Ураты турукка куустардыбыт

Быйыл Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай артыыһа Раиса Захарова төрөөбүтэ 70 сылыгар анаан төрөөбүт дойдутугар Горнай улууһугар уонна киин куоракка араас хабааннаах тэрээһиннэр ыытылыннылар.

Бэрдьигэстээххэ кини аатынан өрөспүүбүлүкэтээҕи ырыа күөн күрэһэ бэрт ситиһиилээхтик түмүктэннэ, итиэннэ Дьокуускайга “Ырыа ыллыга” искибиэргэ ырыаһыт төрөөбүт күнүгэр сүгүрүйээччилэр мустан, ахтан-санаан ааспыттара. Оттон бу сыл атырдьах ыйын 10 күнүгэр Солоҕон нэһилиэгэр Раиса Захароваҕа аналлаах түмэл-дьиэни үөрүүлээхтик арыйыы буолла.

Бу долгутуулаах түгэҥҥэ ыраахтан-чугастан дьон-сэргэ кэлэн, ыалдьыттаан ааста. Ийэлээх-аҕата туппут, кырачаан Рая ойор күннээх оҕо сааһа ааспыт дьиэтин илэ көрөр, оччотооҕу Сэбиэскэй кэмҥэ тиийэн хаалар бэйэтэ туспа ураты дьикти турук этэ. Бу дьиэҕэ түөрт оҕо улаатан, борбуйун көтөхпүт.

Аҕалара Михаил Спиридонович сонордоох булчутун ааһан, тарбаҕар талааннаах, маһы ыллатар уус буолан, оҕолоругар хас биирдиилэригэр уруок ааҕар остуол оҥорбутун киһи билигин хайгыы, сөҕө-махтайа көрөр. Хаартыска араамалара, ыскаап, остуол, туумба о.д.а. – бу барыта эмиэ кини илиитин иминэн кичэйэн оҥорбут маллара-саллара, тэриллэрэ.

Ийэлэрэ Анна Николаевна сопхуоска субай сүөһүнү көрөрүн сэргэ ыраас туттуулаах дьиэ хаһаайката, иистэнньэҥ, асчыт ааттааҕа. Элбэх оҕону, сиэни иитэн, атахтарыгар туруорбут, үтүө майгылаах Далбар хотун этэ. Раиса Захарова түмэл-дьиэтигэр эһиги сэргии көрүөххүт, кырачаан Рая төрөппүттэриттэн ыйыппакка эрэ почтанан сакаастаабыт байаанын, итиэннэ кэлин ырыаһыт буолан баран ылыммыт фортепианота дьиэ бастыҥ киэргэлэ буолан тураллар. Кэчигирэспит алтан сылабаардар, үрүт-үөһээ кыстаммыт тирии чемоданнар, эркиҥҥэ ыйаммыт салгын араадьыйата, дискэнэн эриллэр былыргы төлөпүөн, халыҥ таастаах тэлэбииһэр оччотооҕу олоҕу дьэҥкэтик көрдөрөллөр. Магнитофоҥҥа Раиса Захарова ырыата оргууй иһиллэр, саха биллиилээх ырыаһыта бу дьиэҕэ олорон ааспытын санатар, кэрэһэлиир. Дьиэ таһыгар сүүнэ улахан хатыҥнар далбаатаһа тураллара көрүөхтэн эриэккэс! Бу, отучча сыллааҕыта Раиса Яковлевна бэйэтэ олордубут хахыйахтара хайыы-үйэ улаатан, лаглаһан тураллар эбит. Мааны мастар билигин “хопто мастар, холууп мастар – үҥкүүһүт хатыҥнар…” – диэн Раиса Захарова куолаһынан тэҥҥэ ыллаһарга дылылар.

Норуот тапталлаах ырыаһытыгар түмэл-дьиэ арыллыбыта бу чахчы олус үөрүүлээх сонун. Салгыы атын эсэпэнээттэринэн туолан, ситэриллэн иһиэ турдаҕа. Маныаха олохтоох дьаһалта түмэл-дьиэ кырыыһатын, муостатын өрөмүөнүгэр көмөлөһүөхпүт диэн эрэннэрбитэ сүргэбитин көтөхтө. Кырдьыга да оннук ээ, Раиса Захарова диэн үйэҕэ биирдэ кэлэн ааһар, айылҕаттан айдарыылаах, норуот кутун-сүрүн туппут ылбаҕай ырыаһыт, бүтүн Саха сиригэр биллэр, киэн туттар биир дойдулаахтара буоллаҕа…

Георгий Белоусов