Хотугу сиргэ таһаҕас сөптөөх сыананан тириэрдиллиэхтээх

Судаарыстыбаннай Дуума Уһук Илини уонна Арктиканы сайыннарыыга кэмитиэтэ тэрийбит пуорума хоту ыраах сытар сирдэри таһаҕаһынан хааччыйыы сүрүн кыһалҕаларыгар уонна инники кэскиллэригэр ананна.

Ол эбэтэр «Транспортная неделя» в Москве: стратегическая сессия «Логистика северного завоза: от планирования до потребителя» пуорумҥа СӨ Ил Дархана Айсен Николаев кытынна. Ону сэргэ боппуруоһу дьүүллэһиигэ СӨ Судаарыстыбаннай Мунньаҕын (Ил Түмэн) бэрэссэдээтэлэ Алексей Еремеев кыттан, санаатын үллэһиннэ.

Алексей ЕРЕМЕЕВ:
«Судаарыстыбаннай Дуума Арктикаҕа кэмитиэтэ Хотугу сиргэ таһаҕаһы тириэрдии туһунан «төгүрүк остуолу» ыытта. Хотугу сиргэ таһаҕаһы тириэрдиигэ 2023 сыллаахха федеральнай сокуон ылыллан турар. Ити сокуону биһиги өрөспүүбүлүкэбит 1992 сылтан ыла туруорсубута. Онтон Арассыыйа бэрэсидьиэнэ Владимир Путин хаста да сорудах биэрэн, Судаарыстыбаннай Дуумаҕа күүскэ үлэлэһэммит, бу сокуон бырайыага 2023 сыллаахха базовай системнай сокуон быһыытынан ылыллыбыта. Ол олоххо киириитэ хайдаҕын бүгүҥҥү «төгүрүк остуолга» дьүүллэстибит, онно туһааннаах эрэгийиэннэр, министиэристибэлэр кытыннылар.

Сокуон ылылынна да,  үлэлээн киирэн барбатаҕа, олоххо киллэрии 2024 сыллаахха арыый да мөлтөх этэ. Онтон 2025 сылга Хотугу сиргэ таһаҕаһы тириэрдиигэ федеральнай бүддьүөттэн үбү-харчыны, казначейскай кирэдьииттэри, көрүөхтээхпит, сөптөөх оператордар баар буолуохтаахтар диэн хамсааһын таҕыста. Ол хамсааһын тахсыбытыттан үөрэбит, ол гынан баран кээмэйэ кыра. Холобур, билигин кэмиэрчэскэй кирэдьииттэн тэрилтэлэр ыланнар Хотугу сиргэ таһаҕаһы тириэрдэр буоллахтарына, бырыһыана хара баһаам. Ол иһин, дьоҥҥо табаар, ол иһигэр оттук-оҕунуох матырыйаала, норуот хаһаайыстыбатын табаардарын,  сыаналара үрдээн тиийэр. Онон дьоҥҥо тиийэр табаардар сөптөөх сыаналаах уонна чэпчэтии систиэмэтэ баар буоларын ситиһиэхтээхпит.
2026 сыллааҕы бүддьүөккэ 30 миллиард курдук көрүллүөхтээх. Онтон биһиэхэ, Саха сиригэр, 11 миллиарды биэрээри сылдьаллар. Хотугу сиргэ таһаҕаһы тириэрдиигэ Арассыыйа эрэгийиэннэриттэн барыларыттан 50 бырыһыантан ордуга биһиэхэ киирэр (саамай улахан эрэгийиэн буоларбыт быһыытынан). Онон 15 миллиартан итэҕэһэ суох суумалаах үп тиксиэхтээх диэн туруорсабыт.
Сүнньүнэн ылан көрдөхпүтүнэ, бу сокуон баар буолан, биир таһымнаах «Росатом» оператор баара биһигини үөрдэр. Биһиги сыалбыт-сорукпут, бастатан туран, Хотугу сиргэ таһаҕаһы сөптөөх сыананан тириэрдии. Иккиһинэн, норуот хаһаайыстыбатын табаардарын, кэмиэрчэскэй тэрилтэлэр аҕалалларын курдук үрдүк сыанаҕа буолбакка, дьон олоҕун чэпчэтэр туһугар судаарыстыба бэйэтэ көрөн-истэн, дьоҥҥо-сэргэҕэ сөптөөх сыананан тириэрдиэхтээх.