СӨ Роспотребнадзор Управлениетын салайааччытын солбуйааччы Изабелла Самойлова иһитиннэрбитинэн, куртах, оһоҕос инфекционнай ыарыыларын эпидемиологическай балаһыанньата билигин даҕаны уустук. Ааспыт 2022 сыл түмүгүнэн, маннык сыстыганнаах ыарыынан өрөспүүбүлүкэҕэ 4,5 тыһыынча киһи ыалдьыбыт. Ыарыы ордук Алдан, Үөһээ Бүлүү, Орто Халыма оройуоннарыгар уонна Дьокуускай куоракка тарҕаммыт.
Саас ахсын халаан уутун кэмигэр үгэс быһыытынан уу хаачыстыбата мөлтүүр. Ол эрээри национальнай бырайыак чэрчитинэн ууну ыраастыыр тутуулар тутуллуохтарыттан уу хаачыстыбата тупсан иһэр. Лабораторнай мониторинг түмүгүнэн, ааспыт сылга ыраас хаачыстыбалаах уунан нэһилиэнньэ 77% хааччыллыбыт. Ити иннинэ 2021 сыллаахха — 73%, 2020 сыллаахха — 71%, 2019 сыллаахха 66%. Микробиологическай көрдөрүүнэн гигиеническэй нуормаҕа эппиэттээбэт ууну боруобаҕа ылыы аччаабыт. Ол курдук 2022 сыллаахха 3,3%, 2021 сыллаахха 5,3, 2020 сыллаахха 4,3%, 2019 сыллаахха 10,1% тэҥнспит. Ол да буоллар Саха сиригэр А вируснай гепатит утары сэрэтэр быһыы, Зонне дизентерия, ротавируснай дьаҥҥа, куртах тифар о.д.а сыстыганнаах ыарыыларга бактериофаг саппааһа оҥоһуллар. Нэһилиэнньэни көрөр-истэр эвакопууннар бэлэмнэнэллэр. Дезинфекциялыыр сириэстибэлэр саппастара оҥоһуллар.
Сааскы-сайыҥҥы кэмҥэ сыстыганнаах ыарыы элбиир. Ити ордук кумаар, клещ, кутуйах сүрүн тарҕатааччыларынан буолаллар. Саха сиригэр 14 нозологическай сыстыганнаах инфекцияны тарҕатар куорма баарын үрдүнэн, туляремия, сибиир язвата, ииримтийии, клещтэн сыстар вируснай энцефалит, куртах, оһоҕос сыстыганнаах ыарыыларга нэһилиэнньэ сыстыбатах.
Сыл ахсын өрөспүүбүлүкэҕэ 50 кэриҥэ куорат таһынааҕы доруобуйаны бөҕөргөтөр лааҕырдар үлэлииллэр. Сайынын ойуурдарга араас маассабай култуурунай успуорт тэрээһиннэрэ ыытыллаллар. Манна нэһилиэнньэ улахан аҥаара сылдьар, олор истэригэр оҕолор эмиэ сылдьаллар. СӨ Доруобуйа харыстабылын миниистирин солбуйааччы Любовь Бурнашева бэлиэтииринэн, оҕо лааҕырдарын үлэһиттэригэр араас дьарыктыыр үөрэхтэр, сэминээрдэр былааннаммыттар. Ону сэргэ доруобуйа харыстабылын министиэристибэтинэн сыстыганнаах ыарыыларга оҥоһуллар лабораторнай чинчийиилэри тэрийиигэ миэрэлэр ылыллаллар. Олор истэригэр улуустарга үгүс балыыһаларга маннык лабораториялар суох сирдэригэр хабааннаах үлэлэр ыытыллыахтара.
Ону сэргэ, санитарнай-эпидемияны утары ыытыллыбыт сугулааҥҥа эндемичнэй, вируснай клещтэн сыстар энцефалиты сэрэтэр үлэлэри ыытыы боппуруостара көтөҕүлүннүлэр. Ол курдук Алдан, Нерюнгри, Ленскэй, Өлүөхүмэ оройуоннарыгар санитарнай быраабылалар ирдэбиллэринэн клещ энцефалитын утары иммунизацияны эттилэр. Маннык иммунизация схемата 1-7 ый иһигэр иккитэ ылыллар быһыы буолар. Ону сэргэ клещ ахсаанын аччатар сыалтан дезинфекциялыыр тэрээһиннэри ыытыы буолар.
Маны сэргэ Ольга Балабкина куору утары бу сылга нэһилиэнньэҕэ быһыы туруорар туһунан тэрээһини ыытарга сорудахтаата. Сүрүн болҕомтону көһө сылдьар нэһилиэнньэҕэ, миграннарга уонна баахтабай көрүҥүнэн үлэлиир дьоҥҥо сыһыаннааҕын бэлиэтээтэ. Төһө да 2022 сылга куор уонна дифтерия ыарыы көстүбэтэҕин иһин, бу ыарыыны тарҕатыы сэрэхтээҕин бэлиэтээтэ. Онон мэдиссиинэ тэрилтэлэригэр куору утары бэлэмнэнии үлэтин тэрийиигэ сорудахтаата.
Сугулаан түмүгүнэн, боротокуол оҥоһуллан бэриллибит сорудахтар болдьохторо суруллан санитарнай-эпидемияны утары үлэлиир хамыыһыйа хонтуруолугар ылыллыбыт.