Олунньу 27 күнэ. Өрөспүүбүлүкэ бырабыыталыстыбатыгар социальнай блогу салайыыны күүһүрдэн биэрдилэр. Бу туһунан нэдиэлэтээҕи үлэни былаанныыр мунньахха Айсен Николаев иһитиннэрдэ уонна бырабыыталыстыба бэрэссэдээтэлин солбуйааччы эбээһинэһин толорооччу Георгий Степановы билиһиннэрдэ. Кини дьаһайыытыгар социальнай-үлэ сыһыаннаһыыларын боппуруостара, ол иһигэр социальнай көмүскэл, дьадайыыны утары охсуһуу, нэһилиэнньэ дохуотун уонна дьарыктаах буолуутун үрдэтии, биэнсийэнэн хааччыйыы, социальнай страховкалааһын, демография, дьиэ кэргэн бэлииитикэтэ, оҕолор бырааптарын уонна интэриэстэрин көмүскээһин, урбаан, туризм, эргиэн боппуруостара киирдилэр. Георгий Степанов Үлэ уонна социальнай сайдыы министиэристибэтин, Урбаан, эргиэн уонна туризм министиэристибэтин, нэһилиэнньэ дьарыктаах буолуутун судаарыстыбаннай кэмитиэтин уонна ЗАГСа управлениетын үлэлэрин сүрүннүөҕэ.
Айсен Николаев бэлиэтээбитинэн, кылгас кэм иһигэр эрэгийиэни салайарга тутул уларыйан, боппуруоһу түргэнник быһаарыы саҕаланна. Ити ордук чуолаан нэһилиэнньэни социальнай өттүнэн өйөөһүҥҥэ, байыаннай сулууспалаахтарга уонна кинилэр дьиэ кэргэттэригэр көмөҕө бэлиэтэнэр. Ил Дархан маны сэргэ бырабыыталыстыба салалтатын боломуочуйаларыгар тахсыбыт уларыйыылары чуолкайдаата. Ольга Балабкина Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтин уонна Ыччат министиэристибэтин үлэлэрин сүрүннүүр. Михаил Никифоров дьаһайыытыгар экология, айылҕаны туһаныы, ойуур хаһаайыстыбатын блога көстө. Маныаха ойуур баһаардарын, айылҕа алдьархайын содулун туоратыы боппуруостарын сүрүннээһини Дмитрий Садовников салгыы ыытыаҕа. Кирилл Бычков Өлүөнэ муостатын бырайыактааһыны уонна тутуутун салайыаҕа. Андрей Тарасенко уонна Сергей Местников блоктара уларыйбакка оннунан хааллылар.
Баартыйалары кытары көрүстэ
Олунньу 27 күнэ. Өрөспүүбүлүкэ баһылыга Ил Түмэҥҥэ РФКП, РЛДП, «Сиэрдээх Арассыыйа– Патриоттар – Кырдьык иһин» уонна «Биир ньыгыл Арассыыйа» бэлитиичэскэй баартыйалар фракцияларын салайааччыларын уонна бэрэстэбиитэллэрин кытары көрүстэ. Ил Дархан бэлиэтээбитинэн, өрөспүүбүлүкэ бырабыыталыстыбата Саха сирин олохтоохторугар социальнай өйөбүл дьаһалларын ылыныыга үлэтин күүһүрдэр. Ил Түмэн уочараттаах пленарнай мунньаҕын иннигэр Айсен Николаев норуот дьокутааттара быстах дьайыылар кыттыылаахтарын уонна кинилэр дьиэ кэргэттэрин өйүүр хайысхалаах сокуон барыллара ураты суолталаахтарын тоһоҕолоон бэлиэтээтэ. Ол быһыытынан Ил Дархан парламент фракцияларыгар социальнай көмө дьаһалларыгар болҕомтолорун ууралларыгар ыҥырда.
