«Үрүҥ хаар алгыһа» бэстибээл ахсыс төгүлүн ыытыллар

«Үрүҥ хаар алгыһа» Арассыыйаҕа литература эйгэтигэр биир биллэр поэзия бэстибээлэ буолла. Быйыл ахсыс төгүлүн Дьокуускайга уонна Горнай улууһугар ыытыллыаҕа. 

Бу бэстибээл аан бастаан 2012 сыллаахха ыытыллыбыта уонна икки сыл буола-буола араас дойдулартан биллэр бэйиэттэри, суруйааччылары, тылбаасчыттары, литература кириитиктэрин, кинигэни таһаарааччылары түмэр. Онон Арассыыйа эрэгийиэннэрин уонна омук дойдуларын литератураларын сибээстэрин бөҕөргөтөр. Литература, култуура нөҥүө норуоттар доҕордоһуулара бөҕөргүүр.

Бэстибээл сыала-соруга — бастатан туран, саха литературатын аан дойдуга таһаарыы, айар эйгэни кэҥэтии, тылбаас үлэтин сайыннаран, саха суруйааччыларын айымньыларын киэҥ эйгэҕэ таһаарыы буолар. Бу бэстибээл саха литературатын сайдыытыгар ураты улахан суолталаах.

Бу сыллар тухары Турцияттан, Монголияттан, Великобританияттан, Вьетнамтан, Словенияттан, Болгарияттан, Польшаттан, Азербайджантан, Казахстантан, Кыргызстантан, Татарстантан, Башкортостантан, Бурятияттан, Дагестантан, Тываттан, ону тэҥэ Москваттан, Санкт-Петербуртан суруйааччылар, тылбаасчыттар уонна кинигэни таһаарааччылар ыалдьыттаабыттара, саха суруйааччыларын кытта бигэ сибээһи олохтообуттара.

Бу көрсүһүүлэр хардарыта тылбаастаһыыга тиэрдибиттэрэ – «Саха аныгы поэзията» антология польскай, татаар, казах тылларыгар тылбаастанан, кинигэ буолан тахсыбыта. Ыалдьыттар саха суруйааччыларын хоһооннорун тылбаастаан, элбэх литература сурунаалларыгар, хомуурунньуктарга бэчээттэппиттэрэ. Алампа хоһоонноро 32 (!) омук тылынан тылбаастанан, ураты кинигэ күн сирин көрбүтэ. Хоһооннору бэстибээл араас сылларга ыалдьыттара алгыстаах Саха сирин ахтан-санаан туран, буор-босхо тылбаастаан биэрбиттэрэ.

Ол курдук, бэстибээл кыттыылааҕа Экбер Гошалы тэрээһининэн Былатыан Ойуунускай азербайджанныы тылбаастанан, Бакуга тахсыбыта.  Эмиэ бэстибээл кыттыылааҕа Алтынай Тимирова Ойуунускайы кыргызтыы таһаартарбыта.   Онтон казахтар «Саха поэзиятын антологиятын» таһаарбыттара. Поэзия уонна проза антологиялара  сахалыы, татаардыы таҕыстылар,  оҕо литературатын антологията күн сирин көрбүтэ.Маны сэргэ, саха поэзиятын турок, болгар, монгол, казах уонна кыргыс тылынан хомуурунньуктара тахсыбыттара. Бөдөҥ кинигэ таһаарааччылары, литература бэстибээллэрин уонна күрэстэрин тэрийээччилэри – Александр Навроцкайы (Польша), Марат Ахмеджановы (Великобритания), бэйиэт Экбер Гошалыны (Азербайджан) уонна да атыттары кытта ситим олохтоммута.

«Саха суруйааччылара атын омук суруйааччыларын кытта  доҕордоһуулара – бу үтүө үгэс. Ол үйэлээх үгэһи саҥа тыыннаан, бэйэ эрэ эйгэтигэр бүкпэккэ, ыалдьыттары ыҥыран, алтыһан, айар эйгэни кэҥэтии кэскиллээх дьыала! Бастакы сыа нуолур хаарбыт сири үллүктүүр кэмигэр быйыл эмиэ ыалдьыттары кэтэһэбит.  Үрүҥ хаар алгыһынан айхаллаары…» — диэн бэстибээл идиэйэтин иитиэхтээбит ийэтэ, норуодунай поэт Наталья Харлампьева этэр.

Быйыл 8-с норуоттар икки ардыларынааҕы «Үрүҥ хаар алгыһа» хоһоон бэстибээлигэр Кытайтан, Монголияттан, Бразилияттан, Ирактан, Казахстантан, Татарстантан, Оренбуртан, Калугаттан, Москваттан кыттааччылар кэлиэхтэрэ. Кинилэр Ил Дархан Айсен Николаевы кытта көрсүөхтэрэ. Ыалдьыттар маҥан хаары быйыл аан бастаан, сорохтор үйэлэригэр бастакытын көрөр түгэннэрэ үүнүөҕэ.

Бэстибээл үөрүүлээх аһыллыыта алтынньы 14 күнүгэр киэһэ 6 чааска «Сэргэлээх уоттара» култуура киинигэр буолара былааннанар.

Үрүҥ хаар кыыдамныы турар кэмигэр, алтынньы 15 күнүгэр бэстибээл кыттааччылара Горнай улууһугар ыалдьыттыахтара, литератураны сэҥээрээччилэри кытта көрсүөхтэрэ, Семен, Софрон Даниловтар төрөөбүт дойдуларыгар, Мытаахха сылдьыахтара. Маны тэҥэ, «Айыы кыһата» гимназияҕа, педагогическай колледжка, Арктикатааҕы култуура, ускуустуба институтугар, 8-с №-дээх оскуолаҕа сылдьан, ыччаты, оҕолору кытта көрсүһүүлэр буолуохтара.

Алтынньы 16 күнүгэр киэһэ 5 чаастан Национальнай бибилэтиэкэ Историческай саалатыгар «Хабыланды Баатыр» диэн казах эпоһын сахалыы тылбаастаммыт кинигэтин сүрэхтээһин буолуоҕа. Бу казах эпоһа сахалыы саҥарбыта бэлиэ түгэн. Хардарыта тылбаастаһыы үлэтэ салҕанар. Быйылгы кыттааччы Улыкбек Есдаулет «Ньургун Боотур» олоҥхону казахтыы тылбаастыы сылдьара биллэр.

Быйыл саха суругунан литературата төрүттэммитэ 125 сылыгар «Үрүҥ хаар алгыһа» бэстибээл уран тылы умсугуйааччыларга дьоһун бэлэх буолуоҕа.

Бэстибээли тэрийээччилэр — Саха сирин Суруйааччыларын сойууһа, М.К. Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет уонна култуура, духуобунай сайдыы министиэристибэтэ.