Кэнники сылларга Саха сиригэр “күөх төлөнү” киллэрии, гаас ситимин тардыы балысханнык барар. Өрөспүүбүлүкэ социальнай гаастааһыҥҥа Уһук Илин бастакы уонна дойду 10 бастыҥ эрэгийиэнин иһигэр киирдэ. 2030 сылга диэри кырата 15,5 тыһыынча дьиэни гааска холбуур былаан баар.
Саха сирин гаастааһын «Газпром» ААУо РФ эрэгийиэннэрин гаастааһын уонна гааһынан хааччыйыы сайдыытын бырагырааматынан оҥоһуллар. Ол курдук 2020 с., ортотунан, өрөспүүбүлүкэни гаастааһын 34,3% этэ. Эрэгийиэннэри гаастааһын былаанынан «Газпром» ААУо Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр 2021-2025 сс. 293,2 км саҥа гаас ситимэ тардыллыахтаах, 71 эбийиэк хочуолунайга холбонуохтаах, 8403 олорор дьиэҕэ гаас киириэхтээх диэн былааннаах.
«Сахатранснефтегаз» чахчытынан, сыл саҕаланыаҕыттан өрөспүүбүлүкэҕэ 1946 гаас турбата тардылынна, 958 дьиэ гааска ситимигэр холбонно. Саамай элбэх дьиэ Дьокуускай куоракка – 719 дьиэни гааска холбуур усулуобуйа оҥоһулунна. Итинтэн 354 дьиэ кэргэн сылытынарга уонна ас астыырга гааска холбоммуттар. Быйыл сыл бүтүөр диэри киин куоракка уопсайа социальнай гаастааһын бырагырааматынан 703 дьиэни холбуур былааннаахтар.
Итини сэргэ Чурапчы улууһа эмиэ бэртээхэй көрдөрүүлээх, манна 489 дьиэ гаастаныахтаах, 210 ыал гааска номнуо холбоммутун бэлиэтиир тоҕоостоох.
Горнай улууһа даҕаны хаалсыбат, үс бастыҥ көрдөрүүлээхтэр истэригэр сылдьар. Манна “күөх төлөҥҥө” былааннаах 218 дьиэттэн 156-та холбонон турар.
Соторутааҕыта «Сахатранснефтегаз» АУо генеральнай дириэктэрэ Алексей Колодезников иһитиннэрбитинэн, былааннаммыт 1867 дьиэттэн 1383-һэ холбоммут.
Дьокуускай куораты хабан, туран өрөспүүбүлүкэ 12 улууһугар социальнай гаастааһын үлэтэ барар. Саха сиригэр биир кэлим гаастааһыны ыытар операторынан «Сахатранснефтегаз» АУо буолар. Тэрилтэ гааһы дьиэлэр турар сирдэрин учаастактарыгар диэри гаас ситимин тардан биэрэр.
Саха сиригэр бэйэтигэр гаастааһыҥҥа үлэлиир систиэмэ баар, ол иһин биһиэннэрэ «Газпром» хампаанньа салайааччыта Алексей Миллери кытта көрсөн, ыллыктаах санааларын ылыннаран «Сахатранснефтегаз» эрэгийиэннээҕи операторын социальнай гаастааһын бырагырааматын толорооччунан буолбута. «Сибиир күүһүгэр» сыһыаннаах социальнай гаастааһыҥҥа эрэ буолбакка, нэһилиэнньэлээх пууннары гаастааһыҥҥа улахан былааннаахпыт. Бу дуогабар быһыытынан Ленскэй, Өлүөхүмэ, Алдан уонна Нерюнгри оройуоннарын нэһилиэктэрэ эмиэ гааска холбонуохтара. Былырыын Ленскэй улууһун Муруйа гаас үллэрэр ыстаансыйатыттан Бэчинчэ сэлиэнньэтигэр уонна Өлүөхүмэ улууһугар тардыллар утаҕы холбуур үөрүүлээх тэрээһин буолан ааспыта. Былаан быһыытынан мантан инньэ гаас ситимэ ааһар сиригэр баар нэһилиэнньэлээх пууннар «күөх төлөн» утаҕар холбонуохтара. Холобур, Алдан курдук бөдөҥ нэһилиэнньэлээх пууну гааска холбооһун, биллэн турар, өрөспүүбүлүкэ уопсай экэниэмикэтин, социальнай эйгэтин уонна дьон олоҕун таһымын уларытара саарбаҕа суох.
Өрөспүүбүлүкэҕэ «Биир ньыгыл Арассыыйа» баартыйа көҕүлээбит социальнай гаастааһын норуот бырагыраамата көхтөөхтүк олоххо киирэр. Социальнай гаастааһын бырагырааматын «Биир ньыгыл Арассыыйа» баартыйа 2021 сыллаахха көҕүлээбитэ уонна РФ Бэрэсидьиэнэ Владимир Путинынан тута бигэргэммитэ.
