Ырыынак хонуутунан эрэллээх хардыы

“Саха сирэ” урутаан сайдар сир-уот (ТОР) курдук кэскиллээх тэрилтэ “Капитоновка” индустриальнай пааркатыгар бэрт үгүс кыахтаах эдэр урбаанньыт үлэлиир.

Урбаанньыттар оҥорон таһаарар бородууксуйаларынан билигин Саха сирин улуустарын барыларын хааччыйалларын ааһан, дойду эрэгийиэннэригэр тиийэ батарар буоллулар. Бу билиҥҥи сааҥсыйа кэмигэр эрдэттэн оҥостон дьаһаныы өрөспүүбүлүкэ олохтоохторун олохторугар-дьаһахтарыгар сүҥкэн өйөбүлүнэн буолла.

Бүгүн хаһыаппыт ыалдьыта – “Саха сирэ” Уһук Илин уонна Арктика сайдыытын корпорацията” ХЭУо тэриллиэҕиттэн бииргэ үлэлэһэр резиденэ, “Эгопласт” ХЭУо салайааччыта Михаил Соловьев.

Үбүлүөйдээх сыл

–  Михаил Николаевич, быйыл тэрилтэҕит тэриллибитэ үбүлүөйдээх сыла эбит. 10 сыл устата ырыынакка бигэтик атаҕар турбут тэрилтэ салайааччытын бастакы хардыыта хайдах этэй?

– Соһуйаргыт буолуо, мин культуролог идэлээхпин. Университекка саха филологиятын факультетын бүтэрбитим. Онтон Ыччат минис­тиэристибэтигэр исписэлии­һинэн үлэлээбитим, уопсастыбаннай үлэнэн дьарыктаммытым. Уопсайынан, инженернэй үлэҕэ сыһыана суох курдук этим эрээри, тэрийэр дьоҕурдаах буолан, бэдэрээтчит быһыытынан 2012 сыллаахха Курбуһахха уу турбатын тардыыга ылсыбытым. Уопута суох киһи итинник эппиэтинэстээх соругу бэйэтигэр туруорунара уустуга биллэр этэ. Оччолорго полиэтилен турбаны бастакытын көрбүтүм. Онно сакаастаа­быт турбабыт биһиги усулуобуйабытыгар сөбө суох буолан биэрбитэ. Хайыахпытый, ол турбалары төттөрү ыыттахпыт дии. Ороскуотун санаа. Атын сиртэн сакаастаары, бу маннык турба туһунан интэриниэттэн бэрт элбэҕи үөрэтэн билбитим. Онно “Саха сиригэр былаастык турбаны хайаан да оҥорон таһаардахха сатаныыһы” диэн толкуй киирбитэ.

Дьолго, ол саҕана Индустриальнай паарка аһыллан эрэрин туһунан иһитиннэрии, сонун арааһа тарҕаммыта. Онно кэпсэтэн, “бастакы хараҥаччылар” ахсааннарыгар киирбиппит. Биһиги тэрилтэбит сүрүн кыһалҕата – оҥорон таһаарар үлэбит олус элбэх уоту “сиир” этэ. Аны тэрилтэбитин салгыы кэҥэтиэхпитин баҕарабыт. Онуоха кыахпытын, баҕабытын толуйар абырал­лаах тэрилтэнэн Индустриальнай паарка буолбута. Онон 2013 сылтан үлэбитин саҕалаан барбыппыт. 2018 сыллаахха бэ­­йэбит паарка иһинэн дьиэлэнэн-уоттанан атахпытыгар бигэтик туран, ааппыт-суол­бут дорҕоонноохтук ааттанан, бөдөҥ сакаастары ылар тэрилтэнэн буолбуппут. Билигин араас былаастык емкостары,  оҥочолору, катердары уо.д.а. дьиэҕэ-уокка, хаһаайыстыбаҕа туттар тэриллэри оҥоробут.

Бородууксуйа хамаҕатык барар

– Тэрилтэҕитигэр хас үлэһиттээххитий?

– Сүүрбэттэн тахса үлэһиттээхпит. Араас идэлээх дьон: инженер, сыбаарсык, машинист, менеджер.

– Бородууксуйаҕытын ханна батараҕыт?

– Былаастык турбалары сүрүннээн өрөспүүбүлүкэ улуустара бары сакаас­таан ылаллар. Ордук нэһилиэктэр кэлиҥҥи сылларга уу турбатын сакаастыыллара үксээтэ. Маны  таһынан, “Водоканал”, “Сахатранс”, “Саханефтегазсбыт”, бырамыысыланнас тэрилтэлэрэ, даача СОТ-тара, тыа хаһаа­йыстыбатын кэпэрэтииптэрэ, быһата, бородууксуйабыт хамаҕатык барар.

– Сырьеҕутун хантан аҕалаҕыт?

– Сүрүннээн Татарстантан Казаньтан атыылаһабыт. Былырыын кыратык тохтообут кэмнэригэр Дубайтан ыла сылдьыбыппыт. Ырааҕа бэрт буолан, сыаната  ыарахан. Онон Казань ордуга чахчы. Билигин сибээспит сөргүтүлүннэ.

