Ыксаатахха — чугас талахха

Кэлиҥҥи сылларга Дьокуускай куорат киин болуоссаттара, искибиэрдэрэ олус тупсаҕай оҥоһуулаах буолан, дьон сөбүлээн сынньанар, дьаарбайар сирдэринэн буоллулар.

Ол эрээри күүлэйдии, сынньана сылдьан, чэпчэтиниэн баҕаран, ыксаабыт киһи “быыһанар” суолу көрдүүрэ баар чахчы. Онон уопсастыбаннай сиргэ туалет суоҕа сытыы боппуруоска кубулуйда.

Оҕотун сиэппитинэн

Ыраата барбакка, “Өрөгөй” успуорт комплексын аттыгар Сайсары күөл биэрэгэр тутуллубут дьон саамай сөбүлээн сылдьар сирн холобурдуохха. Бу уопсастыбаннай эйгэ “Азия оҕолоро” оонньууларын чэрчитинэн 2024 сыллаахха тутуллубута. Манна барыта баар — успуорт былаһаакка, сүүрэр-хаамар суол, биэрэк аттыгар олорон, Сайсары Эбэ сибиэһэй салгынынан тыынарга аналлаах тупсаҕай олорор олбох. Арай дьон биир саамай наадыйара — туалет суох. Миигин ааһан иһэр дьахтар тохтоппотоҕо буоллар, кылгас кэмҥэ дьаарбайа сылдьар киһи, баҕар, ити боппуруоска болҕомтобун туһаайыам да суоҕа эбитэ буолуо. Уончалаах кыыһын сиэппитинэн сылдьар ийэ ыксаабыт куолаһынан кэлэн, “манна чугаһынан туалет баарын билэҕит дуо?” диэн ыйытта. Успуорт былаһааккатын эргийэ сүүрэн көрбүт да, булбатах. Аттыбытыгар турбут эдэр киһи “манан чугас эргин ханан да туалет диэн суох” диэбитигэр, оҕолоох ийэ дьиэтигэр барарга күһэлиннэ…

Быыһанара эрэ талах

Хас да хонон баран, Лермонтов уулуссатыгар турар Ийэ искибиэригэр бара сырыттым. Баҕар, манна туалет туппуттара буолаарай, диэн тула кэрийэн көрдүм да, мэлигир. Куорат олохтооҕо Дарья Перегудова бу искибиэри сөбүлээн, анаан сынньана кэлэр эбит. “Манна сынньанар, оонньуур тэрил арааһа баар буолан, үстээх оҕом наһаа сөбүлээн сылдьар. Ол эрээри кырачааннарга уонна төрөппүттэргэ тус-туспа дьоҕус туалеттар бааллара буоллар. Ыксал тирээтэҕинэ, оҕом уол буолан, чугастааҕы талахха сүүрэбит. Оттон кыыс оҕолоох ийэҕэ эрэйдээх соҕус буолуо”, — диэн санаатын үллэстэр куорат олохтооҕо.

Абыраллаах “Додо Пицца”

Ийэ искибиэригэр оҕолорго анаан устудьуоннар араас аралдьытар оонньуурдары, күрэстэри тэрийэллэр эбит. “Айар уустар” креативнай орто үөрэх кыһатын устудьуона Ольга Николаева бу искибиэргэ доҕотторун кытта ыам ыйыттан үлэлиир. “Оҕо-аймах олус сөбүлээн сылдьар искибиэрэ. Төрөппүттэр оҕолорун кытта ордук эбиэттэн киэһэ уонна өрөбүл күннэргэ хото мусталлар. Биир кыһалҕалаах сытыы боппуруос — уопсастыбаннай туалет суоҕа. Ыксаабыт дьон сүүрэн кэлэн ыйыттахтарына, утары турар “Додо Пицца” дьиэтигэр ыытабыт. Аны онно тиийэргэ 3 №-дээх поликлиникаҕа барар светофордаах суолу туоруоххун наада. Хата, “Додо Пицца” үлэһиттэрэ ыксаабыт киһини аһынан киллэрэллэр эрээри, сотору кэминэн боболлоро буолуо. Онон бу искибиэргэ туалет тутуллуута кэм ирдэбилинэн буолла”, — диэн санаатын үллэһиннэ устудьуон.

