Быыбар күрэстэһиитэ саҕаланна

Аны күһүн, балаҕан ыйыгар Арассыыйаҕа 4 тыһыынчаттан тахса быыбар хампаанньата ыытыллыа, ол иһигэр араас таһымнаах сүрүн, эбии уонна хос быыбардар: 21 эрэгийиэҥҥэ РФ субъектарын үрдүкү дуоһунастаах сирэйдэрин, 20 эрэгийиэҥҥэ РФ субъектарын сокуону таһаарар уорганнарын дьокутааттарын, 12 эрэгийиэҥҥэ муниципальнай тэриллиилэр уонна административнай кииннэр бэрэстэбиитэллээх уорганнарын дьокутааттарын, Госдуума биир дьокутаатын эбии талыахтара.

Оттон Саха сиригэр киэҥ хабааннаах быыбардарынан, биллэн турар, Ил Дарханы уонна норуот дьокутааттарын талыы буолар. Итини сэргэ Дьокуускай куорат Дууматын, 9 улуус баһылыгын итиэннэ 21 оройуон сэбиэтин дьокутааттарын талыахпыт. Быыбар күрэстэһиитэ саҕаланна.

Бэлиэтээн эттэххэ, Ил Дархан быыбарыгар 8 киһи бэлитиичэскэй баартыйалартан турда. Ил Түмэн дьокутааттарын быыбарыгар барыта 592 хандьыдаат турда, ол иһигэр 411 киһи бэлитиичэскэй баартыйалартан, 172 хандьыдаат 9 быыбардыыр холбоһуктан итиэннэ 9 биир мандааттаах быыбардыыр уокуруктартан бэйэлэрэ туруоруммут дьон.

Барыта 6373 киһи, 785 учаастактааҕы хамыыһыйаҕа үлэлиэ. Кинилэр састааптарыгар 10 бэлитииичэскэй баартыйа бэрэстэбиитэллэрэ киирдилэр: «Биир ньыгыл Арассыыйа», «КПРФ», «Сиэрдээх Арассыыйа — Кырдьык иһин», «ЛДПР», «Саҥа дьон», «Гражданскай Платформа», «Зеленайдар», «Партия Роста», «Родина», «Биэнсийэлээхтэр Арассыыйатааҕы баартыйалара”. Быыбарга үс күннээх куоластааһын хаамыытын уонна ааҕыытын өрөспүүбүлүкэ Уопсастыбаннай балаататыттан 2000‑ча киһи кэтиэ-маныа. От ыйын 1 күнүнээҕи туругунан өрөспүүбүлүкэҕэ барыта 641 592 быыбардааччы баара бэлиэтэнэр.

СӨ Киин быыбардыыр хамыыһыйатын чахчытынан, саамай элбэх быыбардааччы — 198 284 Дьокуускай куоракка баар. Быыбардааччытын ахсаана элбэҕинэн иккис миэстэ Нерюнгри оройуона буолар, манна 51655 киһи регистрацияламмыт. Үһүскэ, Мииринэй оройуона — 49459 быыбардааччылаах. Ол кэннэ Алдан (28205) уонна Ленскэй (26131) оройуоннара буолаллар.

Оттон сахалар түөлбэлээн олорор улуустарыгар саамай элбэх быыбардааччылааҕынан Мэҥэ Хаҥалас улууһа буолар, манна 25045 быыбардааччы олорор. Иккис, 22610 быыбардааччылаах — Хаҥалас улууһа, үһүс, 17711 быыбардааччылаах — Ньурба улууһа.

19 эрэгийиэҥҥэ үс күн быыбардыахтара

РФ субъектарын үрдүкү дуоһунастаах сирэйдэрин уонна сокуону таһаарар уорганнарын дьокутааттарын талыыга анаммыт куоластааһын күнүгэр — балаҕан ыйын 10 күнүгэр быыбардыыр учаастактар үс күн устата үлэлиэхтэрэ диэн кэпсээтэ Арассыыйа Киин быыбардыыр хамыы-һыйатын салайааччыта Элла Памфилова. Кини эппитинэн, биир күн Тюмень уобалаһыгар, икки күн Омскай уобалаһыгар куоластыахтара, атын 19 эрэгийиэҥҥэ уонна Москваҕа үрдүкү дуоһунастаах сирэйдэрин быыбара үс күннээх буолуоҕа. Эрэгийиэннэр сокуону таһаарар уорганнарын дьокутааттарын эмиэ ити күннэргэ талыахтара. Арай, Башкирия уонна Бурятия эрэ дьокутааттарын биир күн быыбардыахтара.

