Хоһуунтан хоһууннар тахсаллар. Успуорт бэтэрээнэ Софрон Тимофеев

Софрон Прокопьевич Тимофеев 1958 сыллаахха ыам ыйын 9 күнүгэр Чурапчы улууһун Хайахсыт нэһилиэгэр күн сирин көрбүтэ.

Аҕата, Чакыртан төрүттээх Прокопий Яковлевич Тимофеев Матрена Константиновна Макаровалыын ыал буолан түөрт оҕону күн сирин көрдөрөн улаатыннарбыттара. Софрон эдьиийдэрин Матрена, Анастасия, убайын Прокопий кэннилэриттэн ыал кыра оҕотунан төрөөбүтэ.

Үөлээннээхтэрэ, нэһилиэгин дьоно ахталларынан, аҕалара Прокопий Яковлевич аармыйаҕа барарыгар 182 миэтэрэ үрдүктээх, 82 киилэни үктүүр күүстээх-уохтаах көрүҥнээх, сахаҕа бөдөҥ-садаҥ киһи эбит. Прокопий Яковлевич Японияны кытта сэрии кыттыылааҕа этэ. Кини Кытай, Маньчжурия сирдэрин босхолоспут хорсун сэрииһит, бүлүмүөтчүк быһыытынан дьон-сэргэ убаастабылын ылбыта.

Кыайыгас-хотугас үлэһит, 40-тан тахса сыл сылгыһыттаабыт, бастыҥ кыдамаһыт, күҥҥэ 2 гаа сири охсор от охсооччу буоларын бииргэ сылдьыбыт дьоно сөҕө-махтайа кэпсииллэрэ. Унньуктаах 12 сыл устата Ааллаах Үүнтэн таһаҕас таһыытыгар сылдьыбыт хоһуун бэрдэ эбит. Ыраах ыарахан айаҥҥа таһаҕас сүгүүтэ-көтөҕүүтэ, айаас, хаҥыл сылгылары кыа­йа-хото тутуу, таас хайалар дабааннарынан түһүү-тахсыы, суол араас моһоллорун туорааһын – бу ылбычча киһи кыайбат хорсун быһыытынан ааҕыллара.

Ийэтэ Матрена Констан­тиновна сааһын тухары холкуос сүөһүтүн көрүүгэ үлэлээбит, илиитин араарбакка сыраласпыт хоодуот үлэһит этэ. Чысхааннаах тымныыга, өҥүрүк куйааска биир өрөбүлэ суох, улахан дьиэ кэргэнин кытта түбүктээх холхуос ыарахан үлэтин саба тутуу төһөлөөх сыраны ылбытын күн-күбэй ийэтэ барахсан бэйэтэ эрэ билэн эрдэҕэ.

ЧУРАПЧЫГА

Маннык туруу үлэһит дьонтон төрөөбүт Софрон кыра эрдэҕиттэн үлэҕэ эриллэн-мускуллан улааппыта. Бэйэтин кыанар уол оскуо­лаҕа үөрэнэр кэмнэригэр ордук сүүрүүлээх-көтүүлээх оонньууларынан сөбүлээн дьарыктанар этэ. Дириҥ орто оскуо­латыгар үөрэнэ сылдьан физкултуура учууталлара И.Е.Захаров, Е.Д.Дьячковскай салалталарынан физкултууранан, успуор­дунан умсугуйбута. Оройуон оҕолорго күрэхтэһиилэригэр сүүрүүгэ, волейболга, баскетболга оскуолатын чиэһин элбэхтик көмүскээбитэ.

Оскуоланы 1975 сыл­лаахха бүтэрэн, Ийэ дойдутугар ытык иэһин төлөөн аармыйаҕа сулууспалаан, сопхуоска үлэлээбитэ. Онтон Хабаровскайдааҕы пединститут физкултуураҕа уонна НВП учууталлары бэлэмниир факультет устудьуонунан буол­бута. 1984 сыллаахха институту ситиһиилээхтик бүтэрэн, үлэтин Одьулууннааҕы 13 N-дээх СПТУ-га военругунан саҕалаабыта. Онтон 1985-1994 сылларга кынат анньыммыт Дириҥин орто оскуолатыгар байыаннай бэлэмнэнии (НВП) учууталынан үлэлээбитэ. Бу үлэлиир сылларыгар үөрэнээччилэри байыаннай сулуус­паҕа бэлэмнээһиҥҥэ, эт-хаан өттүнэн сайдыылаах буолууга иитэргэ элбэх үлэни ыыппыта. Ону таһынан, үөрэх тас өттүнээҕи үлэтигэр оҕолору волейболга, баскетболга дьарыктаан элбэх күрэхтэһиилэргэ кытыннарбыта.

