Анатолий Николаев: «Хайаан да кыайыыны аҕалыахтара диэн биһиги эрэнэбит»

Байыаннай эпэрээссийэ суолтатын уонна бу эпэрээссийэҕэ кытта сылдьар буойуттар үрдүк үөрэххэ үөрэнэр оҕолоругар туох көмө, өйөбүл оҥоһулларын туһунан ХИФУ ректора Анатолий Николаев саайт ааҕааччыларыгар кэпсээтэ.
— Биһиги дойдубут үрдүкү салалтата ааспыт сыл олунньутугар ылыммыт байыаннай дьайыылары ыытыы туһунан быһаарыытын ХИФУ кэлэктиибэ уонна тус бэйэм өйүүбүт. Манна үөрэнэ сылдьар устудьуоннар байыаннай эпэрээссийэ ыытыллыытын, судаарыстыба бэлиитикэтин сөпкө өйдүүллэр уонна өйүүллэр. Маннык быһаарыы ылыллыбатаҕа буоллар, дойдубут судаарыстыба быһыытынан тус интэриэһин туруулаһыыта маннааҕар ыараханнык барыан сөп. Оннук буолбатын туһугар ылыллыбыт бу соҕотох уонна сөптөөх быһаарыы буолар.
Сувереннай дойду атын дойдуларга “демократияны” соҥнуу сатыыр арҕааҥҥы дойдулар интэриэстэринэн буолбакка, бэйэтин ис интэриэстэринэн салайтарыахтаах. Биһиги дойдубут манна олорор бары норуоттар сыаннастарын ытыктыыр, былыр-былыргыттан бэйэтэ баай духуобунастаах, элбэх омук, араас итэҕэл бииргэ эйэлээхтик алтыһар үтүөкэн үгэстэрдээх, култууралаах модун дойду.
Дойду ханнык да муннугар олорорбутуттан тутулуга суох биһиги бары судаарыстыбабыт интэриэһин көмүскээһин боппуруоһугар биир сомоҕо түмсүүлээх буолуохтаахпыт. Бу өттүгэр үтүө холобуру быстах ыҥырыынан эрэ буолбакка, тус баҕа өттүнэн баран, Ийэ дойдуларын көмүскүү сылдьар дьоммут көрдөрдүлэр. Биһиги кыһабытыттан сорох устудьуоннарбыт баҕа өттүнэн, үлэһиттэрбит быстах ыҥырыынан инники кирбиигэ сылдьаллар. Кинилэр этэҥҥэ сырытталлар диэн эрэл санаалаахпыт.
ХИФУ, бастатан туран, билигин дойдубут национальнай интэриэһигэр туһуламмыт үөрэхтээһин саҥа ураты систиэмэтин оҥорууга кыттар. Биһиги, үрдүк үөрэх федеральнай кыһата, үгүс бырагырамалары, разработкалары, каадыры бэлэмнээһини ити дойду иннигэр турар сыалга сөп түбэһиннэрэн тэҥнээн, алтыһыннаран биэрии үлэтин ыыта сылдьабыт.
Иккиһинэн, биһиги научнай үлэлэрбитин, дойдуга баар научнай ситиһиилэри үлэҕэ, бырамыысыланнаска туһаныыга “импортозамещение” хайысхатынан уларыта тутабыт.
Үсүһүнэн, ыччаты дойдуга бэриниилээх буолууга иитиигэ киэҥ хабааннаахтык үлэлиибит. Үөрэнэр ыччат көхтөөх, барыга бары үтүө баҕатынан кыттар. ХИФУ-га устудьуоннары дойдуга бэриниилээх буолуу тыыныгар уһуйуу уонна кинилэр үтүө баҕанан өйөһүү, көмөлөһүү үлэлэригэр кыттыыларын көҕүлүүр үлэ сөптөөх таһымҥа ыытылла турарын бэлиэтиир тоҕоостоох. Манна даҕатан эттэххэ, устуоруйаны үөрэтиигэ ыччат судаарыстыба кырдьыктаах устуоруйатын толорутук билэрин туһугар эбии модуллары киллэрии үлэтэ барар. Оскуолаларга устуоруйаны үөрэтии ирдэбиллэригэр уларыйыылар эмиэ киириэхтээхтэр. Ол иһин манна сөптөөх каадырдары бэлэмниэхтээхпит.
Ил Дархаҥҥа байыаннай дьайыыларга кыттар саллааттар оҕолорун үрдүк үөрэххэ ылыы туһунан бырайыагы көҕүлээн киллэрбиппит. Ол быһыытынан билигин оҕолор испииһэктэрэ оҥоһуллан, БКЭ туттарыытыгар бэлэмнэниилэригэр босхо көмөлөһөр үлэни саҕалаатыбыт. Үрдүк үөрэххэ киириигэ бэлэмниир факультекка билигин Дьокуускайга олорор оҕолор босхо бэлэмнэнэ сылдьаллар. Бу биһиги буойуттарбыт дойду интэриэһин көмүскээн, кыайыы аргыстаах кэлэллэригэр санааны өрө көтөҕөр дьаһаллартан биирдэстэрэ буолар. Дойду састаабыгар саҥа киирбит эрэгийиэннэртэн икки устудьуон биһиэхэ үөрэнэ сылдьар. Кинилэр үөрэхтэригэр көтүтүүлээхтэрин чөлүгэр түһэриигэ туспа үлэ барар.
Нацистартан, сэриитимсийииттэн босхолонууну, кыайыыны чугаһата сылдьар буойуттарбыт байыаннай эпэрэссийэ хаамыытын тосту өҕүлүннэрэн, былааннаахтык уонна сөптөөх тактиканы туттан, хайаан да кыайыыны аҕалыахтара диэн биһиги эрэнэбит.