Таатта паарката — бастыҥ холобур

Уопсастыбаннай туалеттары дьон сынньанар сиригэр тутуу холобурунан Таатта Ытык Күөлүн паарката буолуон сөп. Хас хардыы аайы — араас тутуулаах туалет. Бастаан көрөн баран, биһиги өссө туалет да буолуо диэбэтэхпит. Оннук тупсаҕай тутуулаахтар. Соторутааҕыта улахан тэрээһин буолан ааспыта диэбэккин — бу ырааһын, сырдыгын. Туалет аттыгар илии суунар кырааннар бааллар. Аны стадиоҥҥа киириигэ тыа быыһыгар олох атын тутуулаах эмиэ тупсаҕай туалет турар. Онон барыта дьон тупсаҕай сынньалаҥар туһаайыллыбытын бу маннык тутуулартан сэрэйэҕин уонна искэр олохтоох былааска махтанаҕын.

…Матырыйаалбын түмүктээри, СӨ кылаабынай архитектора Любовь Папокка куорат уопсастыбаннай эйгэтигэр туалет суоҕун эппиппэр, “кырдьык, бу олус суолталаах боппуруос, хайаан да үлэлэһиэхпит” диэн хоруйдаата. Онон мантан инньэ дьон сөбүлээн сылдьар сирдэригэр уопсастыбаннай туалеттар баар буолалларыгар эрэнэбит.

Дьон санаата

Иван Третьяков, Орто Халыма олохтооҕо, педагогическай үлэ бэтэрээнэ:

— Араас көлүөнэ дьон үөрэ-көтө сынньанар сирдэрэ киин куораппытыгар элбээбит. Ол эрээри олорго уопсастыбаннай туалет суоҕа куһаҕан эбит. Былырыын Улан Удэҕэ бара сылдьыбыппыт. Ленин болуоссатыгар туалеттаахтарын билэн, соһуйбуппут аҕай. Онно өссө иһигэр кириэһилэҕэ олорон эрэ уочараккын кэтэһэҕин. Онон киин куорат мээрийэтэ бу боппуруоһунан анаан дьарыктаныан сөп эбит.

Юлия Данилова, Дьокуускай куорат олохтооҕо, оҕотун көрөн олорор эдэр ийэ:

— Биһиги “Өрөгөй” аттынааҕы искибиэргэ Красильников уулуссатыттан киэһэ аайы массыынабытынан кэлэн, сынньанабыт. Хаста да туалет суоҕуттан ыксыы сылдьыбыппыт. Ол иһин наһаа уһаабакка, кылгас кэмҥэ эрэ кэлэн барабыт. Дьиҥэр, баара буоллар, оҕобутун кытта уһуннук сылдьыахпыт этэ. Маннык киэҥ уопсастыбаннай сиргэ туалеты тутууну тоҕо учуоттаабаттара буолла? Манна эрэ буолбатах, киин куорат бары искибиэрдэригэр чугаһынан туалет суох.

Нафик Кузияхметов, Нерюнгри куорат олохтооҕо:

— Киин куоракка эмтэнэ кэлэ сылдьабын. Ийэ искибиэригэр өрүү кэлэн, сынньанан барабын. Бэртээхэй сынньанар сир эрээри, массыына сылдьар суолун аттыгар турара табыгаһа суох. Бэлисипиэт тэбэ сылдьар эбэтэр сүүрэ-көтө сылдьар түөртээх-биэстээх оҕо ийэтэ аралдьыйбыт кэмигэр ити айан суолугар сүүрэн таҕыстын? Аны массыына тыаһа-ууһа киһини олох сынньаппат. Саамай кылаабынайа, туалет суох. Утары күөл аттыгар турар “Өрөгөй” успуорт комплексын искибиэригэр киһи дууһалыын сынньанар. Ол эрээри ыксаабыт киһи туалеты булбакка, эмиэ эрэйи көрөр сирэ.