I тииптээх саахарынай диабет

Саахарынай диабет — ыарыыттан өлүү көрдөрүүтүгэр үһүс миэстэҕэ сылдьар (сүрэх-тымыр уонна онкология ыарыыларын кэнниттэн) киэҥник тарҕаммыт дьарҕа ыарыы.

Диабет — ноор (поджелудочнай железа) инсулин сөптөөх ахсаанын оҥорбот эбэтэр организм инсулины туһалаахтык туһаммат түбэлтэтигэр үөскүөн сөп. Инсулин — хааҥҥа глюкоза таһымын бэрээдэктиир гормон.

Бастакы тииптээх саахарынай диабекка бэйэ иммунитета инсулин оҥоһуллуутугар эппиэттиир ноор килиэккэлэрин өлөрөр. Онон инсулин хааҥҥа киирбэт уонна килиэккэлэргэ глюкозаны сыҕарыппат. Маннык турук организмҥа инсулины инъекция көмөтүнэн киллэриини ирдиир. Ол иһин, бастакы тииптээх саахарынай диабеты инсулинтан тутулук-
таах саахарынай диабетынан ааттыыллар.

Бастакы сүрүн сибикилэр:

— Тамаҕыҥ куурар;
— куруук утатаҕын;
— элбэхтик ииктиигин;
— ол иһин утуйар ууҥ кэһиллэр;
— уопсай туругуҥ мөлтүүр, нукаай буолаҕын, түргэнник сылайаҕын;
— ыйааһыныҥ түһэр;
— хараҕыҥ көрөрө мөлтүүр.

Бастакы сибикилэр баар буоллулар да, эндокринолог-бырааска көрдөрүллэр. Бастатан туран, глюкоза таһымын көрдөрөр хаан уонна иик биохимическэй анаалыһын туттарыллар.
Ону таһынан эбии анаалыстары, холобур, HBA1C анаалыһы (гликозилированнай гемоглобин) аныахтарын сөп. Бу уустук анаалыс кэнники 3 ыйга организмҥар төһө элбэх глюкоза баарын көрдөрөр.

Бастакы тииптээх саахарынай диабеты эмтээһин быраас анаабыт диетатын тутуһууттан олус тутулуктаах.

— сотору-сотору уонна наһаа элбэҕэ суоҕу аһаа;
— аһылыккар оҕуруот аһа элбэх буолуохтаах;
— минньигэс, бурдуктан оҥоһуу аһылыктары аҕыйат.

Ону сэргэ дьиэтээҕи глюкометр көмөтүнэн хааҥҥа глюкоза таһымын куруук хонтуруоллуу сырыт.

Николай ДАНИЛОВ, Мэдиссиинэ национальнай киинин педиатрияҕа киинин оҕо эндокринолог-бырааһа.