“ЗОРЯНКА” агитбиригээдэ тэриллибитэ 50 сыллаах үбүлүөйэ үрдүк таһымнаахтык ааста

Дүпсүн сирэ үгүс умнуллубат үтүө үгэстэрдээх, аатырбыт-сураҕырбыт дьонноох, эдэр кэлэр көлүөнэни үүнүүгэ-сайдыыга сирдиир кэскиллээх суоллаах-иистээх бырайыактардаах, тэрээһиннэрдээх.

Ол курдук, быйыл Дүпсүҥҥэ үс үллэр үбүлүөй: Албан аата бүтүн аан дойдуга аатырбыт Куосмас куйаар эйгэтигэр туһулаан иитэр И.Д. Жирков аатынан Космонавтика уонна авиация түмэлэ, Тыа хаһаайыстыбатын өрө тутан, норуот туһугар туруулаһан үлэлээбит аатырбыт миллионер “Дүпсүн” сопхуос уонна  дьону-сэргэни  ускуустуба, култуура кэрэ эйгэтигэр уһуйар Дүөндүтээҕи култуура сынньалаҥ киинэ үйэ аҥаардаах үбүлүөйдэрэ үрдүк таһымнаахтык тэриллэн ааспыттарыттан бары киэн туттабыт!

Ону тэҥэ, ахсынньы 21 күнүгэр, дьыл саамай кылгас күнэ да буоллар, төрөөбүт-үөскээбит Дүпсүммүт сирэ чэчирии үүнэ-сайда турар кэмигэр сырдык уот кэриэтэ кини олоҕун-дьаһаҕын, үрдүк ситиһиилэрин бар дьоҥҥо тиэрдибит, эмиэ Бүтүн Арассыыйанан аатырдыбыт албан ааттаах “Зорянка” агитбиригээдэтэ быйыл төрүттэммитэ эмиэ үйэ аҥаардаах үбүлүөйэ буолла. Бары билэргит курдук, бу Дүпсүн сирин киэҥ туттуута буолбут “Зорянка” агитбиригээдэни билиилэрин-көрүүлэрин оҕолорго иҥэрэн, олохторун анаан, култуура, ускуустуба, тыл эйгэтигэр үгүс көлүөнэ ыччаты иитэн таһаарарга Дүпсүн оскуолатын чулуу учууталлара Е.И. Егорова, В.И. Готовцева, М.К. Фомина, К.С. Федоров, П.А. Федорова, В.Ф. Сивцев, В.Г. Дмитрьев, П.Э. Иванова, ону таһынан, солбуллубат салайааччы  С.Н. Алексеев, А.П. Бурнашева, М.С. Федорова, Е.Н. Сыроватская, Ф.И. Неустроева, Г.В. Лыткина үлэлээн кэлбиттэрэ.

Бу үбүлүөйдээх тэрээһин  “Дүөндү” СК үбүлүөйүн дьиҥ чахчы туоһулаан үбүлүөй иккис күнүгэр ыытылынна. Тымныынан тыына турбут халлааммыт барахсан тыынын ыһыктан, сылыйан, күнүн уотун сандаарыччы ыытан, айылҕабыт барахсан бу үбүлүөйдээх күнү үөрэ көтө көрүстэ.

Ыҥырыылаах ыалдьыттарбыт, күндү дьоммут салайааччыларбыт, агитбиригээдэ оҕолоро оруобуна кэмигэр кэлэн, муста тоҕуоруһан, үөрэммит, үүммүт Дүпсүммүт оскуолабытыгар 11 чаастан муусука хоһугар “Зорянка” агитбиригээдэ салайааччыта, РСФСР үөрэҕириитин туйгуна Е.И. Егорова аатын иҥэрии үрдүк үөрүүлээхтик ыытылынна. Устуоруйаны кэрэһэлиир дуосканы аһар чиэс дириэктэр Н.А. Дорофееваҕа, муусука учуутала СӨ үөрэҕириитин туйгуна Н.Г. Бочкареваҕа уонна Евдокия Ивановна сиэн кыыһыгар Инна Местниковаҕа бэрилиннэ.