«Глобалтэк» магистральнай гаас турбатын тардар былааннаах
Кулун тутар 2 күнэ. 110 кВ кыамталаах үрдүк күүрүүлээх Сулҕаччы-Амма ситимин уонна Амма сэлиэнньэтигэр подстанцияны тутууга улууска улахан тэрилтэ – уоту туһанааччы баар буолара ирдэнэр. Бу маннык тэрилтэнэн «Глобалтэк» буолуон сөп. Бу хампаанньа 2027 сыл бүтүөр диэри Кыһыл Сыыртан Охотскай муораҕа диэри магистральнай гаас турбатын тардар былааннаах. Бу бырайыагы Ил Дархан Айсен Николаев билистэ. Кини этэринэн, уот ситимэ уонна подстанция тутуллалларыгар бырайыак Арассыыйа 2024-2029 сылларга электроэнергетическэй сайдыытын исхиэмэтигэр уонна бырагырааматыгар киириэн наада. РФ Энэргиэтикэҕэ министиэристибэтин биир усулуобуйатынан Амма улууһугар 20 МВт кырата суох эбии холбонуу ирдэнэр. 1300 км усталаах магистральнай гаас турбата Охотскай муораҕа тиийэр түгэнигэр, илин эҥээр улуустарыгар 14 нэһилиэнньэлээх пууну гааска холбуур. Үс компрессорнай ыстаансыйа тутуллуохтаах, онтон биирэ Амма улууһугар буолар. “Глобалтэк” хампаанньа билигин инженернэй чинчийиини ыыта сылдьар, күһүн бүтэрэр. Айсен Николаев бу икки бырайыак социальнай суолталаахтарын бэлиэтээтэ уонна бырабыыталыстыбаҕа ый иһинэн чопчу этиилэри киллэрэргэ сорудахтаата. Биһиги бэйэбит түмүктээх үлэни ыытыахпытын наада», — диэн Ил Дархан эттэ.
Донецкай туһунан киинэ устуохтара
Кулун тутар 2 күнэ. Саха сирэ уонна Донецкай Норуодунай Өрөспүүбүлүкэ киинэ устуохтара. Бу туһунан Айсен Николаев Социальнай чинчийиилэр эспиэртэрин института тэрийбит төгүрүк остуолугар иһитиннэрдэ. «Биһиги киинэни устааччыларбыт байыаннай дьайыы туһунан сценарий оҥордулар. Онон Донецкай Норуодунай Өрөспүүбүлүкэҕэ уонна кэккэ кэллиэгэлэрбитигэр патриотическай тыыннаах киинэни бииргэ устар туһунан этии киллэрэбит. Байыаннай дьайыы, патриотизм, дьоруойдарбыт тустарынан киинэ устар кэм кэллэ», — диэтэ кини. Ил Дархан ыччаты кытта үлэҕэ аныгылыы, интэриэһинэй ньымалары туһанар тоҕоостооҕун эттэ.
Гражданскай пуорум ыытылынна
Кулун тутар 3 күнэ. Дьокуускайга ыытыллыбыт Гражданскай пуорум чэрчитинэн Ил Дархан федеральнай эспиэр, дойду Бэрэсидьиэнин гражданскай уопсастыба сайдыытыгар уонна гражданнар бырааптарыгар сэбиэтин бастайааннай хамыыһыйатын бэрэссэдээтэлэ Светлана Маковецкаяны кытта көрүстэ. Саха сирин кэмиэрчэскэйэ суох тэрилтэлэрэ федеральнай киин ыытар граннарга куонкурустарыгар көхтөөхтүк кытталлара бэлиэтэннэ. Кэнники үс сылга 279 бырайыак өйөнөн, 243 мөл. солк. тахса суумалаах үп бэриллибит. Тэрилтэлэр куонкуруска биэрэр сайаапкаларын хаачыстыбатын тупсарыыга, бырайыак олоххо киирэн түмүктээх буолуутугар эппиэтинэстэрэ улаатарыгар үлэ күүһүрүөхтээҕин туһунан этилиннэ.
