Саха сиригэр хайа дьыалатыгар бэриниилээхтэр

2024 сыл саҕаланыаҕыттан «Олохтоох каадырдары – бырамыысыланнаска» бырагырааманан АЛРОСА бөлөҕүн тэрилтэлэригэр, ол иһигэр «Анаабыр алмаастарыгар», 5 тыһыынча киһи үлэ булла. Хампаанньа тыа сирин олохтоохторо, ону сэргэ олохтоох нэһилиэнньэттэн 35-гэр диэри саастаах эдэр исписэлиистэр үлэлэнэллэригэр ураты болҕомтотун уурар.

2018 сылтан «Олохтоох каадырдары – бырамыысыланнаска» бырайыагы 6 сыл устата олоххо киллэрии кэмигэр АЛРОСА тэрилтэлэрэ 21 тыһыынча киһини үлэҕэ ыллылар. Ордук элбэх саҥа үлэһит хампаанньа ха­­йа-байытар кэмбинээттэригэр, ону таһынан Мэдиссиинэ киинигэр, Мииринэйдээҕи авиа­ция тэрилтэтигэр, хапытаалынай өрөмүөн управлениетыгар, «Алмазавтоматика» трескэ, массыына суолларын управлениетыгар уонна култуура-успуорт комплексыгар үлэҕэ киирдэ.
Биһиги хайыы-үйэ уопутурбут, хампаанньа билиниитин ситиспит уонна хампаанньа сайдарыгар кылааттарын киллэрсэ сылдьар эдэр үлэһиттэри кытары сэһэргэстибит. Кинилэртэн хас биирдиилэрэ үлэлэрин үрдүктүк баһылаабыт иллээх-эйэлээх уонна түмсүүлээх кэлэктиипкэ үлэлииллэринэн киэн тутталлар. Биллэн турар, кинилэр Саха сиригэр хайа дьыалатыгар муҥура суох бэриниилэээхтик үлэлииллэр.

Мария Егорова – «АЛРОСА билиниитэ»

Мария Егорова Өлөөн улууһуттан төрүттээх. Оскуола кэнниттэн М.И.Калинин аатынан Крас­ноярскайдааҕы өҥнөөх металлар институттарын бүтэрбитэ. Билигин кини – Удачнайдааҕы Хайа-байытар кэмбинээт производственнай-тиэхиньиичэскэй отделын сүрүннүүр исписэлииһэ.
– АЛРОСА хампаанньаҕа үлэбин рентгенолюминесцентнай сепаратордар сепараторщиктарынан саҕалаабытым, – диэн Мария Панфиловна кэпсиир. – Хамаанданан үлэ көмөтүнэн операционнай үлэҕэ хас да ситиһиилээх бырайыагы олоххо киллэрбитим уонна 2023 сыллаахха «АЛРОСА билиниитэ» бириэмийэ «Сыл инноватора» номинациятын кыайыылааҕынан буолбутум.
Быйыл мин «Аныгы индус­трияҕа талаан­наах дьахтар» норуоттар икки ардыларынааҕы бириэмийэ «Прорыв года» номинация­тыгар призер буолан дьоллоннум. Бу наҕарааданы мин индустрияҕа дьахтар кылаата дьоһуннааҕын билинии курдук ылынным. Дьахталлар ханнык баҕарар салаа сайдарыгар дьоһун оруол­лаахтарын өйдүөхтээхпит, кинилэр биһиги салаабытыгар элбээн иһэллэр. Чуо­лаан дьахталлар кэлэк­тиипкэ сылаас, сырдык эйгэни үөскэтэллэр. Маннык бириэми­йэлэр биһиэхэ бэйэни итэҕэ­йэргэ уонна иннибит диэки эрэллээхтик хардыылыырбытыгар көмөлөһөллөр.
Хампаанньам бэйэм кыахпын арыйарбар кыаҕы биэрбитигэр махтанабын. АЛРОСА Арассыыйаҕа үлэни биэрээччилэртэн бастыҥнара буоларын итэҕэйэбин уонна хампаанньа сайдарыгар бэйэм күүһүм кыайарынан кылааппын киллэрэрбиттэн олус үөрэбин.

