ТУСКАР ТУҺАН: Киһи этигэр-хааныгар тимир тиийбэтин хайдах быһаарабыт?

Киһи күннээҕи олоххо туох битэмиинэ тиийбэтин ситэри өйдөөбөт. Кини уутун хаммат, түргэнник сылайар буолбутун барытын күһүҥҥү сылааҕа балыйар.

Ис дьиҥэр, киһи этигэр-сиинигэр тимир тиийбэтэ доруобуйаны улаханнык айгыратар.  Александр Попандопуло диэн Арассыыйа терапевт бырааһа быһаарбытынан, аан дойду үрдүнэн 25% киһиэхэ тимир тиийбэтиттэн анемиялыыллар эбит. Тимирэ тиийбэт киһи сылайымтыа буолар. Баттаҕа убуур, тыҥыраҕа тостумтуо, бэйэтэ кыраттан тымта сылдьар буолар. Тимир тиийбэтин киһи судургу хаан анаалыһын туттаран быһаарар. Өскөтүн, хаан анаалыһыгар тимир кыратык да тиийбэт буоллаҕына, аһылыгын көрүнүөхтээх. Киһи этэ-сиинэ тимири таһаарбат, онон баар саппаас начаас бүтэр.  Тимирэ тиийбэт киһи хайдах буоларый?

• Умнуган;
• Сылайымтыа;
• Кыраттан да кыыһырымтаҕай;
• Төбөтө куруук ыалдьар;
• Этэ-сиинэ хатар;
• Хараҕын анна көҕөрөр;
• Илиитэ-атаҕа куруук тоҥор;
• Күөмэйэ сотору-сотору ыалдьар.

Тимир тиийбэтин түөрт, биэс ый устата эмтээн толоруохха сөп. Тугу сиэххэ нааданый?

• Эт, ынах, убаһа быара;
• Сардина, селдь, треска, скубрия балыктары;
• Сүбүөкүлэ, щавель, брокколи, шпинат, күөх горох, петрушка;
• Авокадо, моонньоҕон, сухофрукта хомпуота;
• Сымыыт;
• Эриэхэ;
• Ириис, перловка, гречка, эбиэс.

Ханнык бородуукта тимири суурайарый?

• Кофе;
• Оттон оҥоһуллар чэйдэр, утахтар;
• Виноград, тэллэй;
• Аһары элбэх эриэхэнэн үлүһүйүү;
• Чэй, какао.