Кулун тутар 3 күнэ. Айсен Николаев «Үлэ киһитэ – саҥа ыҥырыылар уонна кыахтар» гражданскай пуорум пленарнай мунньаҕар кытынна. Икки күн устата пуорумҥа бары улуустартан, Дьокуускайтан тыһыынчаттан тахса актыбыыс, уопсастыбанньык кытынна. Байыаннай дьайыы кыттыылаахтарыгар уонна дьиэ кэргэттэригэр, дойду саҥа эрэгийиэннэрин олохтоохторугар ис сүрэхтэриттэн көмө оҥороллорун иһин актыбыыс, волонтер дьонунан киэн туттарын туһунан Ил Дархан эттэ. Быйыл Үлэ сыла бары салаа кыаҕын түмэн тэрилтэлэр, урбаан, бэйэ дьарыктаахтар сайдыыларын тэтимирдэргэ туһуланар диэтэ. 470 тыһ. кэриҥэ үлэһит киһи – улахан күүс, онон оҥорон таһаарыы кыамтатын уонна хаачыстыбатын үрдэтэргэ кэм кэлбитин бэлиэтээтэ. Олохтоох салайыныы хас биирдии үлэлиэн, уларыйыан баҕарар киһини өйүөхтээх – үөрэнэригэр, идэтин уларытарыгар, үлэ миэстэтин буларыгар, холобур, «Олохтоох каадыры – бырамыысыланнаска» бырайыак чэрчитинэн диэн эттэ. Айсен Николаев урбаанньыттары үөскээбит кыахтары туһанан, омук сирин табаарын солбуйан, бэйэ оҥорон таһаарыытын сайыннарарга ыҥырда. Актыбыыстар уопсастыбаны сомоҕолуур, былааһы уонна биисинэһи кытта бииргэ үлэлииргэ көҕүлүүр кыахтаахтарын бэлиэтээтэ.
Пуорумҥа гражданскай көҕүлээһиннэри үбүлээһин, үлэ киһитин интэриэһин көмүскээһин, кэмиэрчэскэйэ суох уопсастыбаннай тэрилтэри кытары бииргэ үлэлээһин, патриотизм уонна духуобунай сыаннастарга, сиэргэ-майгыга оҕону иитии туһунан боппуруостары дьүүллэстилэр.
Барыллаан куоластааһын
Кулун тутар 3 күнэ. «Биир ньыгыл Арассыыйа» баартыйа Саха сиринээҕи салаатын Сэбиэтин Президиумун мунньаҕар барыллаан куоластааһыны ыытыы туһунан быһаарыыны ылыннылар. Баартыйаттан Ил Түмэҥҥэ, Дьокуускай куорат Дууматыгар дьокутаакка, олохтоох салайыныы уорганнарыгар баһылыкка уонна дьокутаакка хандьыдааттары быһаарыыга барыллаан куоластааһын быйыл “Госуслуги» электроннай порталга ыытыллыаҕа.
«Быыбарга баартыйаттан хандьыдаатынан барыллаан куоластааһыҥҥа кыайбыт эрэ дьон буолуохтара. Ол иһин элбэх куолаһы ылан хандьыдаатынан буолуон баҕалаахтар муус устарга-ыам ыйыгар күүскэ үлэлииллэрэ эрэйиллэр. Ханнык да урукку үтүөлэрэ аахсыллыа суоҕа. Ким киирсиигэ чиэһинэйдик кыайбыт, ол хандьыдаатынан талыллыаҕа», — диэтэ «Биир ньыгыл Арассыыйа» баартыйа Саха сиринээҕи салаатын сэкирэтээрэ Айсен Николаев.
Кылаан Кындыл алгыһынан, тойугунан арыйда. ''Сэргэлээх уоттара'' култуура киинигэр эдэр ырыаһыт Иоганн Матвеев бастакы айар…
Бүгүн саха эстрадатын чаҕылхай сулуһа Иоганн Матвеев бастакы кэнсиэрэ буолла. Талааннаах уолларын биир дойдулаахтара, Бүлүү…
Горнай улууһугар Атамайга "Радуга" уһуйаан тэриллибитэ 65 сылын бэлиэтиир тэрээһин өрө көтөҕүллүүлээхтик буолла. Бу күн…
Оҕо уруһуйугар болҕомтоҕутун ууруҥ диэн психологтар сүбэлииллэр. Баһыйар өҥүнэн оҕо уйулҕатын туругун быһаарыахха сөп диэн…
Былыр-былыргыттан дьон харчыга сыһыаннаах бити-билгэни итэҕэйэр, туһанар. Ол ханныктарый? Остуолга кураанах иһиттэр, вазалар, бытыылкалар туруо…
Дьокуускайга сылы эргиччи оҕуруот аһын, күөх үүнээйини үүннэриинэн дьарыктанар "Саюри" тэпилииссэ комплексыгар газовай электрстанция (ГПУ)…