Үөрэх дьылын бүтүүтэ уолаттары байыаннай-полевой хомуурдарга Чурапчынан, Мындаҕаайынан анал лааҕыр­дарга илдьэ сылдьан, эр ки­­һиэхэ наадалаах, аармыйа усулуобуйатыгар туһалаах үөрү­йэхтэргэ уһуйбута. Бэйэтэ оройуон биир күүстээх волейболиһа буолан, сүүмэрдэммит хамаандаҕа оонньоон Чурапчы волейболистарын кыайыыларыгар дьоһуннаах кылаатын киллэрбитэ.

Софрон Прокопьевич 1994-1995 үөрэх дьылыгар Чурапчытааҕы Д.П.Коркин аатынан успуорт интэринээт-­оскуолатын дириэктэри ус­­пуорт үлэтигэр солбуйааччынан, Дьокуускайдааҕы №1-дээх педагогическэй училище салаатын бастакы сэ­­биэдиссэйинэн, салгыы 1995 сыллаахха Дьокуускай куоракка «Эллэй Боотур» муус дыбарыаһыгар дириэктэри солбуйааччынан үлэлээбитэ.

ХАҤАЛАСКА

1996 сылтан кэргэнин дойдутугар – Хаҥалас оройуонугар Покровскай куоракка ус­­пуорт кэмитиэтин бэрэссэдээтэлинэн, успуорт комплексын дириэктэринэн ананан, таһаарыылаахтык үлэлээбитэ.

Бу үлэлиир сылларыгар Софрон Прокопьевич элбэх саҥа сүүрээни киллэрэн, оро­йуоҥҥа физкултуураны, ус­­пуорду саҥа үрдүк кэрдиис­кэ таһаарбыта. Успуорт саҥа күрэхтэһиилэрэ тэриллэн ыытыллыбыттара. Волейболга Степан Ефремов бирииһигэр турнир, хайыһарга В.Пудов кэриэһигэр күрэхтэһии, «Биэстээх Бочоох» диэн аатынан биллибит мас тардыһыытын күрэҕэ, Юрий Федоров аатынан буокса турнира, онтон да атын элбэх араас күрэхтэ­һиилэр үрдүк таһымҥа ыытыллар буолбуттара.

Софрон Тимофеев быһаччы тэрийиитинэн, салалтатынан уонна туруорсуутунан 1998 сылтан «Хаҥалас хапсаҕайа» түһүлгэ ыытыллан кэллэ. Бу өрөспүүбүлүкэ тас өттүттэн кытта күүстээх спортсменнар анаан-минээн сылы быһа бэлэмнэнэн кэлэн тустар, Саха сиригэр хапсаҕай биир маанылаах түһүлгэтэ буолла.

Софрон Прокопьевич 1998-2000 сылларга, үс сыл субуруччу «СахаВа» волейболга бэстибээлин Хаҥалас улууһугар ситиһиилээхтик тэрийсибитин оччотооҕу ыччаттар куруук махтана, ахта-саныы сылдьаллар. Хаҥалас уопсастыбаннаһын, салалтатын, Софрон Прокопьевич тус бэйэтин туруорсуутунан, көҕүлээһининэн 2000 сыл­­лаахха Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуоттарын II спортивнай оонньуулара Покровскай куоракка ситиһиилээхтик ааспыттара. Элбэх үлэ ыытыллыбыта, саҥа ста­­дион, успуорт комплекса тутуллубуттара. 2000 сылларга көҥүл тустууга өрөспүүбүлүкэ сүүмэрдэммит хамаандата ССРС үтүөлээх тириэньэрэ Г.А.Бураков салалтатынан, үс төгүллээн сүүмэрдиир эрчиллиилэри тэрийбитэ. Бу дьарык­тарга бочуоттаах ыалдьыттарынан Арассыыйа тустууга сүрүн тириэньэрэ Дзамболат Тедеев, аан дойду чөмпү­йүөнэ Адлан Вараев буолбуттара элбэҕи этэр.

