Өлүөнэ муостатын тутуу үбүлээһин кыраапыгынан уонна ыытыллар үлэлэргэ олоҕуран барар

Судаарыстыбаннай Дуума “Новые люди”  баартыйатын дьокутаата Сардаана Авксентьева Саха Өрөспүүбүлүкэтин “ВИС” кытта сөбүлэһиинэн олоххо киллэриллэр Өлүөнэ муостатын тутууга концессионнай бырайыакка сыһыаннаах  этиини оҥордо. Сонуннары киэҥник тарҕатар ситимнэринэн уонна Телеграм-ханаалларынан киэҥник тарҕаммыт тезистэр аныгы Арассыыйа инфраструктураҕа бөдөҥ бырайыактарын статуһугар уонна инники кэскилигэр сыһыаннаан бөрүкүтэ суох өйдөбүлү үөскэтэллэр. Онон сибээстээн, концессионер уонна инвестор быһыытынан бэйэбит көрүүбүтүн тиэрдэбит.

Бырайыак Судаарыстыбаннай Дуума дьокутааттарынан 2005 сыллаахха ылыныллыбыт “Концессионнай сөбүлэһиилэр тустарынан” (“О концессионных соглашениях”) Федеральнай Сокуон-115 балаһыанньаларыгар олоҕуран торумнаммыта уонна олоххо киллэриллэр.  Тутууга хапытаалынай ороскуот федеральнай, эрэгийиэннээҕи бүддьүөттэртэн уонна бүддьүөтү таһынан инвестициялартан  үбүлэнэр. Маннык тиһик эбии үбү-харчыны, күүһү тардарга уонна эрэгийиэн бүддьүөтүгэр ноҕоруусканы аччатарга көмөлөһөр. Өлүөнэ муостатыгар сыһыаннаан маннык “судаарыстыбаҕа ипэтиэкэ”  олус суолталаах – өрөспүүбүлүкэ олохтоохторугар муоста хаһан итиннэ бүддьүөт үбэ мунньулларын кэтэспэккэ, хайыы үйэ билигин наада.  Маннык быраактыка бэйэтин көдьүүһүн Арассыыйаҕа уонна да атыттарга инфраструктура киэҥ хабааннаах эбийиэктэрин тутууга көдьүүстээҕин көрдөрдө.

Бырайыак үбүн-харчытын модела бары өрүттэри кытта сөбүлэһиллибитэ, бу Өлүөнэ муостатын тутууну федеральнай тус сыаллаах бырагыраамаларга киллэрбитин таһынан үбүлээһини саҕалыырга төһүү буолбута. Арассыыйа Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин бырайыагы аһаҕастык өйүүрүн таһынан, Федеральнай бүддьүөттэн бастакы транштар киириилэрэ федеральнай киин тутарга турунуутун дьиҥнээхтик бигэргэтэр. Дьэ, бу кэмтэн ыла бүддьүөт үбүн ороскуотааһыны уонна тутууну хонтуруоллааһыны эрэгийиэннээҕи эрэ буолбакка, федеральнай боломуочуйалаах хонтуруоллуур министиэристибэлэр уонна биэдэмистибэлэр, Федеральнай суол агентствотын киллэрэн туран, ыыталлар. Агентство бэрэстэбиитэллэрэ маны тэийиччиттэн олорон буолбакка, быһаччы тутуу былаһааккатыгар мэлдьи кэлэн көрөллөр.

Быйыл федеральнай үп-харчы толору кээмэйинэн кэлбитэ, эрэгийиэн бүддьүөтүттэн үп киирэ турар, кэтэх инвестор үбэ-харчыта бырайыак үбүн моделыгар олоҕуран үбүлэнэр кээмэйгэ олоҕуран көрүллэр. Үбүлээһин уочараттаах транша баантан сотору кэминэн киирэрэ күүтүллэр.

Тутууну сылларынан тыырыыга уонна федеральнай үбүлээһин транштарын кээмэйигэр тохтоотоххо, итилэр дойду иннигэр турар стратегическай соруктартан тутулуктаах торумнанар, олору дьокутааттар бэркэ билэллэр. Ол иһин тутуу бастакы сылларыгар үпкэ сүрүн ноҕурууска инвесторга сүктэриллэр, кини бэйэтин үбүн таһынан баантан үбүлээһини тардар. Концессия партнерунан Арассыыйа бөдөҥ баана СБЕР буолар, кыттыгас үбүлээһин туһунан сөбүлэһиигэ РФПИ диэн Арассыыйа бөдөҥ инвестиционнай пуондатын кытта илии баттаһыллыбыта.

Өлүөнэ муостатын тутуу үбүлээһин кыраапыгынан уонна ыытыллар үлэлэргэ олоҕуран барар. Хаҥас кытылга түөрт тирэх сыбаайатын олоҕо турбута, олор 74 буронавбивной сыбаайалаахтар. Муоста бастакы тирэҕин бүтүөннээһин түмүктэнэр эрэр. Технологическай былаһаакка таһыгар 17 м үрдүктээх уонна 36 м кэтиттээх бастакы коффердам таҥылынна. Ону өрүс сүнньүгэр 2026 сыл сааһыгар таһаарыы былааннанар. Бу быһаарыныыны ылыныы коффердамы таһаарыыга фарватерга дириҥэтэр үлэни ыытыыга 0,5 млрд солк. сыаналаммыт эбии ороскуоттары көрсүбэт туһугар оҥоһуллар.  Иккис коффердам  панелын таҥнылар, түгэҕин панелын хомуйуохтара.  Наплывной коффердамнар технологиялара Арассыыйаҕа аан бастаан туһаныллар уонна дойдуга муостаны тутууга технологическай ситиһиинэн буолуоҕа. Уҥа кытылга эмиэ үлэ бөҕө ыытыллар.