус сыаллаах идэҕэ туттарсааччылар, сакаасчыт — үлэ биэрээччи идэҕэ урутаан ыытар араас тэрээһиннэригэр кыттыыларын иһин эбии 5 баалы ылар кыахтаннылар. Манна араас куонкурустар, быраактыка, үлэҕэ холонон көрүү (стажировка) о. д.а. тэрээһиннэр киирэллэр.

Бүддьүөт миэстэтэ

Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университекка 2025–2026 үөрэх дьылыгар бүддьүөттэн барыта 4065 миэстэ көрүллүбүт, итинтэн 2998 миэстэ — бакалавриакка уонна специалитекка.

Киин тутар хамыыһыйа иһитиннэрбитинэн, төлөбүрдээх үөрэх миэстэтин ахсаанын кулун тутар бүтүүтэ бигэргэтиэхтэрэ, онтон туспа, оһуобай уонна тус сыаллаах кубуота миэстэлэрин — муус устар 10 күнүн хойутаппакка. Ол эрээри, туспа уонна оһуобай кубуоталарга, идэ хайысхаларыгар көрүллүбүт миэстэ уопсай ахсаанын 10% тыырыллар диэн этэллэр. Холобур, бүддьүөккэ барыта 20 миэстэ бэрилиннэҕинэ, итинтэн 10% — 2 миэстэ бэриллэр.

Оттон тус сыаллаах үөрэх кубуотата РФ бырабыыталыстыбатын дьаһалыгар сөп түбэһиннэрэн суоттанар.

Манна даҕатан эттэххэ, урукку сылларга үөрэх кыһалара төлөбүрдээх үөрэххэ миэстэни эбэн биэрэр эбит буоллахтарына, быйылгыттан бүддьүөт миэстэтин курдук чопчу ыйыллар, онтон элбэх оҕону ылар кыахтара суох диэн суруйаллар. Онон төлөбүрдээх үөрэххэ куонкурус эмиэ үрдүүр чинчилээх.

Саҥа идэлэр

Ханнык саҥа идэлэр аһыллалларын үөрэххэ туттарсааччылар да, төрөппүттэр даҕаны улаханнык сэҥээрэллэр. Быйыл математика уонна информатика институтугар “информационная безопасность автоматизированных систем (безопасность открытых информационных систем)” диэн букатын саҥа идэ аһыллан эрэр. Манна бүддьүөттэн 25 миэстэ көрүллэр. Математика (уустугурдуллубут)–40 б., физика–39 б. эбэтэр информатика–44 б. (талан), нуучча тыла 40 б. ирдэнэр.

Ону тэҥэ, бакалавриат уонна специалитет бырагыраамаларыгар маннык идэлэр аһыллыахтара:

• — нефтегазовые техника и технологии (разработка и эксплуатация нефтяных и газовых месторождений),
• — педагогическое образование (икки хайысхалаах) (физическая культура и основы безопасности и защиты Родины),
• — филология (отечественная филология (языки и литературы) народов Севера),
• — народная художественная культура (руководство хореографическим коллективом),
• — физика (фундаментальная физика (сетевая программа совместно с МФТИ),
• — горное дело (электрификация и автоматизация горного производства),
• — горное дело (обогащение полезных ископаемых (сетевая программа совместно с АО ХК «Якутуголь»),
• — специальное (дефектологическое) образование (дефектология).

Университет бэйэтин эксээмэнэ

“Биир кэлим эксээмэҥҥэ туттарсыахпын баҕарар үөрэхпэр ирдэнэр биридимиэттэн атыны талан кэбиспиппин. Университекка бэйэтигэр тиийэн эксээмэн туттарыахпын сөп дуо?” диэн биирдиилээн ыйытыылар киирэллэр. Биир кэлим эксээмэҥҥэ сайабылыанньаны быйыл олунньу 1 күнүгэр диэри туппуттара. Ол эрээри, сорохтор туттарсыахтарын баҕарар үөрэхтэригэр ханнык биридимиэттэргэ эксээмэннэр ирдэнэллэрин быраабылаҕа эрдэттэн көрбөккө хаалан, атын биридимиэттэри талан кэбиһэр түгэннэрэ баар.

“Уопсай үөрэхтээһин биридимиэттэригэр үрдүк үөрэх бэйэтин тургутуутун (вступительные испытания вуза) орто анал үөрэхтээх дьон, доруобуйаларыгар хааччахтаах (инбэлиит) дьон, байыаннай дьайыы кыттыылаахтара, байыаннай дьайыы кыттыылаахтарын оҕолоро эрэ туттарыахтарын сөп. Мантан атыттар туттарар кыахтара суох”, — диэн киин тутар хамыыһыйа иһитиннэрдэ.

Үөрэххэ туттарсарга ирдэнэр алын баал:

• Нуучча тыла — 40 б.,
• Математика — 40 б.,
• Физика — 39 б.,
• Обществознание — 45 б.,
• Устуоруйа — 36 б.,
• Информатика — 44 б.,
• Омук тыла — 30 б.,
• Литэрэтиирэ — 40 б.,
• Биология — 39 б.,
• География — 40 б.,
• Химия — 39 б.

Ыйыллыбыт алын баал үп-экэниэмикэ институтун экэниэмикэ (экономика и анализ данных (совместная программа двойного дипломирования СВФУ и НИУ ВШЭ)) ураты бары идэлэргэ туттарсарга учуоттанар. Бу ыйыллыбыт идэҕэ атын бааллар ирдэнэллэр диэн чопчулууллар. Үөрэххэ туттарсыы быраабылатын сиһилии ХИФУ саайтыгар киирэн ааҕыҥ.