Киһи да күлүөх-үөрүөх, туругурдун “ККК”!

Олох диэн олох. Сырдык икки, хараҥа икки эҥээрдэһэ сылдьалларын курдук, төһө да курус түгэн тыҥаатаҕына, син биир ама күн үүнүөн сүрэхтиин дьүһүйэҕин.
Аныгы үйэҕэ аан дойдуга Эргэ дьылы атаарыыга, Саҥа дьылы уруйдуурга биһиги эмиэ син биир кыттыһабыт, тус бэйэбитигэр үөрүүбүтүн үксэтэ сатыыбыт.
Кинигэ маҕаһыынын кэрийэн кэппиэйкэлэрбин туһаҕа таһаарар, ол аайы астынар, ардыгар уордайар майгылаах уруккута учуутал, билиҥҥитэ биэнсийэлээх оҕонньор, бу сырыыга эмиэ баартанным!

Кыһын оройо Саҥа сылтан саҕалаан,  биир-биир бырааһынньык күннэрин бэлиэтиир үгэстэрбит суураллыбатыннар диэн туран, “АЙАР” кинигэ кыһата, мустан чэйдиир кэмҥэ, анаан күрэхтэһэ оонньуур түһүлгэлэргэ, оҕо да, улахан киһи да кыттыылаах куонкурустарга да буоллун, көхтөөх көмөтүн, сэргэх сүбэтин биир хааҕа хаалаан, “ККК” диэн ааттаан, хас биирдиигитигэр бэлэх ууммут!
Иһэ истээх!
Тугуй ол? Дьэ, бултуйбуппун өр гыммакка, киэһэни быһа итинтибин үөрэтэммин бэркэ астынным. Көрбөтөхпүн көрдүм! Билбэтэхпин биллим! “ККК” диириҥ иһэ истээх эбит. Ол аата, оонньуу олорон тугу баҕарар бэйэҥ да толкуйдаан таһааран мэйиигин эрчийиэххин сөп эбит дии санаатым: “ККК”—“Кэл! Киир! Кыай!”, “Күл! Көр! Кыан!”, “Көрүлээ! Күлүмнээ! Күрэхтэс!”, “Киһиргээмэ! Кыыһырыма! Күүгүнээмэ!”, “Кыайыахтааххын! Кылабачыйыахтааххын! Кылбардыахтааххын”. Дьэ, итинник уустугурдан иһэри мин ойоҕостон доҕотторбор сүбэлииһибин дии санаатым. Оччоҕо таарыччы тылыҥ сайдыыһы, өйүҥ тобуллууһу!
Дьэ, онон “Айардар” кинилэри кытта тэҥҥэ айар-тутар суолга ааҕааччыларын кучуйбуттара үчүгэйин! Тэҥҥэ сырсабыт, бииргэ сайдабыт! Сырыы ахсын киһини толкуйдатар, ардыгар ууга-уокка түһэрэр кистэлэҥнэрдээх кинигэлэри да, бу маннык оонньуулары да тобулар киһи тобулар эбээт!

Оонньуу таарыйа—билиини

“ККК” биктэриинэ хаатын иһигэр 120 хаартылаах, ол иһигэр 500 (!) ыйытыктаах. Табыгастаах буоллун диэн сөптөөх эппиэтэ аттыгар ырылыччы сурулла сылдьар. Уратыта диэн, оонньуур киһи ыйытыгын утарылаһааччыта ааҕан биэрэр. Сыыстаҕына хаартытын былдьатар, таптаҕына бэйэтигэр ылар. Түмүккэ ким төһө хаартыны ылбыт кыайар. Бэрт судургу.
Ыйытыктар ис хоһоонноро дьикти киэҥ: аармыйа, дьахтар, ийэ-аҕа күннэрэ, маай, ыһыах бырааһынньыктарыгар аналлааҕын таһынан култуура, ускуустуба, успуорт, эйгэтэ, аан дойду, география, кыыл-сүөл, наука бары араҥата буолан, билиигэ-көрүүгэ—байҕал! Ону мин маннык санаатым, салгыы бу биктэриинэнэн оонньуу үөрэммит киһи бэйэтэ хайдах баҕарар усулуобуйаны оҥорон таһыччы туһанарыгар эмиэ көҥүл, кыах баар эбит!
Хаарты өссө 20 сорудахтаах. Ону бэйэҕит көрүөххүт, күлэн иэрийиэххит диэн, эрдэттэн эппэппин.
Бэҕэһээ киэһэ дьиэ иһигэр холонон көрөн оонньоотубут. Дьэ, буолар да эбит! Син олоҕу олорбут дьон билбэппит үгүһүн! Ол иһин кэрэхсэбиллээх, умсугутуулаах. “Кырдьык даҕаны” диэн сырыы ахсын саҥа аллайарбыт элбээтэ. Онон эмиэ киэһэни, дьоммут үлэттэн кэлэллэрин күүтэбит. Оонньоору! Сэргэхсийээри! Кыһыыбар Күрэхтэһэн Кыайаары!
Онон, доҕоттор, абыраллаах “ККК” кэлбит. Хомуллан мустар хампаанньаларга, ыалдьыттыырга, кыһын-сайын, сыһыыга-хонууга да буоллун, ханна баҕарар илдьэ сылдьарга бэлэм күрэх!

Анисим НЕУСТРОЕВ