Николай Неустроев: «Сиэри тутуспуппут буоллар, баҕар, эчэйиэ суох этим»

Биһиги ортобутугар бэйэлэрин ытык иэстэринэн ааҕан, Ийэ дойдуларын чиэстээхтик көмүскүүр дьон элбэх. Кинилэр дойду иннигэр үтүөлэрин, хорсун быһыыларын, дьулуурдарын туһунан кэпсиэх, сырдатыах тустаахпыт дии саныыбын. 

Бүгүн биһиги «Саха сирэ — Дьоруойдар дойдулара» каадыр бырагырааматын кыттыылааҕа, байыаннай дьайыы бэтэрээнэ, «За храбрость» 2‑с истиэпэннээх мэтээллээх Николай Неустроевы кытта кэпсэттибит. Бу байыаннай дьайыыттан быһа тардыы эрэ буолбатах, кини — дойду дьылҕата быһаарыллыытын тыыннаах туоһута.

Тоҕо туора туран хаалыахтаахпыный?

— Николай, хантан төрүттээххиний, байыаннай дьайыы иннинэ тугунан дьарыктаммыккыный?

— Мин Амма улууһун Сулҕаччытыттан төрүттээхпин. Икки сааспар диэри дьонум Аммаҕа олорбуттара, онтон аҕам дойдутугар Сулҕаччыга көспүттэрэ. Онон ойор-тэбэр оҕо сааһым онно ааспыта. Нэһилиэкпитигэр Олох-дьаһах хаһаайыстыбатыгар учаастак маастарынан үлэлээбитим.

— Байыаннай дьайыыга туох санааттан уонна хаһан барбыккыный?

— Мобилизация саҕаламмытыгар дойду бүтүннүү аймаммыта, бырааттарым, табаарыстарым, билэр дьонум, доҕотторум барыталаабыттара. Онно дьэ, тоҕо маннык айылаах буола турдаҕына, туора туран хаалыахтаахпыный диэн өйдөөн барарга санаммытым. Итиэннэ мобилизация иккис түһүмэҕэ барарын кэтэспитим. Онтум буолбатаҕын иһин, 2022 сыл бүтүүтэ Саҥа дьыл бырааһынньыктарын кэнниттэн хайаан даҕаны барабын диэн быһаарыныы ылыммытым уонна нэһилиэк баһылыгар биллэрбитим. Ол кэннэ чугас дьоммун мунньаммын, наллаан олорон, байыаннай дьайыыга барабын диэн эппитим. Дьонум сөбүлээбэтэхтэрэ да буоллар, утарбатахтара. Бэйэҥ быһаарыныы ылыммыт буоллаххына, барар буоллаҕыҥ диэбиттэрэ. Онон дьэ, 2023 сыллаахха Саҥа дьыл бырааһынньыктарын кэмигэр докумуон хомуйсан, хантараак баттаһан, кулун тутарга Владивостокка 155‑с биригээдэҕэ тиийбитим. Онно тиийэн балтараа ый курдук дьарыктанан бараммын, муус устар бүтүүтэ инники кирбиигэ киирбитим.

Онно атеистар диэннэр суохтар. Маннык ыарахан түгэҥҥэ син биир киһи туохха эрэ итэҕэйэр буолар. Мин эмиэ төрүт сахам итэҕэлин уонна христианскай да итэҕэли тутуһан сиэр-туом оҥостооччубун, сириуоту аһатааччыбын, кириэстэнээччибин.

— Бастаан инники кирбиигэ киирэргэр хайдах этэй? Куттаммытыҥ, долгуйбутуҥ дуу?

— Мин эрдэ Чечня сэриитигэр сылдьыбыт уопуттаах, бэйэм хантараак баттаабыт буоламмын, улаханнык санааҕа оҕустарбатаҕым, долгуйбатаҕым. БПЛА оператора этим, онно расчекка икки киһи баар буолар. Уолум эрдэттэн сылдьыбыт этэ, бааһыран баран эмтэнэн кэлэн миигин кытары түбэспит. Кини хамандыырдарга «мин инники кирбиигэ киириэм этэ, бииргэ сылдьыбыт уолаттарым онно бааллар» диэбитигэр сөпсөһөн, ыытыахпыт диэбиттэрэ. Оттон эн ханна бараҕын диэн миигиттэн ыйыппыттарыгар, напарнигым ханна барар да, онно барабын диэн, кинини кытары барсыбытым.

Тааҥка уун-утары туран…

— Биир эмэ саамай өйдөөн хаалбыт түгэннээххин дуо?

