Юрий Трутнев: Уһук Илин эрэгийиэн дохуоттарын 2,5 төгүл кэриҥэ үрдэттилэр

РФ Бырабыыталыстыбатын Бэрэссэдээтэлин солбуйааччы – РФ Бэрэсидьиэнин боломуочуйалаах бэрэстэбиитэлэ Юрий Трутнев «Россия-24» ханаалга интервью биэрдэ, онно кини 2025 сыллаахха Уһук Илин уонна Арктика социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытын түмүктэрин таһаарда.

– Уһук Илиҥҥэ уонна Арктикаҕа 2025 сыл хайдах ааһан эрэрий?

– Уһук Илиҥҥэ олорор уонна сайдыытын туһугар үлэлиир дьон – бары Арассыыйа Федерациятын Бэрэсидьиэнэ Владимир Владимирович Путин Уһук Илин түргэнник сайдыытын туһунан сорудахтарын толорорго дьулуһабыт. Уһук Илин сүрүн хайысхаларынан сайдыыта – инвестициялары тардыы, бырамыысыланнай оҥорон таһаарыы кээмэйин үрдэтии, тутуу үлэлэрин кээмэйэ – Арассыыйа орто көрдөрүүлэриттэн 1,5-2 төгүл үрдүк. Уһук Илин эрэгийиэҥҥэ, биһиги соторутааҕыта түмүктэри таһаарбыппыт, дохуот кээмэйин икки аҥаартан ордук үрдэппиппит. Онон Уһук Илин сайдар.

– Экэнэмиичэскэй өттүн, инвестициялар тустарынан сиһилии кэпсэтиэххэ. Билигин эрэгийиэҥҥэ төһө инвестиция тардылынна, инвестордар кимнээхтэрий? Эбии чопчулаан ыйытыахпын баҕарабын, дойдулар икки ардыларынааҕы урутаан сайдыы территориятын туһунан: сотору сокуон күүһүгэр киириэ. Ханнык соруктары быһаарыаҕай?

– Уопсайа 1,16 трлн солкуобай суумалаах 522 саҥа инвестиционнай бырайыак тардыллыбыта. Быйылгы түмүгүнэн Уһук Илиҥҥэ 6 трлн солкуобайтан тахса инвестиция оҥоһулунна. Уопсай инвестиционнай бырайыактар ахсааннара – 3887. Бу Уһук Илиҥҥэн уонна Арктикаҕа буолар.

Дойдулар икки ардыларынааҕы урутаан сайдыы территориятын туһунан эттэххэ, саамай сүрүнэ, онно инвестордар интэриэстээхтэр. Хас да хампаанньа чопчу үлэлиир былааннаах уонна кинилэр эрэгийиэн баһылыктарын кытта бэйэлэрин инвестиционнай бырайыактарынан бастакынан киирэргэ үлэлэһэллэр. Биһиги официальнай быһаарыыны ылына иликпит, ол эрээри хандьыдааттар бааллар, биһиги кинилэри билэбит. Саамай сүрүнэ, биһиги дойдулар икки ардыларынааҕы урутаан сайдыы территорията олоххо киирэрин өйдүүбүт.

Ол тугуй диэн эттэххэ, бастакытынан, манна хас да көрүҥнээх элбэх чэпчэтиилэр киирэллэр. Олор уон сылга диэри уһун болдьохтоохтор. Ону таһынан, бүгүҥҥү дойдулар икки ардыларынааҕы уустук балаһыанньаны учуоттаан, биһиги ТОС туһунан сокуоҥҥа инвестордар тустарынан иһитиннэриини саптыбыт.

– Үлэлиэн баҕалаах хампаанньалар тустарынан чопчулуохха эрэ. Хампаанньалар  кэлиилэр дуу эбэтэр биһиги бэйэбит киэннэрэ дуу?

– Бу атын дойдулар хампаанньалара. Биһиги хампаанньаларбыт онто да суох үлэлииллэр.

— Социальнай инфраструктура хайдах сайдан уонна тутуллан иһэрий уонна куораттар маастар-былааннар төһө олоххо киирдилэр?

— Дьон олоҕун тупсарыыга, олоххо саҥа усулуобуйалары тэрийиигэ хас да инструмент туһуланар. Сүрүннэрэ Бэрэсидьиэн Уһук Илин биир кэлим субсидията буолар, ол үбүнэн, бастатан туран, доруобуйа харыстабылын, култуура, успуорт эбийиэктэрэ туталлар.

Иккис олох күүстээх инструмент, саҥа үлэлээн саҕалаата – ол Арктикаҕа саҥа тирэх пууннар уонна куораттар саҥа маастар-былааннара. Бу үлэ уопсай кээмэйэ олус улахан. Уопсайа 3,6 трлн солкуобайга үлэ толоруллуохтаах. Онтон 1,5 трлн солкуобайа номнуо бэриллибит, ол эбэтэр бу сыыппаралар бүддьүөккэ суруллубут. Онон үлэ барар, эбийиэктэр тутуллаллар уонна биһиги Уһук Илин уларыйан, тупсан, дьоҥҥо олорорго уонна үлэлииргэ ордук усулуобуйатын оҥоруохпут диэн эрэнэбит.

– Атын суолталаах тиэмэ – саҥа эрэгийиэннэри чөлүгэр түһэрии. Билигин Уһук Илинтэн элбэх киһи актыыбынайдык үлэлиир. 2025 сыл түмүгүнэн, онно туох оҥорулунна. Олус суолталаах боппуруос, доброволецтар боппуруостара, ол эбэтэр кэбиниэттэртэн байыаннай дьайыыга барар дьон элбиир.

– Көмөттөн саҕалыаҕыҥ. Биһиги дьиҥнээхтик хас да территорияны, бастатан туран, Донецкай Норуодунай Өрөспүүбүлүкэтин кытта сибээстэһэбит. Бу Амвросиевка, Дебальцево, Докучаевскай уонна хас да атын куораттар уонна территориялар буолаллар.

Бастатан туран, эрэгийиэннэр баһылыктарын олус хаачыстыбалаах үлэлэрин бэлиэтиэхпин баҕарабын. Биһиги алтыспыт бу сылларбыт тухары, ол эбэтэр байыаннай дьайыы устата, биир да эбийиэк болдьоҕун хойутаппатылар. Губернатордар үчүгэйдик үлэлииллэр. Дьон үлэ хайдах барарын көрөллөр. Сырыы аайы кэллэхпитинэ саҥа оскуолалар, спортсаалалар, пааркалар аһыллыбыт буолаллар. Ордук соторутааҕыта сэрииттэн алдьаммыт куоракка паарка баар буолуута, онно оҕолор күүлэйдииллэрэ киһини сөхтөрөр.

Сиһилии: https://www.sakha.gov.ru/news/17875