Бу үбүлүөйдээх тэрээһиҥҥэ эрдэттэн кэлэргэ былааннанан, Евдокия Ивановна саамай чугас дьоно, СӨ үөрэҕириитин үтүөлээх үлэһитэ, судаарыстыбаннай-гражданскай сулууспа туйгуна, социологическай билим кандидата, Уус Алдан улууһун Бочуоттаах гражданина А.Н. Божедонова, СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, “СӨ Үлэҕэ Килбиэнин иһин” бэлиэ хаһаайката, СӨ үөрэҕириитин, социальнай хааччыйыыга, судаарыстыбаннай-гражданскай сулууспатын туйгуннара, Мүрү, Дүпсүн нэһилиэктэрин уонна Уус  Алдан улууһун Бочуоттаах гражданина А.П. Бурнашева кыттыыны ыллылар. Муусука кэбиниэтигэр  бэйэлэрин бэлэхтэрин туттардылар, Евдокия Ивановна туһунан аҕыннылар, үөрэнээччилэргэ, учууталларга туһаайан истиҥ сүбэлэрин, баҕа санааларын, эҕэрдэлэрин тириэртилэр.

“Зорянка” агитбиригээдэ  аатыттан М.К. Аммосов аатынан ХИФУ доцена, мэдиссиинэ билимин кандидата Э.Э. Конникова эҕэрдэ тыл эттэ уонна  Евдокия Ивановна сиэннэригэр Инна Владимировнаҕа, Сардаана Михайловнаҕа “Уруу” ювелирнай маҕаһыыныттан сэртипикээттэри, Миша Егоровка биир кэмнээх истипиэндийэ туттарда. Убаастыыр коллегабыт П.Э. Иванова аатын ылбыт Дьокуускай куорат 12 нүөмэрдээх оскуолатын 10-с кылааһын үөрэнээччитэ Паша Ивановаҕа биир кэмнээх истипиэндьийэлэри СӨ үөрэҕириитин туйгуна В.И. Соловьева  туттарда. Кэбиниэккэ Евдокия Ивановна үлэтин кэрэһилиир аныгылыы хартыыналары бэлэхтээн, иннинээҕи күн ыйаан, киэргэтэн көрүстүлэр, ону таһынан, Амма маастара С.С. Неустроев оҥорбут кырыымпатын бэлэхтиир туһунан этилиннэ уонна Амматтан айаннаан кэлэн, дьон-сэргэ ортотугар туттарда, кэнсиэргэ СӨ култууратын туйгуна Анфиса Киренская — Федорова кырыымпаҕа оонньоон иһитиннэрдэ.

Салгыы Евдокия Ивановна аймахтарын аатыттан сиэн уол Герман Максимов тыл эттэ, истиҥник эҕэрдэлээтэ уонна бэлэҕин туттарда.

Харда тылы муусука учуутала Н.Г. Бочкарева ылла, кэбиниэтин, үөрэтэр оҕолорун ситиһиилэрин тустарынан кэпсээтэ уонна “Муусука — барыбытыгар”  бырайыак иитиллээччилэрэ синтезаторга норуот ырыатын оонньоон, дьон сүргэтин көтөхтүлэр, оонньууларынан сөхтөрдүлэр.

Салгыы В.В. Никифоров аатынан эбии үөрэхтээһин Технопаркатыгар ытыктыыр учууталбыт туһунан Дүпсүн нэһилиэгин бочуоттаах олохтоохторо А.П. Бурнашева, Э.Т. Пономарев автордардаах “Евдокия… Ыраас дууһаҥ ырыа буолан ылланнын” кинигэ сүрэхтэниитигэр үгүс киһи мустан, бииртэн биир истиҥ ахтыы этиллэн, үрдүк сыанаттан Дүпсүн нэһилиэгин баһылыга Н.Н. Сивцев сөҕөн бэлиэтээбитин курдук “маннык истиҥ, бииртэн биир дьоҥҥо кэрэхсэнэр ахтыылар этиллэн иһэр, салгыы өссө да бара туруох курдук кинигэ сүрэхтэниитэ  сэдэхтик ыытыллар, икки чаас устата ис сүрэхтэн кэпсэтии ыытыллыбыта биллибэккэ ааста” диэбитин курдук  дьон бары кыттыылаах долгутуулаах презентация буолан ааста. Кинигэ сүрэхтэниитин Евдокия Ивановналыын кыра саастан бииргэ үөскээбит дьүөгэтэ, биир кылааска үөрэммит А.П. Бурнашева ис дууһаттан ыытта уонна   дьүөгэтинээн бииргэ табыллан ыллыыр ырыатынан “Учуутал доҕорбор” ырыанан түмүктээтэ.