С.П. Тимофеев үлэлиир кэмигэр улууска успуорт 11 саалата, эбийиэгэ үлэҕэ киллэриллибиттэрэ. Улуус сүүмэрдэммит хамаандата успуорт араас көрүҥнэригэр, өрөспүүбүлүкэ күрэхтэһиилэригэр элбэхтик бириистээх миэстэлэргэ тахсыбыта. Ол курдук, 1998 сыллаахха көҥүл тустууга Н.Н.Тарскай бирииһигэр II миэстэ, хапсаҕайга өрөспүүбүлүкэҕэ I миэстэ, 1999 сыл Манчаары спартакиадатыгар мас тардыһыытыгар III миэстэ, 2004 сылга буоксаҕа өрөспүүбүлүкэ чөмпүйэнээтигэр III миэстэ, остуол тиэнниһигэр III миэстэ буолаллара ситиһиллибитэ. Элбэх үрдүк кылаастаах спорт­сменнар иитиллибиттэрэ, Арассыыйа, Европа, норуоттар икки ардыларынааҕы турнирдар чөмпү­йүөннэрэ, призердар баар буолбуттара. Прокопий Петров, Татьяна Ариносова, Вячеслав Яковлев уо.д.а. аан дойду универсиадатын, Азия чөмпү­йэнээтин кыайыы­лааҕынан, аан дойдуга үһүс призерунан, Олимпийскай оонньууларга Леонид Спиридонов 4-с миэстэ буолбута.

УСПУОРДУ ӨРӨ ТУППУТ ДЬИЭ КЭРГЭН

С.П. Тимофеев кэргэнин, олоҕун эрэллээх аргыһын Евдокия Афанасьевнаны кытары 1980 сыллаахха ыал буол­буттара. Эдэр эрдэхтэриттэн физкултуураны, успуор­ду олохторун аргыһа оҥостубут спортивнай тыын­наах дьиэ кэргэн күн бүгүнүгэр диэри ус­­пуорт тэрээһиннэриттэн туора турбат. Евдокия Афанасьевна Тимофеева – СӨ биир күүстээх теннисииһэ. Кини тыа сирин 4 спортивнай оонньууларын кыайыылааҕа, 1992 сыллаах­ха Арассыыйаҕа аан бас­таан ыытыллыбыт Тыа сирин спартакиадатын хамаан­данан күрэхтэһиитин чөмпүйүөнэ, өрөспүүбүлүкэ элбэх күрэхтэһиитин кыайыы­лааҕа. Дириҥҥэ олорор, үлэлиир кэмнэригэр волейболга, баскетболга, остуол тенниһигэр оскуо­ла оҕолорун, үлэлиир ыччаты дьарыктаан, Эрилик Эристиин аатынан соп­­хуос, нэһилиэк успуорка чиэһин ситиһиилээхтик көмүскээбиттэрэ.

Уоллара өрөспүүбүлүкэҕэ остуол тенниһигэр биир күүстээх оонньооччунан биллэр. Кытайга теннискэ анал институкка үөрэммитэ, ЧГИФКиС бүтэрбитэ, өрөспүүбүлүкэ биир тарбахха баттанар тириэньэрэ буола үүннэ. Кэргэнэ Вероникалыын уоллаах кыыс сиэн оҕолору бэлэхтээн, эһээлээх-эбээ сүрэхтэрин үөрүүнэн толороллор.

Билигин Софрон Проко­пьевич Хаҥалас улууһун МПЧ-11 37 №-дээх ОГПС начаа­лынньыгын эппиэттээх үлэтин салайар. Бу үлэтигэр «СӨ баһаары утары судаарыстыбаннай сулууспатыгар үтүөлэрин иһин» анал бэлиэ хаһаайына.

Виктор ДЬЯКОНОВ, үөрэхтээһин, успуорт бэтэрээнэ.