Хатас нэһилиэгэр олорор элбэх оҕолоох Поповтар дьиэ кэргэттэрэ социальнай гаастааһын бырагырааматын туһунан билэн, «Сахатранснефтегаз» тэрилтэҕэ тиийэн дьиэлэригэр гааһы холботорго сайаапка биэрбиттэр. Ол туһунан ыал аҕа баһылыга Константин Евгеньевич санаатын үллэһиннэ:
– Бу бырагыраамаҕа кыттаары «Сахатранснефтегаз» тэрилтэҕэ тиийэн сайабылыанньа биэрэргэ санаммыппыт, онно идэтийбит исписэлиистэр ханнык докумуоннар наадаларын быһаарбыттара. Гааска холбонууну ый курдук кэтэспиппит. Дьиэбитигэр гаас киирэн, хомунаалынай ороскуоттар кыччааннар, дьиэ кэргэн бүддьүөтүгэр кэмчилээһин буолла. «Сахатранснефтегаз» тэрилтэ түргэнник уонна кэмигэр гаастааһыны ыытан, дьиэбитигэр «күөх төлөн» киирэн абыранныбыт, онон махталбын тиэрдэбин.
«Сатал» СОНТ-ка олорор Дьячковскайдар дьиэ кэргэттэрэ бэртээхэй дьиэ туттаннар киирбиттэрэ, ыал ийэтэ Галина Михайловна кылгас кэм иһигэр социальнай гаастааһын бырагырааматынан дьиэлэригэр «күөх төлөн» киирбитин маннык кэпсиир:
– Дьиэбэр гааһы киллэрэргэ, хампаанньа офиһыгар сайабылыанньа биэрэргэ быһаарыммытым. Исписэлиистэр наадалаах докумуоннары барытын түргэнник толорорго көмөлөспүттэрэ, хас биирдии түһүмэххэ сүбэ-ама биэрбиттэрэ. Ол кэннэ ый эрэ буолан баран, гааһы холбообуттара. Онон социальнай гаастааһын бырагыраамата баара олус абыраата диэн этиэм этэ.
Бу күннэргэ Санкт-Петербург куоракка Петербурдааҕы аан дойдутааҕы гаас пуорума буолан ааста. Бу пуорум гаас үлэһиттэригэр олус улахан суолталаах, тоҕо диэтэххэ олус элбэх боппуруос быһаарыллар. Холобур, 2021 сыллаахха «Кысыл-Сыыр – Мастаах 84 км» усталаах магистральнай гаас ситимин үһүс утаҕын бүтэһик түһүмэҕин тутуу саҕаланыытын экэнэмиичэскэй хайысхата быһаарыллыбыта. 2022 сыллаахха «Сахатранснефтегаз» хампаанньа Саха сирин соҕуруу уонна арҕаа өттүгэр 28 нэһилиэнньэлээх пууҥҥа гаастааһын бырагырааматын толорооччунан быһаарыллыбыта.
Алексей Колодезников, «Сахатранснефтегаз» АУо генеральнай дириэктэрэ:
– Быйылгы пуорум биир уратытынан, гаастааһыҥҥа БРИКС уонна ШОС дойдуларын сиэссийэтин ыытыы буолар. Бу пуорум Арассыыйа быһаччы кыттыылаах аан дойдутааҕы гаас бырамыысыланнаһын ырытыыга уонна сүрүн быһаарыылары ылынарга дьоһуннаах былаһаакканан буоларын туоһулуур.
Саха сиригэр социальнай гаастааһын хаамыытын дьүүллэстибит. Итиэннэ сотору кэминэн 2025 сылга Саха сирин гаастааһын былааннарын сиһилии ырытан көрөргө уонна өрөспүүбүлүкэ нэһилиэнньэлээх пууннарын гаастааһын бырагырааматын «Газпрому» кытта бииргэ үлэлээһин бырагырааматын олоххо киллэрии чааһыгар ырытан көрөргө кэпсэттибит.
Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр 2021-2025 сс. 293,2 км саҥа гаас ситимэ тардыллыахтаах, 71 эбийиэк хочуолунайга холбонуохтаах, 8403 олорор дьиэҕэ гаас киириэхтээх диэн былааннаах.
Мииринэй куорат 60 саастаах олохтооҕо түөрт киһини өлөрөн сууттанна. Бу туһунан СӨ Борокуратуурата иһитиннэрэр. 2023…
Хомсомуол үгүс көлүөнэ ыччакка эдэр саастарын аргыһа буолан, сыллар аастахтарын аайы күндүтүйэн иһэр өйдөбүл. …
— Оҕом Казахстаҥҥа төлөбүрдээх үөрэххэ киирбитэ. Онно нолуок вычетын хайдах төннөрүөххэ сөбүй? Төрөппүт ыйытыытыгар Арассыыйа ФНС…
Сэтинньи 6 күнүгэр үлэ бэтэрээнэ, СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, Тыл билимин хандьыдаата, Арассыыйа Бэдэрээссийэтин Билимин…
Норуоттар сомоҕолоһууларын күнүн көрсө, сэтинньи 2 күнүгэр “Арассыыйа – мин устуоруйам” түмэлгэ “Этнография улахан дьыктааныгар”…
Быйылгы кыстыкка Мэҥэ Хаҥалас улууһун “Тарат” кэпэрэтиибэ 64 тиҥэһэни атын хаһаайыстыбалартан атыыласта. Ол курдук, Бүлүүттэн…