“Зорянка” агитбиригээдэ оҕолорун уонна Дүпсүн орто оскуолатын үөрэнээччилэрэ кыттыылаах “Уһансабыт, айсабыт» кэнсиэр көрөөччү биһирэбилин ылыан ылла.

Кэнсиэр саҕаланыытыгар зорянкалар сонно тута бэлэмнэнэн, А. Свешников мелодиятыгар “Тахса сылдьыый, Дүпсүммэр” ырыа матыыбыгар бу күнү кэпсиир ис хоһоонноон ыллаан тахсан,  агитбиригээдэ тэриллибит 1974 сылын уратытын бэлиэтээн эттилэр.

Устуоруйа кэрчигинэн сценаҕа бастаан “Октава” кулууп бастакы хараҥаччылара таҕыстылар.

Агитбиригээдэ оҕолоро, билигин саастаах үлэһит дьон, бары да олохторугар бииртэн биир үрдүк ситиһиилэммиттэрэ ааттанан, киирэр нүөмэрдэрэ киэргэтиллэн истэ.

“Уус Алдан улууһун култууратын сайдыытын иһин” бэлиэ хаһаайката Нина Лукачевская, “Уус  Алдан улууһун социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытын иһин” бэлиэ хаһаайката Анна Алексеева толорбут истиҥ ырыаларын, кинилэр кэрэ куоластарын көрөөччүлэр дуоһуйа иһиттилэр, СӨ култууратын туйгуна Галина Сивцева “Айар кут” дириҥ ис хоһоонноох үҥкүүтүн, имигэс хамсаныытын сөҕө-махтайа көрдүлэр.

“Октава” кулууп иһинэн тэриллибит “Салют”, “Зорянка” агитбиригээдэ чаҕылхай иитиллээччитэ, билигин Уус Алдан улууһун “Уһуктуу” литературнай холбоһук уустаах-ураннаах хоһоонньута Петр Атласов бу күҥҥэ анаммыт бэйэтин айбыт хоһооннорун ааҕан, чаҕылхай өйдөбүлү хаалларда.

Кэнсиэр бастыҥ киэргэлинэн, киэн туттуутунан СӨ култууратын туйгуна, Амма нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо Федот Потапов аатынан култуура киинин норуот айымньытын сэбиэдиссэйэ Анфиса Федорова айылҕаттан кылыһахтаах ырыата уонна кырыымпаҕа таһаарар сахалыы матыыба буолла.

Көрөөччүлэр “бу саҥа көрсөн баран, хаһан бэлэмнэнэ охсубуттарай,  атрибуттара да дэлэйэ сөхтөрдө” дэспиттэр. Ол барыта “Зорянка” агитбиригээдэ тэриллиэҕиттэн, кып-кыра эрдэҕиттэн ыллыыр, туойар, чабырҕахтыыр Мила Сивцева, билигин СӨ эдэр ыччат бэлиитикэтин туйгуна, СӨ старшай баһаатайа Людмила Оконешникова илдьэ кэлбит көстүүмнэрэ, пионерскай атрибуттара кэнсиэри таһыччы үчүгэй буолар гына киэргэттэ. Людмила Оконешникова патриотическай ырыата,  Л.П. Бурцева салайар  улуустааҕы, өрөспүүбүлүкэтээҕи “Чоргуй-чобуо” чабырҕахсыттар уонна “Хотугу сулус” күрэх лауреаттара “Чугдаарар чуорааннар” фольклор бөлөҕү кытта тахсан тэбис-тэҥҥэ чабырҕахтаан ылбыта, үөрэнээччилэртэн пионерскай этэрээти тэрийэн, речевкалата, маршировкалата охсубута, БАМ ыччат Бүтүн Сойуустааҕы ударнай тутуутун көрдөрөр тэриллэрэ дьон-сэргэ биһирэбилин ылыан ылла.