— Саамай өйдөөн хаалбыт түгэним диэн, бастаан Угледарга киирэрбитигэр этэ. 155‑с биригээдэҕэ аан бастаан 10 киһини БПЛА-ҕа үөрэтэн, дьарыктаан баран биэс расчекка араарбыттара. Ол саҕана дроннарынан киирсии саҕаламмыта. Онно ордук БПЛА оператордарын «бултаһаллар» этэ. Бойобуой сорудахха тиийэн, ыскылаат баар сиригэр сытан дроннары ыытарбыт. Ону арааһа, РЭБ-нэн көрөннөр быһыылаах, билбиттэр этэ. Тааҥка биһиги баар сирбитин уун-утары туран тоҕута ытыалаабыта. Дьэ ону бу баар курдук өйдөөн хаалбытым.

— Позывнойуҥ ураты эбит, хайдах ылыммыккыный?

— Үгүстэр идэлэринэн эбэтэр төрдүлэрин-уустарын аатынан позывнойданаллар. Оттон мин позывнойум «Дискач» диэн. Оччолорго байыаннай дьайыыга музыканты диэн вагнердары этэллэр этэ. Ону биирдэ дьарыктана сырыттахпына, биир уол эн позывнойуҥ тоҕо «Дискач» диэний диэн ыйытан турардаах. Мин бэйэм бу ааты ылынарбар маннык толкуйдаабытым, БПЛА-нан тиийэммин өстөөхтөргө буомба быраҕабын, оччоҕо кинилэр үрүө-тараа ыһыллаллар, ону үҥкүүлэтэбин диибин.

Киһи туохха эрэ итэҕэйэр буолар

— Билигин даҕаны эмтэнэ сылдьар эбиккин дии?

— Бааһыран төннөн кэлбитим, снайпер «бултаһан», буулдьа тааһым уҥуоҕунан өттүкпэр тоҕу көтөн киирбитэ. Билигин тилэҕим уонна атаҕым көҕүс өттө үлэлээбэт диэххэ сөп. Син эмтэнэн баттыга суох хаамар буоллум. Бүтэһик эпэрээссийэбин манна Мэдиссиинэ киинигэр ааспытым. Быраастар, атаҕыҥ үчүгэй буолуо, хаамыаҥ диэбиттэрэ, ол эрээри чөлүгэр түһэ илик, онон эрэнэбин эрэ. Сыл аҥаара ааста, билигин эти-сиини чэбдигирдэр кииҥҥэ эмтэммит киһи диэн баҕа санаалаахпын, оччоҕо илбийдэхтэринэ, аппараатынан хамсата үөрэттэхтэринэ, түргэнник оннугар түһүө дуу дии саныыбын.

— Байыаннай дьайыыга итэҕэл күүһүрэр дииллэр, эн санааҕар хайдаҕый?

— Онно атеистар диэннэр суохтар. Маннык ыарахан түгэҥҥэ син биир киһи туохха эрэ итэҕэйэр буолар. Мин эмиэ төрүт сахам итэҕэлин уонна христианскай да итэҕэли тутуһан сиэр-туом оҥостооччубун, сири-уоту аһатааччыбын, кириэстэнээччибин. Саха сириттэн гуманитарканан сиэргэ-туомга, ыраастаныыга туттуллар сиэл, туос, боҕоруоскай от ыытан абырыыллара.

Оруобуна бааһырыы ылар сорудахпар, табаарыспын кытары уоту аһатан баран барыах буолбуппут, ол эрээри ыксал-бохсол кэмигэр умнан кэбиспиппит. Онтон билигин даҕаны кэмсинэбин. Сирбитин-уоппутун аһатан барбыппыт, сиэри тутуспуппут буоллар, баҕар, эчэйиэм суох этэ дии саныыбын.

— Билигин тугунан дьарыктанаҕын?

— Дойдубар ОДьКХ-ҕа маастарынан төттөрү киирбитим. Билигин Ил Дархан «Саха сирэ — Дьоруойдар дойдулара» диэн бырагырааматынан үөрэнэ сылдьабын. Эһиил саас үөрэхпин бүтэриэхтээхпин. Үөрэхпин этэҥҥэ бүтэриэм диэн эрэллээхпин. Үөрэхпин түмүктүүр бырайыакпар Амма улууһун Алтан уонна Сатаҕай нэһилиэктэрин гаастааһын диэн тиэмэни талбытым. Инники былааным, эппитим курдук, атын сиргэ даҕаны анаатахтарына, онно тиийэн кыахпынан үлэлиэм-хамсыам дии саныыбын. Киһи үйэтин тухары сырдыкка, үчүгэйгэ дьулуһар дии, мин эмиэ дойдум сайдарын туһугар туох баар кыахпын ууран үлэлиир санаалаахпын.

— Николай, кэпсээниҥ иһин махтанабын!

ХААРТЫСКА НИКОЛАЙ НЕУСТРОЕВ ТУС АРХЫЫБЫТТАН