Үлэттэн сылайыыттан, хал буолууттан тэттик сүбэлэр

Кэлиҥҥи кэмнэ киhи олоҕун тэтимэ олус түргэтээтэ. Хас да дьыаланы тэҥҥэ  тута оҥоруу, хас да үлэнэн сүүрүү-көтүү —  бу киhи доруобуйатыгар охсуулаах.

Киhи бэйэтин ис туругун истэн, ылынан сырыттаҕына эрэ үлэтэ  таhаарыылаах, хаачыстыбалаах буолар. Киhи үлэттэн сылайыытын, хал буолуутун сүрүн төрүөттэринэн буолаллар: күн аайы биири оҥоруу, үлэҥ түмүгэ көстүбэтэ, бириэмэ тиийбэтэ. Маннык турукка киирбит киһи туохха да наадыйбат, туох да кинини үөрдүбэт, умнуган, этэ-сиинэ күүрэ сылдьар, ыарыыта элбиир. Бу турукка киирбэт инниттэн:

— Олоххор кыра туох эрэ уларытыыны киллэр.

— Айылҕаҕа сырыт. Айылҕа киһини уоскутар, санааны сааһылыыр, санааҕа ылларыыттан босхолуур күүстээх. Чэбдик салгынынан элбэхтик тыын.

— Ханна эрэ айаннаа. Хаһан да сылдьыбатах сирдэргин көр. Айаннаатахха билииҥ-көрүүҥ кэҥиир.

— Успуорт хайа эмэ көрүҥүнэн дьарыктан, эккин-хааҥҥын эрчий.

— Маастар-кылааска дьарыктан (үҥкүү, ырыа, уруһуй, иистэнии, о.д.а)

— Психолокка сырыт.

— Атын эйгэҕэ үлэлээн, бэйэҕин боруобаланан көр.

— Арыгыттан, табахтан аккаастан.

— Сөпкө аһаа, сөпкө утуй, күннээҕи эрэсиимҥин тутус.

Киһи сылтан сыл бэйэтигэр саҥаттан саҥа сыалы-соругу туруоран ону ситиһэн истэҕинэ, онтон сырдаан олоҕо тупсар. Ким үлэлээх — ол дьоллоох, ким сүрэхтээх — ол ситиһиилээх. Үлэ киһини киэргэтэр.

Нэһилиэнньэ доруобуйатын уонна ыарыыны сэрэтэр өрөспүүбүлүкэтээҕи киин матырыйаалынан