Юрий Мамаев – үһүс көлүөнэ горняк

Юрий Мамаев – омуна суох, үһүс көлүөнэ горняк. Кини эһээтэ Ростов уобалаһыттан Саха сиригэр Хотугу сир үөрэтиллэ илик киэҥ куйаарын баһылыы кэлбитэ. Сааһын тухары суоппарынан үлэлээбитэ. Кини сиэнигэр хайа оробуочайдарын ыарахан үлэлэрин, кинилэр үлэҕэ хорсун быһыыларын уонна Удачнайдааҕы Хайа-байытар кэмбинээт үөскээбит устуору­йатын кэпсиирэ.
– 1996 сыллаахха Удачнайга төрөөбүтүм, – диир Юрий Витальевич. – Биһиги тупсаҕай куораппытыгар улааппытым, манна уулуссаларга мэлдьи үтүө санаалаах дьону көрсөҕүн.
Мин аҕам олоҕун бүтүннүүтүн Удачнайдааҕы Хайа-байытар кэмбинээккэ анаабыта. Үлэтин бульдозер машиниһынан саҕалаабыта, карьер хостуур тиэхиньикэтигэр мэхээнньигинэн, рудник иһинээҕи тыраныыспар учаас­тагар начаалынньыгынан үлэлээбитэ. Эһээм кэпсээнинэн уонна аҕам сүбэтинэн мин хайа дьыалатыгар үлэлииргэ быһаарыммытым.
Оскуоланы бүтэрэн баран, ХИФУ Мииринэйдээҕи политехническай институтугар «хайа массыыналара уонна тэриллэрэ» идэҕэ үөрэнэ киирбитим. 2019 сыллаахха үлэбин АЛРОСА-ҕа тэриллэри өрөмүөннүүр уонна хааччы­йар силиэсэринэн саҕалаабытым. Онтон дьылҕам миигин «Удачнай» сир аннынааҕы рудникка үлэ хаамыытын сала­йар кииҥҥэ аҕалбыта. Киин начаа­лынньыгын солбуйааччы дуоһунаһыгар сүрүн соругум – баар кыахтары муҥутуур көдьүүстээхтик туһаныы, былааннаммыт көрдөрүүлэри толоруу хаамыытын кэтээн көрүү уонна хонтуруоллааһын.
АЛРОСА хампаанньаҕа үлэлиирим киһи быһыытынан сайдарбар уонна куруук туох эрэ саҥаны билэрбэр көмөлөһөр. Манна эдэр уонна саҥаттан саҥа көҕүлээһиннэри киллэрэр үлэһиттэри куруук өйүүллэр, бэйэҥ санаа­ҕын аһаҕастык этэргэр кыаҕы биэрэллэр.

«Үлэ усулуобуйата бастыҥ!»

Виталий Спиридонов 1995 сыллаахха Чурапчы улууһун Килээҥки сэлиэнньэтигэр учууталлар дьиэ кэргэттэригэр төрөөбүтэ. Оскуола сылларыгар Д.П.Коркин ааты­нан Чурапчытааҕы ус­­пуорт интэринээт-оскуолатыгар үөрэммитэ. 2012 сыллааахха М.К.Аммосов аатынан ХИФУ хайа институтугар «Хайа инженерэ» идэҕэ үөрэнэ киирбитэ.
– Үөрэҕим олус интэриэ­һинэй этэ, ордук Мииринэйгэ «Интернациональнай» рудникка быраактыкам өйбөр-санаабар хаалбыт, – диэн Виталий Викторович ахтан-санаан ылар. – Университекка үөрэнэр кэммэр АЛРОСА-ны кытта дуогабар түһэрсибитим, онтон 2018 сыллаахха дьупулуоммун ылан баран, «Удачнай» рудникка 2-с разрядтааах хайа оробуочайынан үлэлии кэлбитим. Сотору аармыйаҕа сулууспалыы ыҥырыллыбытым.
Сулууспалааан баран, 2019 сыллаахха Удачнайга төннөн кэлэн, урукку рудникпар хайа оробуочайынан үлэҕэ киирбитим. 2021 сыллаахха миигин производственнай-тиэхиньиичэскэй отделга хайа үлэлэригэр бастакы категория­лаах инженеринэн көһөрбүттэрэ. Рудникка үлэ интэриэһинэй уонна киһини тардар этэ. Мин манна элбэх саҥаны билбитим, үлэҕэ үөрүйэхтэммитим уонна сотору хапытааалынай тутуу управлениетыгар хайа үлэлэригэр сүрүн инженеринэн ананан, күн бүгүҥҥэ диэри үлэлии сылдьабын.
АЛРОСА-ҕа үлэ усулуобуйата бастыҥтан бастыҥ. Удачнайга успуорт былаһааккалара, сиэксийэлэр үлэлииллэр, бассейн уо.д.а. тутулунна.

Алексей РУДЫХ суруйуутуттан тылбаас