“Зорянка” агитбиригээдэтин саамай тахсыылаах иитиллээччитэ РФ уонна СӨ үтүөлээх артыыһа Афанасий Соловьев түбүктээх үлэттэн быыс булан кэлбэккэ, мустубут биир идэлээхтэригэр уонна  көрөөччүлэргэ видео нөҥүө ыыппыт эҕэрдэ тыллара, хаһан да хатыламмат индийскэй үҥкүүтүнэн музыкальнай эҕэрдэтэ эмиэ ытыс тыаһынан доҕуһуолланна.

Көлүөнэлэр алтыһан, “Зорянка” агитбиригээдэ визитката буолбут гражданскай сэрии кыайыылаах-хотуулаах “Тачанка тыҥ” үҥкүүтүн туруордулар. Дүпсүн орто оскуолатыттан “Сиибиктэ” үҥкүү ансаамбыла (сал. М.Г. Неустроева) уонна “Зорянка” кырдьыбат буойуттара (бэлэмнээччи Г.А. Сивцева) ити үҥкүүлэрэ сааланы биир гына ылан, дьону сөхтөрдө, соһутта.

Барыбыт баҕа санаата: саҕаламмыт – салҕаныахтаах, үтүө дьыала – үгэскэ кубулуйуохтаах. Итинник үтүө санааттан Дүпсүн орто оскуолатыгар 2001, 2002 сыллардаахха аныгылыы көрүҥүнэн тэриллибит “Зорянка” КВН хамаандата баар буолбута. Бу хамаанда эмиэ үлэтин тута саҕалаат, КВН хамаандаларын саамай тутаах “Лучшая шутка” номинациятын хаһаайката буолбута.

Ити өрөспүүбүлүкэтээҕи КВН хамаандатын көрүү “Лучший голос” номинациятын кыайыылааҕа, билигин СӨ култууратын туйгуна Катя Алексеева — Головцева кыттыыны ылбыта кэнсиэрбитин олус киэргэттэ, кини ырыалара көрөөччүлэр дохсун ытыс тыаһынан доҕуһуолланнылар.

Дүпсүн оскуолатыгар бу сайдыылаах үйэҕэ эстетическэй иитии ситимнээхтик уонна таһаарыылаахтык ыытылла турара, “Зорянка” агитбиригээдэ ситиһиилэрин чиэстээхтик салгыылларын оскуола үөрэнээччилэрэ чаҕылхай кыттыылара туоһулаата. Ол курдук, ити үөһэ этиллибит “Чугдаарар чуорааннар” чабырҕах ансаамбыла, “Зорянка” агитбиригээдэ 1981-82 сыллардаахха Бүтүн Сойуустааҕы “Орленок” лааҕырга тиийэн “В семье единой” агитбиригээдэ бастыҥ чилиэнэ П.Э. Иванова сценарийынан кыттан бастаабыт туруорууларыттан быһа тардан көрдөрбүт оскуола көхтөөх үөрэнээччилэрэ, хоһоону бастыҥ  ааҕааччылар, СӨ үөрэҕириитин туйгуннара Т.С. Михайлова уонна Е.В. Атласова салайар аан дойдутааҕы, Арассыыйатааҕы, өрөспүүбүлүкэтээҕи күрэстэр хас да төгүллээх Гран При хаһаайыннара “Кэскил” уолаттар хомуска образцовай ансаамбыллара, СӨ үөрэҕириитин уонна култууратын туйгуна Н.Г. Бочкарева салайар хора, өрөспүүбүлүкэтээҕи “Белый олененок” ырыа күрэһин дипломана Дамира Дорофеева солота кэлбит ыалдьыттары долгутта.