Оттон биһиэхэ СӨ Киин быыбардыыр хамыыһыйатын быһаарыытынан, быйылгы быыбар үс күн — балаҕан ыйын 8, 9 уонна 10 күннэригэр ыытыллыа. Бу күннэргэ быыбардыыр учаастактар сарсыарда 8:00 киэһэ 20:00 чааска диэри үлэлиэхтэрэ.

Бэлиэтээн эттэххэ, биһиэхэ хас да күннээх быыбар аан бастаан 2020 сыллаахха ыытыллыбыта. СӨ Киин быыбардыыр хамыыһыйата уонна быыбардааччылар даҕаны, маннык хас даҕаны күннээх куоластааһын табыгастааҕын, көдьүүстээҕин бэлиэтээбиттэрэ.

Ил Түмэн дьокутааттарын быыбарыгар барыта 592 хандьыдаат турда, ол иһигэр 411 киһи бэлитиичэскэй баартыйалартан, 172 хандьыдаат 9 быыбардыыр холбоһуктан итиэннэ 9 биир мандааттаах быыбардыыр уокуруктартан бэйэлэрэ туруоруммут дьон.

Аҕытаассыйа саҕаланна

Саха сиригэр Ил Дархан уонна норуот дьокутааттарын быыбарыгар хандьыдааттар уонна быыбар холбоһуктарыгар аҕытаассыйа саҕаланна. Оттон маассабай иһитиннэрэр сириэстибэлэр нөҥүө аҕытаассыйа атырдьах ыйын 12 күнүттэн саҕаланыа.

Билиҥҥитэ хандьыдааттар агитационнай матырыйааллары оҥорон, олохтоммут бэрээдэгинэн агитационнай көрсүһэр тэрээһиннэри ыытыахтарын сөп.

Хандьыдааттар агитационнай матырыйаалларын киэҥ араҥаҕа тарҕатыахтарын иннинэ Киин быыбардыыр хамыыһыйаҕа киллэриэхтээхтэр. Ирдэбилгэ эппиэттиир эрэ буоллаҕына, хандьыдааттар толору хамсанан барыахтаахтар.

Ил Дархан сокуона уларыйыа дуо?

Быйылгы быыбар күрэһэ саҕаланыан иннинэ «Сиэрдээх Арассыыйа» баартыйа чилиэннэрэ 2012 сыллаахха ылыныллыбыт «СӨ Баһылыгын быыбарын туһунан» Сокуону уларытарга тииһэн турдулар. Сокуон быһыытынан Ил Дархан быыбарыгар хандьыдаатынан быыбардыыр холбоһук бэрэстэбиитэлэ, ол эбэтэр бэлитиичэскэй баартыйа туруорбут киһитэ эрэ буолуохтаах диэн ыйыллар.

Ону сөбүлэһиминэ «Сиэрдээх Арассыыйа — Кырдьык иһин!» баартыйа дьокутааттара от ыйын 6 күнүгэр Ил Түмэҥҥэ «СӨ Баһылыгын быыбарын туһунан» Сокуон саҥа бырайыагын киллэрбиттэрэ. Кинилэр этэллэринэн, өрөспүүбүлүкэ үгүс олохтоохторо ханнык даҕаны быыбардыыр холбоһукка, ол эбэтэр баартыйаҕа суохтар. Онон «сиэрдээхтэр» биирдиилээн, бэйэлэрэ туруорунар хандьыдааттарга өрөспүүбүлүкэ Баһылыгын быыбарыгар хандьыдаатынан туруналларыгар кыахта биэриэххэ диэн. Ол эрээри, дьиктитэ, быйыл бу баартыйа Ил Дархан быыбарыгар бэйэтин хандьыдаатын туруорбата.

Сокуон барыла төһө даҕаны Ил Түмэҥҥэ киирдэр, алтыс ыҥырыы дьокутааттарынан көрүллэр кыаҕа суох. Онон эрэллэрэ — аны күһүн талыллар Ил Түмэн сэттис ыҥырыытын дьокутааттарыгар эрэ буоларыгар тиийэр. Сокуон ылыллара-ылыллыбата, бука, аны күһүн хаарты хараҕа «сиэрдээхтэргэ» хайдах түһэринэн быһаарыллара буолуо.