Хаартыска: ааптар тиксэриитэ
Биһиги Уус Алдан улууһун култууратын үлэһиттэрин салайааччыта, улуус начаалынньыгын солбуйааччы Гаврил Егорович Петуховы «биһиги Ганикабыт» диэн тапталлаахтык ааттыырбыт. Ол барыта кини аҕа саастаах дьонугар убаастабыллаах сыһыаныттан уонна кинини кэрэ эйгэҕэ ииппит эдьиий, убай туттубут дьон атаахтатар аналбытынан буолуо дуу…
1982 сыл муус устарыгар Кэптэнигэ кийиит буолан сүктэн кэлиэхпиттэн быраатым курдук санаабыт чугас киһим Ганикам олус хомолтолоохтук күн сириттэн ааспыт сыл күрэммитэ.
Оччолорго кулууп дириэктэринэн Сойуус култууратын туйгуна Егор Егорович Заровняев үлэлиирэ. Бу Бартыһаан Заболоцкай аатынан сопхуос киин бөһүөлэгэр Кэптэнигэ үлэлиир кииннэммит кулуубунай систиэмэҕэ үлэ күнүстэри-түүннэри күөстүү оргуйара.
Егор кэпсэтэриттэн сылыктаатахха, олус ийэмсэҕэ. Ийэтин, Дьоруой ийэни олус таптыыра, аһынара. Киниэхэ тугу көмөлөспүтүн, ийэтэ тугу астаабытын наһаа сылаастык кэпсиирин өйдүүбүн. Салайааччы Лидия Шапова маанылыыр иитиллээччитэ этэ. Тоҕо диэтэххэ, уолаттартан ураты имигэстик үҥкүүлүүрэ, хореограф тылын истэрэ уонна куруһуокка хойутаабакка кэлэрэ. Оскуолаҕа үөрэнэр сылларыгар ансаамбылынан оройуон бэстибээлин лауреаттара, дипломаннара этилэр.
Оскуола кэнниттэн өрөспүүбүлүкэтээҕи култуурунай-сырдатар училище хореографическай салаатыгар устудьуоннаабыта. Училищеҕа элбэх көрүүлэр актыыбынай кыттыылаахтара уонна бастыҥ устудьуон — биһиги Ганикабыт. Училище кэнниттэн Даалыга биһиги салаабытыгар сэбиэдиссэйинэн ананан, уһук учаастак култуурунай олоҕун сэргэхсиппитэ. Кыралаан булан-талан остуол, олоппос, кириэһилэ, байаан, усилитель колонкатын арааһын баар оҥорбутун үөрэ көрөрбүт. Ураты Саҥа дьылы, Ыһыаҕы бастаан кэлээт Гаврил Петухов тэрийбитэ. Гостуруолга түмэн тырааныспар булан, Саһылыкааҥҥа тиийэ сылдьаллара. Хомустаахха, Уһун Күөлгэ, Кэптэнигэ кэлэн кэнсиэрдээн, таансылаан үөрэллэрэ. Үлэһит дьон сынньалаҥын тэрийиигэ үтүө үлэтин иһин сопхуос, кииннэммит кулуубунай систиэмэ Грамотатынан хаста даҕаны наҕараадаламмыта.
Мин туруорбут Иннокентий Семёнов «Мас холбука» пьесабар оонньообута, мин ийэтэ, Уйбаан Бэрииһэп аҕата буолбуппут. Ганика кустаан кэлбит уол оҕо төрөппүттэрин үөрдэр уобараһын олус итэҕэтиилээхтик толорбута харахпар бу көстөр. Бу мин Илин Сибиирдээҕи култуура институтун бүтэрэр дипломнай испэктээгим туйгуннук сыаналаммыта. Даалыттан кэлэ-бара бэлэмнэнэрэ. Киэһэ ахсын көрдөөх көнсүһүүлэр, эрэпэтииссийэлэр. Ханна Ганика баар — онно көр-нар. Наһаа көрдөөх түөлбэ тыллардааҕа. Миигин «Эдьиийим» диэн ааттыыра.