Бырааһынньык күндү ыалдьыта СӨ култууратын уонна духуобунай сайдыытын туйгуна, олохтоох мелодист Юрий Сивцев олохтоох поэт Агафья Сивцева тылларыгар уонна бэйэтин мелодиятыгар “Оскуолабар” ырыатын ыллаабытыгар саалаҕа олорор көрөөччүлэр туран вальстаан барбыттара үрдүк үөрүүнү үөскэттэ.

Кэнсиэр В. Алданскай тылларыгар, Г. Григорян муусукатыгар “Үлэҕэ, үөрэххэ кыһаныҥ” холбоһуктаах хорунунан түмүктэннэ.

Дириҥник убаастыыр киһибит, талааннаах салайааччыбыт, хаһан да солбуллубат баяниспыт Семен Николаевич Алексеев баяҥҥа ыраас доҕуһуола кэнсиэр ыытыллыытын күүркэттэ, оччотооҕу кэм ритмигэр киллэрдэ.

Кэнсиэри агитбиригээдэ чилиэннэрэ, билигин Дүпсүн орто оскуолатын эбии үөрэхтээһинин педагога Вера Соловьева уонна Дьокуускай куорат национальнай бибилэтиэкэтин реставрацияҕа уонна пуондаҕа киинин кылаабынай бибилэтиэкэрэ Петр Атласов иилээн-саҕалаан ыыттылар.

Минньигэс астаах бырааһынньык остуолун тула олорон олус истиҥ кэпсэтиилэр, ахтыылар, инники үлэҕэ-хамнаска “Зорянка” агитбиригээдэ ситиһиилээх хайысхата сайда турарыгар баҕа санаалар этилиннилэр, үйэлээх этиилэр киирдилэр. Бу күн ытыктабыллаах ыалдьыттарбытыгар нэһилиэк дьаһалтатын, улуустааҕы үөрэх уонна култуура управлениеларын, Дүпсүн оскуолатын махтал суруктара уонна “Зорянка” агитбиригээдэ оҕолорун истиҥ бэлэхтэрэ туттарылыннылар.

Дьэ ити курдук, киэҥ далааһыннаах күн күүрээннээхтик, өрө көтөҕүллүүлээхтик ааста, кэлбит дьон бука бары үөрэн-көтөн тарҕастылар.

Олохтоох дьаһалта баһылыга Н.Н. Сивцевкэ, В.В. Никифоров — Күлүмнүүр аатынан эбии үөрэхтээһин киинин дириэктэрэ Г.Г. Кудриҥҥа, кини салайар кэллэктиибигэр уонна биллэн туран, И.Н. Жирков аатынан Дүпсүн орто оскуолатын дириэктэрэ Н.А. Дорофееваҕа, оскуола бүттүүн кэллэктиибигэр, идэлээх сойууһугар махталбытын биллэрэбит.

Ханнык да кэмҥэ, ханна да сылдьан,

Киэн тутун, эн Дүпсүҥҥүнэн,

Үөрэҕи, билиини тарҕаппыт

Үтүөкэн оскуолаҕынан,

Ханнык да кэмҥэ, ханна да сылдьан,

Киэн тутун, эн эйигин үөрэппит,

Сырдыкка сирдээбит

Бастыҥ салайааччыларгынан,

Киэҥ билиилээх наставниктаргынан,

Ханнык да кэмҥэ, ханна да сылдьан,

Киэн тутун, эн доҕордуу сыһыаҥҥынан,

Күүрүүлээх күндү кэми туойбуккунан,

Үлэҕэ кыайыыны уруйдаабыт,

Хоһуун дьону хоһуйбут,

Дойду үрдүнэн аатырпыт

“Зорянка” агитбригадаҕынан! —

диэн кэнсиэргэ этиллибит бэйиэт Иван Мигалкинныы тыллар ыраахха диэри чугдаардылар, умнуллубаттыы иһилиннилэр.

Вера Соловьева, СӨ үөрэҕириитин туйгуна.