Биэтэс Билээхэп: Ыһыахха да киһи хомойоро-хоргутара баар эбит

Сахабыт сиригэр самаан сайыммытын уруйдуур-айхаллыыр, араас ыһыахтар дьэ бүтэн эрэллэр.

Мин эмиэ сааспын баттаһа, биир эмэ улуус ыһыаҕар сырыттарбын диэн сиэннэрбэр баҕа санаабын этэн, биир улуус ыһыаҕар баран кэллим. Саха  биир маанылаах бырааһынньыгар ким хомойо, настарыанньата суох сылдьыан баҕарыай? Барыта үчүгэй. Ол эрээри, эйигиттэн тутулуга суох хомойор-хоргутар, абарар да түгэннэриҥ баар буолаллар эбит.

Ол тугуй, оҕонньор тугу түөһэн барда диэххит,  баҕар. Наҕыл кырдьаҕас туохха ыксыамый, төһө кыанарбынан ыһыах бырагырааматыгар киирбит тэрээһиннэри, куонкурустары барытын көрө-истэ сатаатым. Ол сылдьан көрдөхпүнэ, улуус бары нэһилиэктэриттэн кыттааччылар күндү көстүүм  тиктэн, көмүскэ сууланан кэриэтэ кэлбиттэр. Тас көстүүлэрэ эрэ буолуо дуо, талааннара, дьоҕурдара сөхтөрдө. Бииртэн биир лыҥкынас куоластаах, хомуһуннаах хомустаах, талба таһаалаах кыргыттар-дьахталлар түүлээххэ сууланан, үрүҥ-кыһыл көмүс киэргэл иилинэн саҥа тиктибит көстүүмнэринэн  наскыччы хаамса сылдьаллара көрүөххэ эчи үчүгэйин. Ити барыта ыһыахпыт сайдыбытын биир туоһута буоллаҕа эбээт. Бииртэн  биир талааннаах дьону көрөн, кинилэр тустарыгар ис сүрэхпиттэн үөрэ олордум.

Куонкурус аата куонкурус, биир эмэ инники миэстэни ылалларыгар бүк эрэнэн, уоһа-тииһэ суох бэйэм ымманыйа, кырдьаҕаспын да умнан, харахпынан “оонньоһо” олордум. Ол эрээри, сүүскэ оҕустарбыт курдук буоллум. Икки куонкуруска сылдьыбытым тухары улахан суумалаах бириистээх  бастакы миэстэлэри Дьокуускайтан кэлбит, ааттара-суоллара өрөспүүбүлүкэ таһыгар ньиргийбит, айар үлэ үөһүгэр сылдьар дьон ылбытыттан биир бэйэм хомойо санаатым. Кинилэр онто да суох араас куонкурустар кыайыылаахтара эбээт, таһымнаахтар. Улуус ыһыаҕын куонкурустарыгар, дьиҥэр, бэйэ дьонун, ол иһигэр саҥа тахсан эрэр талааннары көҕүлүү таарыйа сөптөөхтүк дьүүллүө этилэр буоллаҕа.  Кыайан-хотон бириискэ ылбыт үптэринэн-харчыларынан хомустарын да атыылаһыа этилэр эбэтэр саҥа таҥас тиктэн, өссө атын куонкурустарга кыттыа этилэр. Ханна да бэйэ дьонун арыый намтата көрүү баара манна эмиэ көһүннэ.

Оттон ити бириистээх миэстэлэри ылан барбыт дьон дьүүллүүр сүбэҕэ үлэлээбиттэрэ уонна сүбэ-ама биэрбиттэрэ буоллар, кыттааччылар кинилэргэ убаастабыллара, тапталлара хайдах курдук күүһүрүө этэй? Ону баара, барахсаттар муннуга бэрдэрбиттии, саҥата суох баран хааллылар…

Онон,  инникитин итинник улахан куонкурустарга, төһө да биир дойдулаахтара буолбуттарын иһин, бириистээх миэстэлэрин сөптөөхтүк көрөн бэйэ дьонун көҕүлүө эбиттэр диэн хом санаалаах кэллим. Ааттаах-суоллаах дьоҥҥо бэрт буола сатааһын эбитэ дуу?