Ыйдарынан киһи майгытын-сигилитин билгэлээһин

Киһи ханнык ыйга төрөөбүтүнэн майгыта эмиэ оннук буолар диэн этэллэр. Бу туһунан билэҕин дуо? Ханнык ыйга төрөөбүккүнэн бэйэҕин манна көр.

Тохсунньу ый

Дьахтар: Элэккэй, аһыныгас, олус итэҕэйимтиэ, уус тыла суох. Сүбэни ылынымтыа. Үҥсүүк.

Эр киһи: Килбик, үтүөнү баҕарымтыа, чэнчис, дьиэҕэ-уокка бүгүрү, толкуйдууругар туохха эмэ тирэҕирэн саныыр.

Олунньу ый

Дьахтар: Ыгым, киҥнээх. Бэйэтин үрдүктүк туттар.

Эр киһи: Чэгиэн, өйдөөх, сымса, булугас-талыгас, тыла-өһө дьоҥҥо тиийимтиэ.

Кулун тутар ый

Дьахтар: Кырыктаах, үлэһит, дириҥ ыра санаалаах. Соҕотох сылдьарын ордорор.

Эр киһи: Нус бааччы олохтоох, кэргэнигэр иллээх, үлэһит, дириҥник хорутан өйдүүр.

Муус устар ый

Дьахтар: Үлэһит, өһөс, бэйэтэ саныырынан сылдьар.

Эр киһи: харчыга ымсыы, өһөс, чиэһинэй, сытыы ох тыллаах, тылыгар турумтуо.

Ыам ыйа

Дьахтар: Эйэҕэс, улгум, өс киирбэх, чиэһинэй, үтүө суобастаах.

Эр киһи: Хорсун, болҕомтолоох, амарах, уйан. Айылҕаны таптыыр.

Бэс ыйа

Дьахтар: Кыыһырымтаҕай, көнө майгылаах, чиэһинэй.

Эр киһи: Харыстанньаҥ, эйэҕэс, аһаҕас.

От ыйа

Дьахтар: Тулуурдаах, аҕыйах саҥалаах, номоҕон, холку.

Эр киһи: Туохтан да толлубат, чэпчэки, өбүгэлэрин ытыктыыр.

Атырдьах ыйа

Дьахтар: Сатаҕай, өһөс, чычаас санаалаах, дьаныардаах.

Эр киһи: Эр санаалаах, элэккэй, быһаарынна да тута толорумтуо.

Балаҕан ыйа

Дьахтар: Айылҕаттан бааттаах, дьоллоох, сэмэй, бириинчик.

Эр киһи: Хорсун, сэрэх, дьоҕурдаах, бүтэй.

Алтынньы ыйа

Дьахтар: Аһаҕас, чычаас, күүстээх санаалаах.

Эр киһи: Айанньыт бэрдэ, доруобай, дьэбир, кэччэгэй, кытаанах.

Сэтинньи ыйа

Дьахтар: Бөлүһүөк, үөрүнньэҥ, омуннаах, мындыр.

Эр киһи: Бэрдимсик. Булчут, кэһиимсэх, сылыктаан толкуйдуур.

Ахсынньы ыйа

Дьахтар: Көрдөөх, мээри, бэйэмсэх, сүбэни ылыммат.

Эр киһи: Көрдөөх-нардаах, куттамсах, бүтэй, сатабыллаах.

(М.П.Яковлева “Төрүт культура” 8 кылаас кинигэттэн).