– Матырыйаалы тиэ­йии-таһыы төһө уустугуй?

– Беркакиттан тимир суолунан аҕалыы эрэйдээх. Бу ыстаан­сыйаттан Аллараа Бэстээххэ диэри куруус кэлии­тэ ый курдук тардыллыан сөп. Дьиҥэр, олох чугас курдук эрээри, кырааннара эбэтэр атын тиэхиньиичэскэй мэһэй үөскээн, тардыллар араас төрүөтэ үгүс. Холобура, Аллараа Бэстээххэ кэлбит матырыйаал кыраан үлэлээбэт буолан, “харбыта” нэдиэлэ буолла.

– “Саха сирэ” Уһук Илин уонна Арктика сайдыытын корпорацията” курдук урутаан сайдыы ха­­йысхатынан үлэлиир тэрилтэ иһинэн үлэлиир хайдах эбитий?

– Индустриальнай паарка, билигин урутаан сайдыы корпорациятын салайааччыта Дмитрий Борисов биһигини хайа күн бэйэтигэр ылыаҕыттан, үлэҕэ эппиэтинэһи ирдээбитэ. Ол туһалаах эбит этэ. Араас өйөбүлүнэн туһанар саҥа саҕалаан эрэр тэрилтэ быһыытынан, ылыммыт сорукпутун эппит кэммитигэр толоро үөрэммиппит. Бу улахан соруктары туруорунан үлэлиирбитигэр төһүү күүс буолбута. Онон түгэнинэн туһанан,  корпорация салайааччытыгар Дмитрий Борисовка истиҥ махталбын тиэрдэбин. 10 сыл устата атахпытыгар чиҥник турарбытыгар, ырыынак киэн хонуутунан эрэллээхтик хардыылаан иһэрбитигэр Дмитрий Васильевич өҥөтө сүҥкэн.

Саҕалыахха эрэ наада

– Михаил Николаевич, урбаан салаатыгар уопуттаах салайааччыга тиийэ үүммүт киһи быһыытынан, бэйэ дьыалатын тэриниэн баҕалаах уонна туох эрэ сонун сүүрээни  саҕалаан эрэ дьоҥҥо туох кэскиллээх санааны тиэрдиэҥ этэй?

– Бастатан туран, олоҕу кытта тэҥҥэ хардыылаан иһиэх­хэ наада. Араас толкуйдаах, кэскиллээх идиэйэлээх дьон үгүс. Бастаан саҕалыахха эрэ наада. Онтон идиэйэ бэ­­йэтэ-бэйэтиттэн “сиэттиһэн”, саҕыллан тахсан иһэр. Ону таба тутан, кэмигэр олоххо киллэрэн иһэр ордук. “Ээ табыллыа суоҕа, уустуга бэрт эбит…” дии сырыттахха, тоҕоостоох кэми куоттаран, сыыйа өйүҥ-санааҥ “мастыйан” барыан сөп. Миэхэ да ыарахаттар бааллара. Ити кэпсээбитим барыта орун-оннугар сөп түбэһэн, табыллан испэтэҕэ эбээт. Собуот тэрилин туруорарга анал идэлээх исписэлиис көстө охсубатаҕа. Арассыыйаҕа да итинник идэлээх дьон олох тарбахха баттанар эбит. Ол исписэлииһи көрдөөн, сырам-сылбам бараммыта. Наһаа уустук этэ. Чаҕыйан, олох аккаастана сыыспытым. Онтон сыыйа кыра-кыралаан табыллан барбыта. Аны саҥа оҥорон таһаарбыт турбаҥ эриэ-дэхси табыллыбат. Ону хаста да төхтүрү­йэн, хасыһан, сүбэлэһэн, билигин дьэ табыллан, аны салгыы сайдар эрэ толкуйу тобула сылдьар буолаҕын. Онон бастакы уустуктартан олох чаҕыйымаҥ диэн сүбэлиэм этэ. Бастаан оҥорон саҕалааҥ, онтон сыыйа ылларан барыаххыт.

… Ити курдук, “Саха сирэ” Уһук Илин уонна Арктика сайдыытын корпорацията” ХЭУо резиденэ, “Эгопласт” ХЭУо салайааччыта Михаил Соловьеву кытта кэпсэтэн баран, киһи санаалыын көтөҕүллэр. Саҥа сүүрээннэргэ ылсан, сонун толкуйу тобулан  барыаххын баҕараҕын. Кырдьык да, оннук – төһөлөөх араас кэскиллээх толкуй барыбыт дууһатыгар киирэ-киирэ “кыайыам, сатыам суоҕа” диэн чаҕыйбыт санааттан уостан хаалбыта буолуой? Онон, күндү ааҕааччым, Михаил Соловьеву кытта бу кэпсэтиим эн саҥаны, үйэлээҕи тобуларгар уонна ылсаргар кынат буоллун диэн бу суруйуубун түмүктүүбүн.

Мария ВАСИЛЬЕВА (СИА) хаартыскаҕа түһэриилэрэ.