Ырыынак ыар тыына ыган, Ганикабыт куоракка кэмэрсээн буолбут сураҕа иһиллибитэ. Уолум 1998 сыллаахха олимпийскай эрэллэр училищеларыгар үөрэнэ сылдьан «Сайсары» ырыынакка Ганя атыылыы турарын көрсүбүт. Ийэтин биир идэлээҕин билэн дорооболоспут, кэпсэппит. Гаврил Егорович уолбар үс паара халыҥ наскы туттаран үөрдүбүт. Күһүн, тымныы түһэн эрэрэ. Ону оҕом быйылга диэри саныыр. Хаһан эрэ Ганикабар кэпсээбиппэр: «Өйдүүр оҕо өйдүүр», — диэн наһаа үөрбүтэ. Дьэ, биһиги Ганикабыт итинник эйэҕэс, дьэллэм, кимҥэ барытыгар кыһамньылаах сыһыаннааҕа.
Салгыы Уһун Күөл кулуубугар Ольга Домотованы, Анна Гоголеваны кытары олус тапсан үлэлээбитэ. Кинини оҕолорун курдук атаахтаталлара. Итинник үлэлии сылдьан, Бороҕоҥҥо киирбитэ. Култуура управлениетын начаалынньыгын солбуйааччы Борис Иннокентиевич Заровняевтыын олус тапсан,таһаарыылаахтык үлэлээбиттэрэ. Салгыы Иннокентий Иннокентиевич Аммосовтыын үлэлээбитэ. Култуура хас биирдии бэтэрээнигэр болҕомтолооҕо. Бэтэрээннэр түмсүүбүтүгэр өрүү кэлэн, үөрэн-көтөн эҕэрдэлиирэ. Үбүлүөйдэрбитигэр, презентациялыырбытыгар санаабытын көтөҕөн, наҕараадаҕа түһэрэн кыттыыны ылара.
СӨ култууратын туйгуна Гаврил Егорович Петухов, биһиги Ганикабыт хайдах эрэ өрүү биһигинниин бииргэ курдук. Кини чахчы чаҕылхай, сырдык, ыраас олоҕу олорон, үтүө эрэ өйдөбүлү хаалларан барда.
Гаврил Петухов 2015 сылтан ускуустуба оскуолатын дириэктэринэн үтүө суобастаахтык үлэлээбитэ.
Бороҕоннооҕу оҕо ускуустубатын мусукаалынай оскуолатыгар өр сыл алтыспыт кэллиэгэтэ Саргылана Бурцева кини аатын үйэтитэн, ахтыы кинигэтин суруйда. Кинигэ сотору күн сирин көрүөҕэ. Онтон бу сотору кини аатыгар пааранан үҥкүүлээһиҥҥэ улуустааҕы күрэх ыытыллыаҕа.
Ульяна БУРНАШЕВА
Булуҥ оройуонун суута 37 саастаах Эдьигээн оройуонун олохтооҕор бириигибэрин таһаарда. Эр киһи соруйан доруобуйаҕа ыарахан…
Улан-Удэ куоракка ыытыллыбыт норуоттар икки ардыларынааҕы уонна Бүтүн Арассыыйатааҕы гиирэ успуордун турнирыгар Нам улууһун "Олимпик"…
Дьаҥ-дьаһах сатыылыыр. Хайа эрэ оскуолаҕа харантыын тохтоон, оҕолор үөрэнэ тахсалар. Оттон Хаҥалас улууһун П.С.Скрябин аатынан …
Бу күннэргэ Хаҥалас улууһун 2-с Малдьаҕар бочуоттаах олохтооҕо, байыаннай дьайыы кыттыылааҕа, «Саха Боотур» диэн уол…
Ааспыт нэдиэлэҕэ Саха сиригэр Татарстан Өрөспүүбүлүкэтиттэн дэлэгээссийэ оробучай сырыытынан кэлэн барда. Сырыы сүрүн сыала Саха…
Дьокуускай куорат 36 саастаах олохтооҕор холуобунай дьыаланы силиэстийэлээһин түмүктэннэ. Кини алҕаска киһини өлөрүүгэ тиэрдибит ыарахан…