СИА архыыбыттан
Ыт олус үчүгэйдик сыты ылар. Кини муннугар 200 мөл.кэриҥэ сыты билэр рецептор баар.
Тэҥнэбилгэ, киһи муннугар — 5 мөл.кэриҥэ. Ол иһин ыттар көҥүллэммэт биэссэстибэлэри, онтон да атыны булаллар. Маны тэҥэ муннуларынан бириэмэни быһаараллар. Хаһаайына барбытын кэнниттэн сыта төһө өр сүтэрин кэтииллэр уонна дьиэтигэр хаһан кэлиэхтээҕин билэллэр.
Ыт тыаһы истэрэ эмиэ киһиттэн таһыччы үчүгэй. Киһи 22 кГц тиийэ түргэннээх тыаһы истэр буоллаҕына, ыт кулгааҕа — 40 кГц тиийэ.
Ол оннугар ыт мөлтөхтүк көрөр. Чинчийээччилэр этэллэринэн, ыттар өҥнөрү үчүгэйдик араарбаттар. 25 см чугас турар барамайдары кыайан чопчу көрбөттөр. Ол гынан баран 800 м ыраахха диэри хамсыыр эбийиэктэри көрөллөр. Маны тэҥэ өскөтүн киһи 180 кыраадыс кэрийэ көрөр буоллаҕына, ыт — 200-270 кыраадыс.
Ыт тыла түөрт сүрүн амтаны араарар: минньигэс, аһыы, кураххай, туустаах. Оттон бытыга бигээн билэригэр наадалаах.
Саха ыалын халандаарыттан
Өрөспүүбүлүкэтээҕи "Оһуокай" түмсүү Дархан этээччитэ Лариса Николаевна оскуола үөрэнэччилэрин дьарыктаабыта ыраатта. Туйах хатарааччылаах бастыҥ этээччибит…
Айсен Николаев Олоҥхо тыйаатырын Саха сирин норуоттарын култуурунай баайын эбийиэгинэн билинэр туһунан Ыйаахха илии баттаата.…
Дьокуускайга 4 №-дээх полиция отделын дьуһуурунай чааһыгар дьахтар суумкатын уордарбытын туһунан сайабылыанньа суруйбут. Кини киин…
Алааска, тыаҕа сылдьан хаһыытыыры, улаханнык айдаарары боболлорун билэргит буолуо. Ону таһынан өссө тугу сэрэтэллэрий, өйдөтөллөрүй?…
Айсен Николаев Судаарыстыбаннай Мунньахха (Ил Түмэҥҥэ) туһаайан этиитигэр дьиэ кэргэннээх үлэһиттэри өйүүр миэрэлэри олоххо киллэрэргэ…
Үгүс үбүлүөйдээх тэрээһиннэринэн баай Өлүөхүмэ улууһун 1-Нөөрүктээйитээҕи модельнай бибилэтиэкэҕэ, ааспыт нэдиэлэҕэ сылы түмүктүүр тэрээһин буолан…